Türk Televizyon Dizilerinin Azerbaycan Toplumu Üzerindeki Sosyo-Kültürel Etkilerini Anlamaya Yönelik Bir Değerlendirme

Kitle iletişim araçlarının, özellikle de görsel medya ürünlerinin, teknolojik gelişmeler sayesinde hızlıca yayılması, bu ürünler aracılığıyla toplumlar arası kültür aktarımı ve yine bu ürünlerin hedef toplumun sosyokültürel dokusundaki etkileri günümüzün önemli olgularından olmuştur. Türkiye de bu konudan müstesna olmayarak son zamanlarda genelde popüler kültür ürünlerinin, özelde ise dizi filmlerinin üretiminde ve üretilen bu medya çıktılarının farklı ülkelere aktarımı konusunda hem niceliksel hem de niteliksel artış gösteren başat aktörlerden biri hâline gelmiştir. Bu noktadan hareketle, söz konusu medya ürünleri sadece Türkiye’deki televizyon kanallarında gösterilmekle sınırlı kalmamış, birçok farklı ülkeye de ihraç edilmiştir. Medya çıktılarının toplumların gündemini meşgul etmesi ve toplumsal yaşam biçimlerini etkilemesi de bu konunun sosyolojik açıdan incelenmesi gereksinimini ortaya çıkarmıştır. Dolayısıyla da bu çalışmada, son zamanlarda Türk dizilerinin gerek etnik yapıların gerekse toplumsal yaşamların benzerlik arz etmesi itibariyle “kardeş” ülke Azerbaycan toplumu üzerinde meydana getirdiği sosyo-kültürel etkilerin sosyolojik bir bakış açısıyla incelemeye tabi tutulması amaç edinilmiştir. Araştırma, 2019 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti’nin başkenti Bakü’den seçilen katılımcılar üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışma yürütülürken Türkiye’den Azerbaycan’a ihraç edilen medya çıktıları olarak diziler hakkındaki katılımcı görüşleri yarı yapılandırılmış görüşme yöntemiyle toplanmış, literatürde bulunan veriler de dikkate alınacak şekilde yorumlamalarda bulunulmuştur. 25-40 yaş aralığındaki 8’i kadın, 12’si erkek 20 katılımcıdan oluşan örneklem grubuna kartopu örnekleme yöntemiyle ulaşılmıştır. Konu ele alınırken Azerbaycan toplumunun Türk medya ürünlerinden etkilendiği boyutların neler olduğu ve söz konusu boyutların etki ediş biçimleri açıklanmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda, temel olarak aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: Azerbaycan toplumunun Türk medya ürünlerinin sosyokültürel boyutuna yönelik tutumları nelerdir? Türk medya ürünlerinin Azerbaycan’daki toplumsal yaşam üzerinde ne tür etkileri bulunmaktadır? Çalışmanın sonucunda, medya çıktıları olarak diziler üzerinden Azerbaycan halkının Türkiye’ye yönelik değerlendirmeleriyle birlikte, değişen algı, tutum ve davranışları önemli inceleme alanları olarak kendilerini göstermişlerdir.

An Evaluation Towards Understanding the Socio-Cultural Impacts of Turkish Television Series on the Azerbaijani Society

The prevalence of media tools, especially of visual media products, via technological advances, cultural transmission between societies through these products and their effects on the socio-cultural fabric of the target society have become important phenomena of today’s world. Turkey, being no exception in this regard, has become one of the front runners of producing television series and of transferring these popular media products to different countries, showing improvement both in quantity and quality recently. Moving on from this point, the media products in question were not only broadcasted in Turkish television channels, but were also exported to many different countries. The fact that media products occupy the agenda of societies and affect ways of social life necessitates the analysis of this issue from a sociological point of view. Therefore, the aim of this study is to investigate the socio-cultural effects of the Turkish television series on the “fellow” Azerbaijani society, whose kinship to Turkey originates both from an ethnic point and from similar ways of social living. The research was conducted in 2019 in Baku, the capital of the Republic of Azerbaijan. In carrying out the study, the series exported from Turkey to Azerbaijan were taken as media products and semi-structured interviews were held with 20 interviewees, whom were reached using snowball sampling. The interviewees were aged between 25 and 45 and 8 of them were women, whereas 12 of them were men. The obtained data were interpreted by taking the existing literature into consideration. While analyzing the issue at hand, it was aimed to explain the aspects in which the Azerbaijani society is impacted by the Turkish series and the ways they affect it. In this direction, chiefly the following questions were tried to be answered: What are the attitudes of the Azerbaijani society towards the socio-cultural aspect of Turkish media products? What kinds of effects do the Turkish media products have on the Azerbaijani social life? At the end of the study, the Azerbaijani society’s evaluations of Turkey and the former’s changed perceptions, attitudes and behavior influenced by television serials came up as important research fields.

___

  • Dubow, E. F., Huesmann, L. R. ve Greenwood, D. (2007). “Media and youth socialization: Underlying processes and moderators of effects.” Handbook of Socialization. (Ed.) Joan E. Grusec ve Paul D. Hastings. New York: The Guilford Press.
  • Enserov, V. ve Yurdigül, Y. (2016). “Bağımsızlık dönemi Azerbaycan'ında radyo-televizyon alanında kamu ve devlet yayıncılığının gelişimi”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, (4)1, 351-370.
  • http://www.milliyet.com.tr/cadde/ali-eyuboglu/turk-dizilerine-konan-ilk-yasak-1535022, Erişim Tarihi: 05.09.2019.
  • https://eurasianet.org/with-state-help-azerbaijani-tv-aims-at-the-bottom, Erişim Tarihi: 05.09.2019.
  • https://medialandscapes.org/country/azerbaijan/media/television, Erişim Tarihi: 04.09.2019.
  • https://www.haberturk.com/turk-dizilerinden-ekonomiye-milyon-dolarlik-ihracat-katkisi-1781496- ekonomi, Erişim Tarihi: 20.07.2019.
  • McLuhan, M. (1962). The Gutenberg galaxy: The making of typograhpic man. Kanada: University of Toronto Press.
  • McLuhan, M. (1964). Understanding media: The extensions of man. Kanada: McGraw-Hill Education.
  • Nye, J. (1990a). Bound to lead: The changing nature of American power. New York: Basic Books.
  • Nye, J. (1990b). “Soft power.” Foreign Policy, 80: 153-171.
  • shorturl.at/fjoyA, Erişim Tarihi: 16.09.2019.
  • softpower30.com/what-is-soft-power/, Erişim Tarihi: 18.07.2019.
  • Uluslararası İşbirliği Genel Müdürlüğü. (2019). Azerbaycan radyo televizyon kanallarıyla tanışıklık. Yıl: 5, sayı: 31.
  • Ü. Oskay. (2002). XIX. yüzyıldan günümüze kitle iletişiminin kültürel işlevleri: Kuramsal bir yaklaşım. İstanbul: Der Yayınları.
  • Watson, A. (2018). https://www.statista.com/statistics/268695/number-of-tv-householdsworldwide/, Erişim Tarihi: 14.07.2019.