TÜRK MİTOLOJİSİNDEKİ KUŞ SEMBOLLERİNİN GÜNÜMÜZ LOGO TASARIMLARINA YANSIMASI

Türk Milletinin Dünya tarihinde büyük bir yere ve öneme sahip olmasının temelinde bu milletin batıdan doğuya, güneyden kuzeye birçok milletin kültüründen beslenerek kendi kültürüne çeşitlilik katması yatmaktadır. Sözlü geleneklerin hakim olduğu Türklerde, yazılı kültüre geç geçilmesinden dolayı kültürel devamlılık sağlanamamasına rağmen mitolojik öğeler, efsaneler, destanlar, inanç ve ananelerle kültürel değerler nesilden nesile varlığını korumuştur. Kültürel devamlılığın önemli bir parçası olan mitolojiyle ilgili çalışmalar yunan mitolojisinin etkisiyle başlamıştır. Türk mitolojisi hakkındaki araştırmalar ise, Cumhuriyetten önce başlamış ve günümüze kadar artarak devam etmiştir. Kültürel mirasın büyük bir parçası olan mitolojik öğelerin sanat alanına ve tasarımsal anlatımlara kattığı değer yadsınamaz. Hızla gelişmekte olan, teknolojiyle eş zamanlı olarak büyüyen grafik alanında özgün ve anlamlı logo tasarımları yaratma sürecine bu değerlerin etkisi büyüktür. Kültürel ve mitolojik değerler de karşılıklı olarak toplumda sanatsal ürünler ve grafiksel anlatımlarla canlı tutulmaktadır. Köklü bir tarihe sahip olan Türklerin kültürel değerlerini günümüzde ve gelecekte yaşaması amacıyla bu çalışmada; Türk mitolojisinde önemli bir yere sahip olan kuş figürü sembollerinin son dönemlerdeki grafik tasarımı logo kullanımlarındaki yansımaları incelenmiştir. Özellikle, Türk mitolojisindeki kuş figürlerinin Türkler açısıdan önemi araştırılmış, günümüz kurum logolarıyla ilgisi gözlemlenmiştir. Türk mitolojisinde bir tılsım ve yücelik sembolü olan kartal figürünün, kurum logolarında genellikle kartal, çift başlı kartal ve kulaklı kartal olarak yer aldığı saptanmıştır. Fakat, araştırmalar kartal dışında birçok kuş figürünün de Türk mitolojisinde koruyucu bir tılsım olarak kabul edildiğini göstermektedir. Türk mitolojisinde önemli bir yere sahip olan bu kuş sembollerinin günümüz logolarına kısıtlı bir şekilde yansıdığı gözlemekte olup, temsil ettiği değerler bakımından tasarımlarda daha fazla yer alması gerekliliği önem arz etmektedir. Sonuç olarak; bu araştırmada, mitolojik sembollerin, özellikle kuş figürlerin, gelecek nesle aktarılması için grafik tasarım alanlarında daha çok kullanılması ve sanat ve tasarım alanlarında daha fazla incelenmesi gerekliliğine vurgu yapmak ve yeni tasarım çalışmalarına konu olarak ilham vermesi amaçlanmıştır.

REFLECTION TO TODAY LOGO DESIGS OF BIRD SYMBOLS IN TURKISH MYTHOLOGY

The basis of the Turkish people having a great place and precaution in the history of the world lies in the fact that this nation is fed from the culture of many nations from west to east, south to north and adds diversity to its own culture. In The Turks whose oral traditions prevail have preserved the existence of cultural values of mythological items, myths, epics, beliefs and ancestral descendants, even though cultural continuity can not be ensured because of the late written culture. Studies about mythology, an important part of cultural continuity, begins with the influence of Greek mythology. Investigations about Turkish mythology began before the Republic and continued to increase as much as the day-to-day. It is undeniable that the mythological elements, which are a big part of cultural heritage, contribute to the field of art and design expressions. The effect of these values is great in the process of creating original and meaningful logo designs in the field of graphics growing simultaneously with rapidly evolving technology. Cultural and mythological values are reciprocatively alive in the society with artistic products and graphical expressions. In this study, in order to live the cultural values of the Turks, who have a long history, today and in the future, The repercussions of the symbolism of bird figurines, which have an important place in Turkish mythology, in their recent use of graphic design logo have been examined. In particular, bird figures in the Turkish mythology were investigated importance for the Turks, and interest in today's institutional logos has been observed. In Turkish mythology, an eagle figurine, which is a symbol of talisman and glory, has been found in eagle logos as double head and eared eagle. However, researches demonstrate many bird figurines except the eagle are also considered sacred protective talisman in Turkish mythology. These birds symbols, which have an important place in Turkish mythology, are seen to reflect on today's logos in a limited way and it is important to take more place in designs in terms of the values they represent. As a result; In this research was aimed to emphasize the necessity of more use of mythological symbols, especially bird figures, in the fields of graphic design for transfer to the next generation and further investigation in art and design fields and to inspire new design studies.

PDF

___

Akman, N. H. (2013), Tarihi romanlarda Türk Mitolojisi (1908-1960), Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
Ateş, M. (2001). Mitolojiler ve Semboller, Milenyum Yayınları, İstanbul.
Atila, O.K. (2011). “Minyatür Sanatındaki Hayvan Figürlerinin Sembolik İfadeleri”, Sanat- Tasarım Dergisi, 1(2): 35-44.
Barthold, V.V (2015). Orta Asya Türk Tarihi (2.Baskı), Divan Kitap Yayınları, Ankara.
Becer, E. (2015). İletişim ve Grafik Tasarım, (10. Baskı), Dost Yayınları, Ankara.
Bilgili, N. (2017). Türk Mitolojisi- Türklerde Yaratılış ve Evren Tasarımı, Kripto Yayınları, Ankara.
Bogenbayev, N. , Calmırza, A. (2014), “Eski Türk Dünya Görüşündeki ‘Kut’ ve ‘Karga’ Kavramları”, Milli Folklor Dergisi 26(103), 69-79.
Çoban, İ. (2015), “Türk ikonografisinde Kartal Motifi ve Çağdaş Türk Resmine Yansımaları”, İdil Dergisi 4(16), 57-80.
Çoruhlu, Y. (2014), Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi, Kömen Yayınları, Konya.
Elıade, M. (2001). Mitlerin Özellikleri (2. Baskı), Om Yayınları, İstanbul.
Ersoylu, H. (2015), Türk Kültüründe Kuşlar, Ötüken Yayınları, İstanbul.
Gıbson, C. (2016). Semboller Nasıl Okunur? (3. Baskı).Yem Yayınları.
Göksu, E. (2016). “Çift Başlıklı Kartal ve Selçuklular”, USAD (5), 117-141.
Güler, Z. (2014). “Şeyh Galib Divanında Anka-Simurg Sembolü”, İnternational Journal of Language Academy 2(1), 63-72.
Halıcı, G. İ. (2014), “Gök Tanrı’nın Temsilcileri: Koruyucu Kuşlar”, Folklor/Edebiyat Dergisi 20(77), 71-77.
Keser, N. (2009). Sanat Sözlüğü (2. Baskı). Ütopya Yayınları, Ankara.
Kılıçkaya, A. (2014), “Mitoloji, Din ve Efsaneler ışığında Anadolu, Serander Yayınları, Trabzon.
Köktürk, M. (2014). Kültür ve Sembol “Bir Cassirer İncelemesi” , Aktif Düşünce Yayınları, Ankara.
Ögel, B. (2014). Türk Mitolojisi I.-II.Cilt (6. Baskı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Roux, J.P. (2015). Eski Türk Mitolojisi, Bilge Su Yayınları, Ankara.
TCCB, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaçkanlığı, www.tccb.gov.tr
TDK, Türk Dil Kurumu, www.tdk.org.tr
TR, Türkiye, www.turkiye.gov.tr
Uçar, T. (2016). Görsel İletişim ve Grafik Tasarım (8.Baskı), İnkılap Yayınları, İstanbul.
YÖK, Yüksek Öğretim Kurumu, www.yok.gov.tr
Resim 1: https://turkbayraklari.com/ilk-cagdaki-turk-devletlerinin-bayraklari/ (08.01.2018).
Resim 2: https://www.turkcebilgi.com/gazneli_devleti (08.01.2018).
Resim 3: http://tarihtensahneler.blogspot.com.tr/2014/01/buyuk-selcuklu-devletinin-yaptigi.html (08.01.2018).
Resim 4: https://www.turkcebilgi.com/do%C4%9Fan_(ku%C5%9F) (09.01.2018).
Resim 5: https://wall.alphacoders.com/big.php?i=277984&lang=Turkish (09.01.2018).
Resim 6: http://losanimalesshayra.blogspot.com.tr/2016/ (09.01.2018).
Resim 7: https://kus.gen.tr/sahin/ (09.01.2018).
Resim 8: https://commanderben.com/category/nature-nights/birds-of-prey/ (09.01.2018).
Resim 9: https://www.jta.org/2016/01/29/news-opinion/israel-middle-east/israeli-spy-vulture- captured-in-lebanon (09.01.2018).
Resim 17: https://destek.ayk.gov.tr/destek/kurumlogo.html (23.01.2018).
Resim 18: http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunitaed (23.01.2018).
Resim 19: https://seeklogo.com/vector-logo/231684/dicle-universitesi (23.01.2018).
Resim 20: https://www.selcuk.edu.tr/fen_bilimleri_enstitusu/tr (23.01.2018).
Resim 21: http://eski.erzincan.edu.tr/icsablon.php?git=57 (23.01.2018).
Resim 22: https://www.pa.edu.tr/ (23.01.2018).
Resim 23: http://www.memleket.com.tr/millet-partisi-konya-milletvekili-adaylari-622924h.htm (23.01.2018).
Resim 24: http://www.bberzurumspor.com/ (23.01.2018).
Resim 25: http://www.karaman.bel.tr/Duyuru.aspx (23.01.2018).
Resim 26: https://www.hvkk.tsk.tr/tr- tr/Havac%C4%B1l%C4%B1k_K%C3%B6%C5%9Fesi/Belge/Birlik_Amblemleri (23.01.2018).
Resim 27: https://www.kartal.bel.tr/tr/kurumsalyapi/KurumsalKimlik.aspx (23.01.2018).
Resim 28: http://hakveesitlikpartisiaydin.blogspot.com.tr/2011/11/hak-ve-esitlik-partisi-orgut- ve.html (23.01.2018).
Resim 29: http://www.bjk.com.tr/docs/besiktasjk_kurumsal_kimlik.pdf (25.01.2018).
Resim 30: http://www.futbollogo.com/takim.php?id=113 (23.01.2018).
Resim 31: http://konyasporluyuz.com/haber/genel/konya-anadolu-selcukluspor-1-3- hacettepespor.html (23.01.2018).
Resim 32: http://promotion.turkishairlines.com/tr-be/kurumsal/thy-multimedya/logo-arsivi/star- alliance-logo (23.01.2018).
Resim 33: https://www.google.com.tr/search?q=sinop+%C3%BCniversitesi+logo&source=lnms&tbm =isch&sa=X&ved=0ahUKEwj1oZfvuO3YAhXQLFAKHQG9AIkQ_AUICigB&biw=1510 &bih=698&dpr=1.25#imgrc=EV0AgXNfXUI-wM: (23.01.2018).
Resim 34: http://www.msgsu.edu.tr/ (23.01.2018).
Resim 35: http://ptt.gov.tr/ptt/#portal (23.01.2018).
Resim 36: https://bandirma.bel.tr/sayfa/belediye-logosu (23.01.2018).
Resim 37: http://www.kusadasi.bel.tr/Logolar (23.01.2018).