TÜRK LENGUAFOLKLORİSTİĞİ (TEORİDEN UYGULAMAYA)

Aristo'dan bu yana çok hızlı bir seyir izleyen poetika kavramı, zamanla dünya çapında önemli bir disiplin halini almıştır. Günümüzde daha çok şiir incelenmesiyle özdeşleşen, onun biçimini, içeriğini, üslubunu ve estetiğini kapsayarak bir örneğe bağlı kalmaksızın ortaya koyan poetika; edebiyatın varoluşuyla ortaya çıkan, gelişen ve zamanla değişik manalar kazanan bir bilimdir. Dil, sadece söylemek istediklerimizi aktarmakla kalmayıp, aynı zamanda kim olduğumuz ve nereden geldiğimiz konusunda bize bilgi verir. Folklor dili nedir sorusunu cevaplandırmak için bir sıra meseleye açıklık getirmek gerekmektedir. Anlatılarda, diyalog ve formüllerde, tekrar biçimlerinde poetik sıralanma örneklerinde, psikolojik paralelizm numunelerinde biz folklor dilinin edebî-estetik değerliliğini açık şekilde görmekteyiz. Folklor ve dil yüzyıllarca toplumun haberciliğini üstlenmiş, ezgiyle desteklenmiş şekil ve tür özellikleriyle de günümüze taşınmıştır. Folklorun işlevlerinden birisi de, bireylerin toplumda kabul edilmiş kültürel değerlere uyumunu sağlamasıdır. Folklor ve dili yüzyıllarca toplumun haberciliğini üstlenmiş, ezgiyle desteklenmiş şekil ve tür özellikleriyle günümüze taşınmıştır. Folklor, yalnızca bir kişinin ya da yazarın değil, bir milletin ortak dehasının ve yaratımının mahsulüdür. Türk Edebiyatının kadim örneklerinden Dede Korkut Kitabı ile Köroğlu gibi destanlar, türküler, ninniler, masallar, bilmeceler sözlü edebiyat geçmişleri boyunca yaşayan toplumu yansıtarak yazıya geçirildikleri için, toplumsal hayatların dönemsel özelliklerini net ve açık şekilde gözler önüne sermektedirler. Çalışmamızda Türk Halk Edebiyatının poetik unsurları, adı geçen iki destandan örneklerle kendisine yer bulmuştur

TURKISH LANGUAFOLKLORISTIC (FROM THEORY TO PRACTICE)

The concept having developed rapidly from Aristoteles to our time has gradually improved as a worldwide discipline. Poetics, which identies with analysing of poems in our today, studies subjects including its form, content, style and aesthetic without depending on a certain example is a science emerging by the birth of literature, developing, and turning into the study of literary genres in time. Language not only transfer what we want to say, but also gives us information about what we are and where we come from. What is the language to answer the question of folklore in a sequence of needs to clear up issues. The assassination, dialogue and formulas, formats, again ordering samples, samples of psychological paralelism poetik we language of literary folklore-we see the way the aesthetic value. One of the functions of folklore is its effect that forces the individual to conform to the accepted cultural norms within a society. Folklore and its language with their form and genre supported by melody, have been the messenger of the society for centuries, and continued until the present time. Folklore is a production of a nation. It has no poet but is the production of the living culture of a nation. Both the ancient examples of Turkish literature The Book of Dede Korkut and Koroglu, fairy tales, folk songs, lullabies, tell us the social life of the period that they were written. In our study, Turkish folk Literature poetik elements, with examples from the last name of two saga against each other

___

  • Aksan, Doğan (2006). Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, Engin Yayınları, 6. Baskı, Ankara, Ekim 2006.
  • Akyüz, Ç. (2011). Dünden Bugüne Türk Dünyası Destan Anlatıcıları, Turkish Studies, Volume 6/4, Fall 2011, p. 15- 26.
  • Albayrak, Nurettin (2005). "Türk Halk Hikâyelerinin Genel Özellikleri, Tasnifi ve Taş Baskısı Halk Hikâyelerine Bazı Katkılar", Osmanlı Araştırmaları XXVI - Prof. Dr. Mehmet Çavuşoğlu'na Armağan II, İstanbul 2005.
  • Aliyev, O. (2001). Azerbaycan Nağıllarının Poetikası, Seda Neşriyatı, Bakü, 2001.
  • Alptekin, A. B. (1990). “Ninni”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Dergâh, Cilt: VII, İstanbul, 1990.
  • Alptekin, A. B. (2002). “Halk Hikâyeleri”, Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, C.2. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2002.
  • Arı, A. (2005). "Şeyh Galib'in Poetikası", Osmanlı Araştırmaları XXVI, Prof. Dr. Mehmet Çavuşoğlu'na Armağan- II, İstanbul 2005.
  • Arıstotales (1987). Poetika,Çev: İsmail Tunalı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1987.
  • Atsız, Nihal (2013). Türk Edebiyatı Tarihi, Ötüken, 7. Baskı, İstanbul, Aralık 2013.
  • Aydın, B. (2002). "Karacaoğlan'ın Güçlü Sesinde Kırılan Gelenek", Milli Folklor, Cilt: 7, Yıl: 14, Sayı: 55, Sonbahar 2002, s. 49- 52.
  • Aydınkızı, Ayten (2005). "Molla Nasreddin Latifelerinin Poetik Seciyyesi", Nasreddin Hoca Kitabı, Haz: M. Sabri Koz, Kitabevi, İstanbul, Temmuz 2005.
  • Ayverdi, İlhan (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, Kasım 2011.
  • Banarlı, N. S. (1971). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi II, Milli Eğitim Basımevi, 1971.
  • Banguoğlu, Tahsin (1990). Türkçenin Grameri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1990.
  • Bars, Mehmet Emin (2014). “Vladimir Propp’un Biçimbilimsel Yaklaşımı Çerçevesinde Basat Tepegözi Öldürdügi Boy Üzerine Bir İnceleme”, Turkish Studies, Volume 9/3, Winter, 2014, p. 257- 269.
  • Barthes Roland (1979). Göstergebilim Ġlkeleri (çev. Berke Vardar-Mehmet Rifat), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1979.
  • Barthes, R. (1990). Çağdaş Söylemler, Çev: Tahsin Yücel, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul 1990.
  • Başgöz, İlhan (1998). "Folklor Sanata Düşman mı?", Folklor/ Edebiyat İlhan Başgöz Özel Sayısı, Sayı: 14, Haziran- Temmuz 1998.
  • Benvenıste, E. (1977). "Dilin Yapısı ve Toplumun Yapısı" (Problemens de Linguistique GeneralII), Çev: Murat Belge, 70'lerin Birikimi, Sayı: 28/ 29, Haziran- Temmuz 1977.
  • Bogatiryev, P. G. (1973). "Folklorun Dili, Dilbilim Meseleleri” (Rusça), Çev: Kamil Veli Nerimanoğlu, Teorik Dergisi, No: 5, Moskova, 1973.
  • Boratav, P. N. (1978). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, Gerçek Yayınevi, 3. Baskı, Ekim 1978.
  • Boratav, P. N. (1982). Folklor ve Edebiyat 2, Adam Yayıncılık, İstanbul, 1982.
  • Bozdoğan, A. (2014). "Necip Fazıl'ın Ütopyasında Şiir ve Şair", CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 38, Sayı: 1, Haziran 2014.
  • Caferli, Muharrem (2010), Aşk Konulu Azerbaycan Halk Hikayelerinin Şiirsel Yapısı, Kültür Ajans Yayınları, 2010.
  • Çıblak, N. (2005). V. Propp'un Masal Çözümleme Metodu, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı: 638, Şubat 2005, s. 127- 140.
  • Çobanoğlu, Özkul (2004). Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2004.
  • Çobanoğlu, Özkul (2010). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Akçağ Yayınları, Gözden Geçirilmiş 5. Baskı, Ankara 2010.
  • Dilçin, Cem (1999). “Divan Şiirindeki Paralel ve Ortak Söz Yapılarından Metin Eleştirisinde Yararlanma”, Türkoloji Dergisi, C.13, S.1, 1999, s. 33- 66.
  • Dizdaroğlu, Hikmet (1969). Halk Şiirinde Türler, Türk Dil Kurumu, Ankara 1969.
  • Elçin, Şükrü (2004). Halk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yayınları, 8. Baskı, Ankara 2004.
  • Ercilasun, A. B. (2013). Dilde Birlik, Akçağ Yayınları, 3. Baskı, Ankara, 2013.
  • Ergin, Muharrem (2007). Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım Yayım Tanıtım, 2007.
  • Foster, E. M. (1982). Roman Sanatı, Çeviren: Ünal Aytur, Adam Yayınları, İstanbul 1982.
  • Fuat, M. (1980). Karacaoğlan- Yaşamı, Sanatçı Kişiliği ve Yapıtları, De Yayınları, 1980.
  • Fuat, M. (1980). Karacaoğlan- Yaşamı, Sanatçı Kişiliği ve Yapıtları, De Yayınları, 1980.
  • Grimm, J., W. (1999). Masallar I - Kinder und Hausmarchen I- Dünya Klasikleri Dizisi, Çağdaş Matbaa, Ocak 1999.
  • Gül, R. (2008). Dede Korkut Hikâyelerinde Söz Kalıpları, D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 10, 2008, s. 100- 105.
  • Günay, D. (2008). "Görsel Okuryazarlık ve İmgenin Anlamlandırılması", Süleyman Demirel Üniversitesi GSF Hakemli Dergi, Art E, 2008 /1, s. 1- 29.
  • Güney, E. C. (1995). Nasreddin Hoca Fıkraları, Varlık Yayınları, İstanbul, 1995.
  • Gür, A.; Koçakoğlu, B. (2009). "Yeni Türk Edebiyatında Poetika", Turkish Studies, Volume 4/1- I, Winter, 2009, p. 79- 187.
  • Güzel, A.; Torun, A. (2012). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Akçağ Yayınları, 7. Baskı, Ankara 2012.
  • Hacıyev, T. (1976). Azerbaycan Edebi Dili Tarihi, Azerbaycan SSC Ali ve Orta İhtisas Temsili Nazırlığı, Bakü, 1976.
  • İlaydın, H. (1951). Türk Edebiyatında Nazım, Üçler Basımevi, 2. Baskı, İstanbul, 1951.
  • Jakobson, R. Bogatiryev P. (1990). "Yaratımın Özgül Biçimi Olarak Folklor", Sekiz Yazı, Çev: Mehmet, Sema Rifat, Düzlem Yayınları, 1. Baskı, 1990.
  • Karataş, T. (2004). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, Akçağ, 2. Baskı, Ankara, 2004.
  • Kaya, Doğan (2014). Türk Dünyası Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Kavramları ve Terimleri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, 3. Baskı, Ankara 2014.
  • Koçak, O. (2004). Tzvetan Todorov'un Poetikaya Giriş Kitabının Önsözü, Poetikaya Giriş, Metis Yayınları, İstanbul, 2004.
  • Kortantamer, Tunca (1993). "Gül Kasidesi", Eski Türk Edebiyatı Makaleler I, Akçağ Yayınları, Ankara, 1993.
  • Kunos, I. (2013). Türkçe Ninniler, Haz: Nilgün Çıblak Coşkun, Otorite, Ankara, Haziran 2013.
  • Kut, T. (1989).“Ali Ufki Bey”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt: 2, İstanbul, 1989.
  • Oğuz, Ö. ; Ekici, M. vd. (2014). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayınları, 11. Baskı, Ankara 2014.
  • Okay, M. O. (2013). Poetika Dersleri, Dergah Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, Mart 2013.
  • Oksay, Reyhan (2010). "Diller Yok Oldukça Düşünce Zenginliği de Kayboluyor", Cumhuriyet Bilim Teknik, Sayı: 1214, 25 Haziran 2010.
  • Özbek, Mehmet (2014). Türkülerin Dili, Ötüken, 2014.
  • Özkırımlı, A. (1983). Türk Edebiyatı Ansiklopedisi, Cilt: 3, Cem Yayınevi, İstanbul, 1983.
  • Öztelli, Cahit (1987). Karacaoğlan/ Bütün Şiirleri, Özgür Yayın Dağıtım, İstanbul, 1987.
  • Pala, İ. (2006). Divan Edebiyatı, Kapı Yayınları, 8. Baskı, İstanbul, Mart 2006.
  • Propp, V. (2001). Masalın Biçimbilimi- Olağanüstü Masalların Yapısı, Çev: Mehmet Rifat ve Sema Rifat, Om Yayınları, İstanbul, 2001.
  • Propp, Vladimir (1998). "Folklorun Tabiatı", Milli Folklor, Çev: Metin Özarslan, Sayı: 137, Bahar 1998.
  • Rayman, H. (1996). Karacaoğlan'ın Şiirlerinde Ahenk, T. C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1996.
  • Rifat, M. (2008). Yaklaşımlarıyla Eleştiri Kuramcıları, Sel Yayınları, Gözden Geçirilmiş ve Geliştirilmiş 2. Baskı, İstanbul, Mart 2008.
  • Rzasoy, S. (2004). Oğuz Mifinin Paradiqmaları, Azerbaycan Milli İlimler Akademisi, Folklor Enstitüsü, Seda, Bakü 2004.
  • Sakaoğlu, Saim (2011). Halk Hikâyeleri, T. C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 2390, Eskişehir, Eylül 2011.
  • Saussure, Ferdinand (1998). Genel Dilbilim Dersleri, Çev: Berke Vardar, Multilingual Yayınları, İstanbul, 1998.
  • Sazyek, Hakan (1991). Poetikanın Boyutları, Sonbahar, Sayı: 5, Mayıs- Haziran 1991.
  • Seçmen, H (1983). Karacaoğlan Sanatı- Yaşamı- Şiirleri, Deniz Kitap, İstanbul, 1983.
  • Sever, Sedat (1998). Dil ve İletişim Etkili Yazılı ve Sözlü Anlatım, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 31, Sayı: 1, 1998, s. 51- 66.
  • Spıes, Otto (1941). Türk Halk Kitapları, Rıza Koç Basımevi, Çev: Behçet Gönül, İstanbul, 1941.
  • Strauss, C. L. (2010). Irk, Tarih ve Kültür, Çev: Haldun Bayrı, Reha Erdem vd., Metis Yayınları, 5. Baskı, Ekim 2010.
  • Süreya, Cemal (1992). Folklor Şiire Düşman, Can Yayınları, İstanbul, 1992.
  • Süreya, Cemal (2000). Sevda Sözleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2000.
  • Tarlan, A. N. (1985). Fuzuli Divanı Şerhi I- II- III, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1. Baskı, Ankara, Aralık 1985.
  • Todorov, T. ( 2001). Poetikaya Giriş, Çev: Kaya Şahin, Metis Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2001.
  • Türk Dil Kurumu Sözlük, TDK Yayınları, Ankara, 2011.
  • Uğurlu, E. (2014). "Kültürel Bellek Aktarıcısı Olarak Ninni", Milli Folklor, Yıl: 26, Sayı: 102, 2014, s. 43- 52.
  • Üçüncü, Kemal (2005). Dede Korkut Hikâyelerinde Uşun Koca Oğlu Segrek Boyu Üzerine Bir Yorum, Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı: 159, Aralık 2005.
  • Vendriyes, Joseph (1968). Dil ve Düşünce, TDK, İstanbul, 1968.
  • Yardımcı, M. (2012). Yedi İklim Anadolu’dan Halk Bilimi Yazıları, Ürün Yayınları, İzmir, 2012.
  • Yurdakul, Ç.; Özer, F. (2013). "Metinden Mekâna Kültürel Farklılıkların Alice'in Kaçış Uzamı Bağlamında İncelenmesi", Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Vol: 5, No: 9, 12/ 2013, s. 183- 207.
  • Yücel, Tahsin (1999). Yapısalcılık, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1999.
  • Zıma, P. (2004). Modern Edebiyat Teorilerinin Felsefesi, Çev: Mustafa Özsarı, Hece Yayınları, I. Baskı, Eylül 2004.
  • (http://trtmuzikdairesibaskanligi.com/), Erişim Tarihi: 08. 08. 2015.