TÜRK-İSLAM KÜLTÜRÜNDE VE GÜNÜMÜZ DENGELİ, SAĞLIKLI VE HELAL BESLENMEDE HZ MUHAMMED ÖĞRETİSİ

Bu çalışmada, Eski Türklerden günümüze kadar gelen Türk İslam kültüründe sağlıklı, dengeli ve helal beslenmede Hz Muhammed (s.a.v)'in öğretisi üzerinde durulmuştur. Ayrıca eski Türklerden günümüze kadar Türk mutfak kültürü ve yeme içme alışkanlıklarının tarihsel süreci özetlenmiştir. Beslenme, insanoğlunun yaşamını devam ettirebilmesi için gerekli olan bir ihtiyaçtır. Toplumun beslenme kültürünü o toplumun yaşam şeklini. Yaşam şeklinin değişmesi, beslenme alışkanlıkları ve kültürünün değişmesinde önemli bir yere sahiptir. Türk mutfağı, dünyanın en önemli mutfakları arasında yer alır. Asya ve Anadolu mutfak kültürünün sunmuş olduğu ürünler çeşitli olup Selçuklu ve Osmanlı saraylarında gelişen yeni tatlar, bugünkü Türk Mutfak kültürünün çeşitlenmesine ve şekillenmesine neden olur. Türklerin Müslüman olması ile yeme içme alışkanlıkları üzerine dini inanışların etkisi görülmektedir. Ayrıca Türkler Müslüman olmadan önce bile çok değişik hayvanlar yetiştirmişolmalarına rağmen her ne kadar değişik dinlere inanmış olsalar bile, İslam dinine yakın bir hayat yaşamaktaydılar. Türkler, Müslüman olmadan önce bile domuz beslememişler, domuz eti ve domuzdan üretilmiş bir gıda tüketmemişlerdir. Türklerin Anadolu'ya gelişi ile birlikte mutfak anlayışlarında önemli değişiklik olmuştur. Anadolu Selçukluları bu dönemde mükemmel bir mutfak kültürü geliştirmişlerdir. Selçuklularda genel olarak kuşluk ve aksam (zevale) yemeği olmak üzere iki öğün yemek yenirdi. Kuşluk, sabahla öğlen arasında yapılmaktaydı. Kuşluk öğününde tok tutan yemekler tercih edilmekteydi. Aksam yemeğinde ise çeşit boldur ve hava kararmadan yenmekteydi. Bu iki öğün arasında acıkanlar ise ayran, şerbet gibi içecekler ve meyvelerle açlıklarını giderip akşam öğününü beklerlerdi. Sabah yenen umumiyetle çorba, peynir ve ekmekten ibarettir. Onlar için, yemek sırasında gelen insanlara sofralarını açmak kadar tabii bir şey olamazdı. İnsanoğlunun ana gıdası olan ekmeğe karşı sonsuz hürmetleri vardı. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Türk mutfak kültürü, saray mutfağı ve halk mutfağı olmak

THE DOCTRINE OF THE PROPHET MUHAMMAD IN TURKISH ISLAMIS CULTURE AND TODAYS’S BLANCED, HEALTY AND HALAL NUTRITION

In this study, It was focused on Prophet Muhammad (pbuh) 's teachings in healthy, balanced and halal diet through out TurkishIslamic culture since ancient Turkish period. This study aims for the exploring the Turkish kitchen culture and eating and drinking habits throughout the history. Eating is the most important need for human beings to survive. A society’s life-style reflects its nutritional culture also. A change in life-style is an important factor on a society’s nutritional habits and nutritional culture. Changes of lifestyle has an important role on eating habits and the change of culture. Turkish kitchen culture is one of the most important kitchen in the world. Interactions with other cultures, varied productions served by Asian and Anatolian kitchens, new tastes arose in Selcuk and Ottoman palaces are all played important roles in the variation and development of current Turkish kitchen. Moreover, even before the Turks being Muslim, although they produce different animals, even although believed to different religion, they used to lived a very close life to Islamic belief. It was focused on lifestyle and advice of Hz. Muhammed (pbuh) on healthy and balanced nutrition. The Turks, even before being the Muslim they did not feed the pigs and never consume a food made from pork. There have been important changes in the kitchen concept with the arrival of the Turks in Anatolia. Anatolian Seljuks have developed an excellent culinary culture in this period. Seljuks generally used to eaten two meals named "mid-morning" and “dinner” which was eaten before the sun set. Mid-morning were held between morning and noon. Satiated holding food was preferred in mid-morning meal. Dinners have plenty of varieties of food and was to eaten before the dark. The hungry people some times were drink buttermilk, sherbets with fruit juices between these two meals. Dinner generally consists of bread, soup and cheese. Finally, the coffee was drunk. For them, for the people who come during dinner it is natural to invite them to the dinner table. Muslims generally used to eat less food. Mankinds had infinite respect for the bread. Turkish cuisine culture is divided into two as the palace cuisine and folk cuisine during Ottoman Empire. Place cuisine was a spectacular meals are prepared for the people of the sultan and sofas. Today, humanity, in general, is conditioned for eating three meals a day. When the meal time comes, person feels psychological discomfort because of our stomach enlarge and grow and a false sense of hunger may consists by the results of a conditional reflex. Today, many of the 72 Ali BATU Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/2 Winter 2015 diseases are estimated because of over eating. The amount of energy that already recommended by nutrition scientists in nutrition books can be over the real requirement for a balanced diet. So, the amount of energy is to be taken daily should emphasis again and it will be appropriate to determine the amount of energy again. Dietary foods taken daily performing an energy accumulation over than the body need and this can lead to the occurrence of toxic effects on the body. These Ones can return pathogenic substances by the time. More food may also cause obesity. The protein content of high food should be consumed for a balanced diet. If red meat which is important for a healthy life consumed less can cause disease due to iron and vitamin deficiency. For this, it is very important to consume a certain amount of red meat for a baby and young people in the age of development. Eating too much red meat is not good for health. Because it is difficult to digest meat food, it can also cause stomach distress, such as bloating and indigestion. That is why the harmness of eating more meat especially on the kidneys begin to form. In addition, it was focused on recommendations of Prophet Muhammad (pbuh)'s lifestyle for a healthy and balanced nutrition. It was focused also on the benefits in the eating two meals a day and life style of Prophet Muhammad for human health for the proper nutrition form. The importance of halal bite parenting was indicated. However, in order to consume halal food, it has also emphasized the importance of halal food production. Having two meals in accordance with the Sunnah of the Prophet Muhammad, but these two meals not eaten too much, with a high probability in order to be more healthier. Our beloved Prophet (pbuh) has recommended to consume only two meals by abanding the lunch. This is known as "diet according to the Sunnah" Halal food also very important for halal nutrition. Halal is an Arabic word that means permitted by Allah or lawful. Interests were related to halal food has emerged in Turkey in the 1970s. This orientation began with margarine suspicions by religious belief peoples and it was continued to ensure that the daily meat requirement from religious butchers. For these reasons, a devout Muslim has been in constant search for halal food. They refrained from suspicious circumstances. A large group of precision people are closely concerned with this issue, but the communities, foundations and associations have produced their own solutions. However, these solutions have been useful for only themselves, but it was not helpfull for a large portion of society those have been suffering from same problems. Production of halal food in Islamic countries in recent years started with halal certification. For this reason Halal Certificate gained importance in the world as well as in Turkey. During this period, some private and public institutions in Turkey started to supply a Halal certificate. Although there were many halal certifier body in Turkey and the world, there is no unity between them in terms of standards. Halal foods are allowed under Islamic dietary guidelines. According to these guidelines gathered from the Qu'ran and Hadith, Muslim followers cannot consume pork or its by-products, animals that were dead prior to slaughter, animals not slaughtered properly or not slaughtered in the name of Allah, blood and blood by-products, alcohol, carnivorous animals and birds of prey etc. Halal certification is a document given by trustworthy, competent and Türk-İslam Kültüründe ve Günümüz Dengeli, Sağlıklı ve Helal Beslenmede… 73 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/2 Winter 2015 impartial institution to a food manufacturer to confirm compliance of production to the halal standards according to an approved method.

PDF

___

AKGÜNDÜZ, Ahmet. Helal Gıda Meselesi: Avrupa’da Helal Gıda Problemleri ve Çözüm Yolları. İhracat İçin Helal Sertifikası Sempozyumu Bildirileri. S:1-14. 14 Şubat. Güney Marmara Kalkınma ajansı. Balıkesir. 2012.
BATU, Ali. Kuru Üzüm ve Pekmezin İnsan Sağlığı ve Beslenmesi Açısından Önemi. Gıda. 1993/18(5):303-307.
BATU, Ali. Production of Liquid and White Solid Pekmez in Turkey. Journal of Food Quality. 2005/28:417-427.
BATU, Ali. Türkiye’de Helal (Mahzursuz) Gıda ve Helal Belgelendirme Sistemi. Teknolojik Araştırmalar. GTED 2012/(7) 51-61.
BAYSAL, Ayşe. “Türk Yemek Kültüründe Degismeler, Beslenme ve Saglık Yönünden Degismeler”. Türk Mutfak Kültürü Üzerine Arastırmalar, Türk Halk Kültürünü Arastırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları Yayın No:3, 1993/12-20, Ankara.
BAYSAL, Ayşe. Genel Beslenme. Besinlerin enerji değeri ve enerji gereksinimi. 4. Bölüm. Hatipoğlu yayınları. Şahin matbaası. Ankara. 2010.
BEDİRHAN, Yaşar. İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü, Konya 2009/192
BÜYÜKÖZER, Hüseyin Kamil. Halalen Tayyiben. Erkam Matbası. Gimdes, Tekstilkent. A-22 Blok No:53 Esenler, İstanbul. 2012a.
BÜYÜKÖZER, Hüseyin Kami. Yeniden Gıda Raporu. Yediklerimiz, İçtiklermiz Helal mi ? Haram mı ? Ve Sağlığımıza Ne Kadar Uygun? Çevik matbaacılık. davutpaşa cad. besler iş merkezi. No:20/18-19. topkapı istanbul. 2012b.
CHAUDRY, Muhammed M. Islamic Food Laws: Philosophical Basis and Practical İmplications, Food Technology, 1992/46(10) 92-104.
CİGERİM, Nevin. Batı ve Türk Mutfağının Gelişimi, Etkileşimi ve Yiyecek-İçecek Hizmetlerinde Türk Mutfağının Yerine Bir Bakış 2000. Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, YayınNo:28 Ankara. 2001. ÇIKMAN, Zeki. Beslenme Disiplini Üzerine. Yalancı Açlığa Kanmamalı. Altınoluk, 1992/72: 33- 35.
DEMİRCİ, Mehmet. 2011. Beslenme. Gıda Teknolojisi Derneği Yayın No:44. 5. Baskı. s:379
D’OSSON, M. De M., 18. 2013. Yüzyıl Türkiyesinde Örf ve Adetler. (Çev: Z. Yüksel), İstanbul: Tecüman 1001 Temel Eser. GÜLER, Sibel. 2014. Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları. http://bildiri.anadolu.edu.tr/papers/29_600u80.pdf (Erişim Tarihi: 01.06.2014)
GÜNGÖR, Harun. Eski Türklerde Din ve Düşünce, Türkler, C3, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara. 2002.
HAUG, I.J. ve DRAGET, K.I. Handbook of Hydrocolloids (Second edition) Edited by G O Phillips and PA Williams, Glyndwr University, UK. Woodhead Publishing Series in Food Science, Technology and Nutrition No. 173, 948. 2009.
HALICI, Nevin. Türk Mutfağı. İstanbul: Oğlak Yayıncılık. 2009/408.
KARATAY, Canan Efendigil. Karatay Diyetiyle yaşam Boyu Sağlık. Yıkılmazlar Basım Yay. Hayykitap. Beşiktaş, İstanbul. 2013/262.
KILIÇ, Sami. Türk Halk İnanışlarında Yiyecek ve İçecekler. Fırat Üniversitesi Yayınları. Elazığ. 2012/142.
KÜÇÜKÖNER, Erdoğan. Helal Gıda Sertifikasyonunda Gıda Katkı Maddelerinin Yeri. 1. Ulusal Helal ve Sağlıklı Gıda Kongresi. Gıda Katkı Maddeleri: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. 2011/12-17.
MEMİŞ, Ekrem. Eskiçağda Türkler, Konya 2009/34.
MOFFETT D, MOFFETT S, SCHAUF C. 1993. Growth metabolism reproduction and immune defense in ‘’Human Physiology’’ second ed. Mosby, Missouri. Sa:667.
OĞUZ, Burhan. Türkiye Halkının Kültür Kökenleri, I. Giriş - Beslenme Teknikleri. 2002.
ÖZAKBAŞ, Ayşe «Şifâü’l-Fu’âd li-Hazreti Sultân Murâd», Journal of Turkish Studies: Türklük Bilgisi Araştırmaları, Cilt 20, 1996/146.
ÖZEK, Ali, Karaman, Hayrettin, Turgut, A., Çağrıcı, M., Dönmez, İ.K., Gümüş, S.1992. Kuran-ı Kerim ve Türkçe Açıklamalı Meali. Mushafı Şerif Basım Kurumu.
ÖGEL, Bahaeddin, 1971, Türk Kültürünün Gelişme Çağları, s. 281.
ÖGEL, Bahaeddin, 2009. Türk Kültür Tarihine Giriş IV, s. -13-17; Abdulkadir İnan, Tarihte ve Bu gün Şamanizm, Ankara 1995, s. 168; ÖZTAN, Aydın, Et Bilimi ve Teknolojisi. TMMOB Gıda Mühendisleri Odası. Ankara. ISBN NO: 975-395-632-0. 2003.
OCAK, Ahmet Yaşar. Bektaşî Menakıblarında İslâm Öncesi İnanç Motifleri, Enderun Kitabevi, İstanbul. 1983.
SAKR, A. Büyüközer, H.K. Jelatin. Çevik Matbaacılık. Davutpaşa cad. Besler İş Merkezi. No:20/18-19. topkapı istanbul. 2011.
TALAS, Mustafa. “Tarihi Süreçte Türk Beslenme Kültürü ve Mehmet Eröz’e Göre Türk Yemekleri”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Arastırmaları Dergisi, Sayı:18, 2005/273-283.
TEZCAN, Mahmut. “Yemek Kültürü Üzerine Dinsel Etkiler”, Türk Mutfak Kültürü Üzerine Arastırmalar: Türk Halk Kültürünü Arastırma ve Tanıtma Vakfı Yayın No:20, 1997/139- 146, Ankara.
YETİM, Hasan. Jelatin Üretimi, Özellikleri ve Kullanımı. 1. Ulusal Helal ve Sağlıklı Gıda Kongresi. Gıda Katkı Maddeleri: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. 2011/86-94.
TURAN, Şerafettin. Türk Kültür Tarihi, Bilgi Yayınları, Ankara. 1994.
ULUDAĞ, H. 2011. Türkiye'nin Halk Mutfağı. Turkish Cuisine. Turkish Cultural Foundation.
YILMAZ, Aydın. İsyerimiz Mutfak, Meslegimiz Asçılık, Sanatımız Pisirmek, İstanbul. 2002.
ALPTEGİN, Ahmet, 2014. Türk Mutfak Kültürü. Tarihte.Net. http://tarihte.net/turk-mutfakkulturu/ Anonim. Helal Gıda. Fen Danışmanlık Mühendislik. 2013. http://www.fendanismanlik.net/?s=isguvenligisagligi&yid=22&k=Helal%20G%C4 %B1da
ARTUN, E. 2010. TÜRKLERDE İSLAMİYET ÖNCESİ İNANÇ SİSTEMLERİ.
ATALAY, Halil. 2013. Çocuk Yetiştirme ve Eğitiminde Helâl Lokmanın Önemi. Misak http://hayatcemresi2.blogspot.com.tr/2013/02/cocuk-yetistirme-ve-egitimindehelal_26.html
ATAY, T. Türk Mutfağı, Türk Mutfağında Yemekler ve Beslenme Alışkanlıkları. Kültürel bellek. Türk Kültürü Araştırmaları. http://www.kulturelbellek.com/turk-mutfagi-yemekler-vebeslenme-aliskanliklari/. 2011.
ÇELEN, 2010. Fıkıhsız Helal Gıda Olmaz. Helal ve Sağlıklı Gıda ve Doğal Beslenme. http://www.helalvedogal.com/fikihsiz-helal-gida-olmaz/ ÇETİN, B. 2009. Kısırlaştıran oyuncak rezaleti. Bugün Gazetesi.
DÜNYA-Bülteni, 2014. Malezya’da çikolatada domuz DNA'sı.
ERDOĞAN, R. 2012. Helal Nedir. http://ramazanerdogan.com/?pnum=7&pt=helal%20.
HALICI, N. 2012. Mutfak Kültürümüzde Selçuklu ve beylikler Dönemi. 19 Şubat 2012, Pazar. Zaman gazetesi. http://www.zaman.com.tr/nevin-halici/mutfak-kulturumuzdeselcuklu-ve-beylikler-donemi_1247270.html
HAMMOND, K.A. and JANES D.N. 1998. The effects of increased protein intake on kidney size and function. J Exp Biol 201: 2081–2090, http://gundem.bugun.com.tr/kisirlastiran-oyuncak-rezaleti-haberi/62203. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/erman_artun_inanc_sistemleri.pdf.
HTTP://WWW.CEREZFORUM.NET/KONU/TURKLERDE-İSLAMİYET-ONCESİ-İNANCSİSTEMLERİ.55556/ http://www.dunyabulteni.net/gunun-haberleri/299551/malezyada-cikolatada-domuzdnasi
ILDIRAR, M. 2013. İyi İnsan Kim? Helâl ve Haram Yemenin Maneviyata Etkisi. Mayıs 2006, sohbet. Semerkand. Sayı: 180: http://semerkanddergisi.com/helal-ve-haram-yemeninmaneviyata-etkisi/
İNTERNER, 2009. İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Kültür ve Uygarlık. http://www.tarihbilinci.com/forum/archive/index.php/t-2000.html
KARAMAN, H. 2012. Helal Gıda (1-2). http://www.gidahareketi.org/Helal-Gida-(1-2)-585- yazisi.aspx
KESKİN, E. 2010. Hadisler ışığında diyet. Zaman. http://www.zaman.com.tr/cuma_hadislerisiginda-diyet_934561.html
KILIÇ, N. 2013. Sünnet Olan Beslenme tarzı. Helal Hayat Helal Mutfaklarda Başlar helal ürünlerden helal yeyemekler. http://www.helalmutfak.org/sunnet-olan-beslenme-tarzi
KOSTAK, F. 2006. Helal Gıda Belgesi. http://www.etikadanismanlik.com/fky24.htm
KUT, G. 2014. Türklerde Beslenme Biçimi Dünü-Bugünü. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/51.php.
Kültür Bellek. 2012. Türk Kültürü Araştırmaları. Türklerde Yemek ve Sofra Adabı.http://www.kulturelbellek.com/turklerdeyemekvesofraadabi/YararliBilgiler1809&Bi lgi=t%C3%BCrklerin-islamiyeti-kabul-etmesindeki-faktörler-sebepler
LACROIX, M., GAUDICHON, C., MARTIN, A., MORENS, C., MATHE, V., TOME, D.and HUNEAU, J.F. 2004. A long-term high-protein diet markedly reduces adipose tissue without major side effects in Wistar male rats. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol 287: R934–R942, 2004.
LINN T, SANTOSA B, GRONEMEYER D, AYGEN S, SCHOLZ N, BUSCH M, and BRETZEL RG. 2000. Effect of long-term dietary protein intake on glucose metabolism in humans. Diabetologia 43: 1257–1265.
MORENS, C., GAUDICHON, C., METGES, C.C., FROMENTIN, G., BAGLIERI, A., EVEN, P.C., HUNEAU, J.F., and TOME, D. A., 2000. High-protein meal exceeds anabolic and catabolic capacities in rats adapted to a normal protein diet. J Nutr 130: 2312–2321.
PAKALIN, Mehmet Zeki. 1983. Tarih Deyimler ve Terimleri sözlüğü I. Devlet Kitapları. Milli Eğitim Basımevi, İstanbul. Cilt II, s.330. ttp://www.mediafire.com/view/mmnwmio5igy/Pakalin2_tarihvemedeniyetorg.pdf
SALİHOĞLU, M. L. 2011. Sünnete uygun beslenme alışkanlığı. Yeni Asya. http://www.yeniasya.com.tr/yazi_detay.asp?id=1496.
SAMANCI, Özge. “Geçmisten Günümüze Türk Mutfagı”.2007.
SKOV AR, TOUBRO S, BULOW J, KRABBE K, PARVİNG HH, and ASTRUP A. 1999. Changes in renal function during weight loss induced by high vs lowprotein low-fat diets in overweight subjects. Int J Obes Relat Metab Disord 23: 1170–1177.
ŞAHİN, İ. 2010. KURBAN VE SAĞLIKLI ET. KUAN-İ HAYAT.
HTTP://KURANİHAYAT.COM/CONTENT/KURBAN-VESA%C4%9FL%C4%B1KL%C4%B1-ET-İDRİS-%C5%9FAHİN? TAYAR, Mustafa. 2011. Anadolu Selçuklu mutfak kültürü. Dünya Gıda Dergisi http://www.dunyagida.com.tr/haber.php?nid=2615
TEZCAN, Mahmut. “Türklerde Yeme içme Alıskanlıkları ve Buna İliskin Davranıs Kalıpları”. www.turkishcuisine.org-/articles.php?Pages=Articles www.gurmeguide.com/content.asp?ctID=102&Rec=186
YILDIRIM, Bilal. 2011. Helal Gıda. http://www.gidagundemi.com/helal-gida-makale,17.html