Türk dilinde ses grupları ve ses gruplarının ünlüleşmesi

Türkçede ünlü ve ünsüzlerden olusan birden fazla sesin bir araya gelerek olusturduğu ses grubu yapılarına rastlanılmaktadır. Bu ses grupları zamanla kendi içerisinde barındırdıkları ünsüzlerin düsmesi veya erimesiyle ikiz ünlülere, ikincil uzun ünlülere ve bazen de normal veya kısa süreli ünlülere dönüserek ünlülesme temayülü gösterirler. Bu çalısmada Türk dilinin çağdas lehçelerinde görülen ses gruplarına ve bu ses gruplarının ünlülesme özelliğine değinilecektir.

Sound groups and vocalisation of sound groups in Turkish language

In Turkish, more than one consonant and vowel sound come together formed sound group structures come across. These sound groups tend to vocalisation by transforming dipthongs, secondary long vowels and sometimes normal or short time vowels by consonant reductioning in itself in time. In this study, sound groups in contemporary Turkic dialects and vocalisation properties of these sound groups will be discussed.

PDF

___

ALKAYA, Ercan, “Sibirya Tatar Türkçesindeki Uzun Ünlüler Üzerine Bir Değerlendirme”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, (M. Fahrettin Kırzıoğlu Armağanı), Volume 3/4 Summer 2008, www.turkishstudies.net, p. 19-42.
ARAT, Resid Rahmeti, Kutadgu Bilig III (İndeks), (Yayına Hazırlayan: Kemal Eraslan, Osman Fikri Sertkaya, Nuri Yüce), Türk Kültürünü Arastırma Enstitüsü, İstanbul, 1979.
ARIKOĞLU, Ekrem ve Kuular, Klara, Tuva Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2003.
ARIKOĞLU, Ekrem, “Tuva Türkçesi” Türk Lehçeleri Grameri, (Ed: Ahmet Bican Ercilasun), Akçağ Yayınları, Ankara, 2007.
ARIKOĞLU, Ekrem, Örnekli Hakasça-Türkçe Sözlük, Akçağ Yayınları, Ankara, 2005. BAMMATOV, Z. Z, Kumıksko-Russkiy Slovar, (Redaktör: Z. Z. Bammatov), Moskova, 1969.
BASKAKOV, A. N, Karakalpaksko-Russkiy Slovar, (Redaktör: A. N. Baskakov), Moskova, 1958.
BASKAKOV, A. N, Nogaysko-Russkiy Slovar, (Redaktör: A. N. Baskakov). Moskova, 1963.
BASKAKOV, A. N. ve diğerleri, Karaimsko-Russko-Polskiy Slovar, Moskova, 1974.
BASDAS, Cahit ve Kutlu, Abdülmukaddes, Kırgız Türkçesi Grameri, Dicle Üniversitesi Yayınları, Diyarbakır, 2004.
BAYRAM, Bülent, Çuvas Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlük, Tablet Yayınları, Konya, 2007.
BURAN, Ahmet, “Çağdas Türk Yazı Dillerinde ve Türkiye Türkçesi Ağızlarında İkincil Uzun Ünlüler” Makaleler, (Ed. M. Dursun Erdem), (Yay. Haz. Ercan Alkaya, Süleyman Kaan Yalçın, Murat Sengül), Turkish Studies Publication, Series V. s. 288-305, 2008.
CAFEROĞLU, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Enderun Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1993.
CEYLAN, Emine, Çuvasça Çok Zamanlı Ses Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1997.
CHOİ, Hyojoung, Oğuz Grubu Türk Lehçelerinin Karsılastırmalı Ses Bilgisi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yayımlanmamıs Doktora Tezi, Ankara, 1992.
CLAUSON, Sir Gerard, An Etymological Dictionary Of Pre Thirteenth-Century Turkish, Oxford University Press, London, 1972.
ÇULHA, Tülay, Karaycanın Kısa Sözvarlığı (Karayca-Türkçe Kısa Sözlük), Kebikeç Yayınları Sanat Kitabevi, İstanbul, 2006.
Divanü Lûgat-it Türk Dizini, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1972.
EKER, Süer, Kıpçak Grubu Türk Lehçelerinin Karsılastırmalı Ses Bilgisi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yayımlanmamıs Doktora Tezi, Ankara, 1998.
ERGİN, Muharrem, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul, 1997.
GABAİN, A. Von, Eski Türkçenin Grameri, (çev. Mehmet Akalın), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2003.
GAYDARCİ ve diğerleri, Gagauzsko-Russko-Moldavskiy Slovarı, (Redaktör: A. N. Baskakov), Moskova, 1993.
GÜNER DİLEK, Figen, “Altay Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed: Ahmet Bican Ercilasun), Akçağ Yayınları, Ankara, 2007.
Karsılastırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1991.
KASAPOĞLU ÇENGEL, Hülya, Kırgız Türkçesi Grameri, Akçağ Yayınları, Ankara, 2005.
KİLLİ, Gülsüm, Kuzeydoğu Türk Lehçelerinin Karsılastırmalı Ses Bilgisi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çağdas Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı Yayımlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1996.
KİRİSÇİOĞLU, Fatih, “Saha Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, (Ed: Ahmet Bican Ercilasun), Akçağ Yayınları, Ankara, 2007.
KORKMAZ, Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2007.
NADELYAEV, V. M. ve diğerleri, Drevnetyurskiy Slovar, Leningrad, 1969.
ÖZKAN, Nevzat, Gagavuz Türkçesi Grameri (Giris-Ses Bilgisi- Sekil Bilgisi- Cümle-Sözlük- Metin Örnekleri), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1996.
SOROKİNA, Oksana, Çuvasça İle Türkiye Türkçesinin Karsılastırması (Fonetik-Morfoloji- Sentaks), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamıs Lisans Tezi, Kayseri, 2001.
TAVKUL, Ufuk, Karaçay-Malkar Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2000.
TEKİN, Talat ve diğerleri, Türkmence Türkçe Sözlük, (Yay: Mehmet Ölmez), Simurg Yayınları, Ankara, 1995.
TEKİN, Talat, Orhun Türkçesi Grameri, (Yay: Mehmet Ölmez), Türk Dilleri Arastırmaları Dizisi: 9, İstanbul, 2003.
TEKİN, Talat, Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Simurg Yayınları, İstanbul, 1995.
ÜSEİNOV, C. M, Krımskotatarsko-Russkiy Slovar, Simferopol, 2005.
VASİLİEV, Yuriy, Türkçe-Sahaca (Yakutça) Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1995.
YUDAHİN, K. K, Kırgız Sözlüğü Cilt I-II, (çev: Abdullah Taymas), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1998