TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSLERİNDE “METİNLER ARASI ANLAM KURMA”NIN İŞLEVİ

Ortaöğretimde edebiyat dersi öğrenciler tarafından çoğunlukla "ezberlenmesi gereken dersler"den biri olarak algılanmaktadır. Bu araştırmada öğrencilerin bu ön yargısını kırmak için "metinler arasılık okuma kuramları" bir çözüm olarak düşünülmüştür. Çalışmadaki amaç, orta öğretim düzeyindeki öğrencilerin metinler arasılık okuma kuramlarının yardımıyla, metinlerin diğer metinler/alanlar ile arasındaki bağlantıları kurarak daha nitelikli okur olacakları savı ile şekillenmiştir. Bu bağlamda yazar Yalçın Tosun'un bazı metinlerine odaklanılmıştır. Yazarın yapıtlarında görülen metinler arası ilişkiler, "metinlere yapılan göndermeler" ve "metin dışı alanlara yapılan göndermeler" başlıkları altında incelenmiştir.Metinlere yapılan göndermeler de kendi arasında "Doğrudan (açık) göndermeler", "Dolaylı (örtük) göndermeler" ve "Yazarın kendi metinlerine yaptığı göndermeler (özmetinlerarasılık)" olmak üzere üç başlıkta gruplandırılmıştır.Metin dışı alanlara yaptığı göndermeler "sinema" , "müzik" ve "resim" başlıkları altında toplanmıştır. Çalışmada 11. sınıf düzeyinde öğrenim görmekte olan 100 öğrenciye 4 soruluk bir "metinler arası farkındalık" anketi uygulanmıştır. Anketin sonucunda "metinler arasılığın farkındayım" cevabını veren öğrencilerden 11 kişilik bir grup oluşturulmuş ve bu gruptan Nazmi Ağıl'ın "Şiir Dersi" adlı eserindeki metinler arası göndermeleri bulmaları istenmiştir. Yapılan incelemelerde, metinler arasılık kavramının ilk kez 2004- 2005 eğitim öğretim yılında yayınlanan öğretim programları ile resmi olarak "uygulamaya konulması"na rağmen yıllar içerisinde yeteri kadar işlevsel bir biçimde programa yedirilemediği, 2016-2017 eğitim öğretim yılında 9. sınıf düzeyinden başlanarak kademeli olarak uygulanmaya başlanan Türk Dili ve Edebiyatı programında kavramın sadece 11.sınıf düzeyinde ele alındığı ve terim olarak sadece bir kere kullanıldığı görülmektedir. Oysa MEB Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı incelendiğinde "Programın Temel Yaklaşımı" başlığında programın metin içi, metin dışı ve metinler arası okuma yoluyla anlam oluşturmayı sağlayacak şekilde yapılandırıldığı ve kazanımlarda metinler arası karşılaştırmalara yer verildiği görülmektedir. "Programın Genel Amacı" başlığı altında ise "ilişki kurma becerisi"ni geliştirmek söz konusu edilmiştir. Bu durum, ilköğretim ve orta öğretim programları arasındaki uyumsuzluğu açıkça göstermektedir. Araştırmanın bulguları ile öneriler arasındaki tutarlılığın ölçülmesi amacıyla Gazi Üniversitesi, Türkçe Eğitimi Bölümü Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Gıyasettin Aytaş; Hacettepe Üniversitesi, Türkçe Eğitimi Bölümü Başkanı Doç. Dr. Özay Karadağ ve aynı bölüm öğretim üyesi Doç. Dr. Nermin Yazıcı'dan akademik görüş istenmiştir. Alınan akademik görüşler doğrultusunda metinler arasılık kavramının MEB programına işlevsel olarak yerleştirilmesinin (kazanım ve amaç olarak) uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Bu amaçla Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı'na bağlı Öğretim Programları Daire Başkanı Toper Akbaba ile görüşülmüş (04.01.2017); Akbaba'nın yönlendirmesi ile BİMER üzerinden MEB'e (12.01.2017); Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz'ın yeni müfredat açıklamaları (13.01.2017) doğrultusunda emüfredata başvuru yapılmıştır. Bu bildiride elde edilen bulgular ışığında Türk Dili ve Edebiyatı derslerinde metinler arası ilişki/anlam kurmanın öğrenciyi daha nitelikli okur yapacağı söylenebilir.

THE FUNCTION OF “INTERTEXTUAL READING AND UNDERSTANDING” IN TURKISH LITERATURE LESSONS

Because of the cirriculum in high schools, students tend to consider Turkish Literature lesson as a topic that they can only learn by memorizing. In order to eliminate the prejudices “intertextual reading theories” have been thought as a solution in this research. The main intent of the research is; with the help of intertextual reading and understanding, high school students can relate a text with other texts or with other fields which will provide a richer cultural backgroung for the student. To prove this thesis statement, Turkish author Yalçın Tosun’s story books have been read and the intertextual references have been found and been categorized as “References to Text” and “References to Other Fields (like cinema, music etc.)”. During the research, a survey have been given to 11th grade students to see if they can find intertextual references. To make sure that the results of the research are consistent with the suggestions in the end, the opinions of Prof. Dr. Gıyasettin Aytaş, Doç. Dr. Özay Karadağ and Doç Dr. Nermin Yazıcı have been asked. In primary school MEB Cirriculum “the intertextual reading and understanding” is an aim. However in high school cirriculum the term has been only used once. With that, it is seen clearly that there is a discrepancy in the syllabus. So in order to really use “intertextual reading theories” functional it must be an aim in all of the cirriculums. With the results of the research, it can be said that in Turkish Literature lessons “intertextual reading and understanding theories” will make students qualified readers

___

  • Ağıl, Nazmi. (2002). Aşk Küçücük, Kırılgan. 1. Baskı. Adam Yayınları, İstanbul.
  • Akay, Hasan (2009). ‘Okuma’nın Yeniden Okunması: Bile Bile Okumak – ‘İle Bile Okumak’. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Liteature and History of Turkish or Turkic. Volume 4/3, Sayfa 20-41. 18 Aralık 2016, http://www.turkishstudies.net/english/DergiTamDetay.aspx?ID=671&Detay=Ozet Aktulum, Kubilay (2000). Metinlerarası İlişkiler. 2. Baskı. Öteki Yayınevi, Ankara.
  • Akyol, Hayati (2003). Metinlerden Anlam Kurma. TÜBAR (Türklük Bilimi Araştırmaları/Journal Of Turkology Research). Sayı 13, Sayfa 49-58, 21 Eylül 2016, http://www.tubar.com.tr/TUBAR%20DOSYA/pdf/2003BAHAR/5hayati%20akyol.pdf
  • Karadeniz, Abdulkerim, Gürsoy, Ülkü. Modern Metin Çözümleme Yöntemlerinin Eleştirel Düşünme, Yaratıcı Düşünme ve Problem Çözme Becerilerine Etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD). Cilt 15, Sayı 2, Sayfa 99-117, 12 Aralık 2016, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/aeukefd/article/view/5000086761
  • MEB (2015). Orta Öğretim Türk Dili ve Edebiyatı Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı, 26 Eylül 2016. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/program2.aspx?islem=1&kno=100
  • MEB (2015). Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı, 26 Eylül 2016. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=247
  • Süreya, Cemal. Sevda Sözleri (Bütün Yapıtları-Şiirler). Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
  • Tosun, Yalçın. (2014). Peruk Gibi Hüzünlü (58. Sait Faik Hikâye Armağanı). 4. Baskı, YKY Yayınları, İstanbul.
  • Tosun, Yalçın. (2015). Anne, Baba ve Diğer Ölümcül Şeyler. 6. Baskı, YKY Yayınları, İstanbul.
  • Tosun, Yalçın. (2015). Bir Nedene Sunuldum. (Yunus Nadi Öykü Ödülü)1. Baskı, YKY Yayınları, İstanbul.
  • Tosun, Yalçın. (2016). Kendini Tutan Su. Sel Yayıncılık, İstanbul.
  • Ünal, Emre. (2016). Metinler Arasılık ve Metinler Arası Okuma. 8 Eylül 2016, http://www.universite-toplum.org/pdf/pdf_UT_323.pdf