TÜKETİCİLERİN HEDONİK SATINALMA DAVRANIŞLARININ SOSYO EKONOMİK FAKTÖRLERE GÖRE KARŞILAŞTIRILMASI

Günümüz küresel dünyasının vazgeçilmezi bireyin koşulsuz olan istek ve ihtiyaçlarını karşılamasıdır. Yaşamın en temel davranışı da bu istek ve ihtiyaçların karşılanması eylemidir ki bu tüketici davranışı olarakta adlandırılabilir. Tüketici davranışları konusunda pazarlama alanında, farklı ya da benzer koşullar altındaki bireylerin tüketim kararlarını etkileyen faktörlerin nedenlerinin belirlenmesi ile etkilerinin incelemesini içeren birçok araştırma yapılmaktadır. Bu araştırmalarda, tüketim eylemini gerçekleştiren tüketicilerin özellikleri bakımından benzerlikleri ve farklılıkları da ele alınmaktadır. Çalışmaların sonuçları irdelendiğinde, tüketim eyleminin, o eylemi gerçekleştiren tüketicinin erişmek istediği rasyonel ya da duyusal tatminlerde farklılaştığı görülmektedir. Hedonik tüketim, tüketim olgusunun fonksiyonel boyutu kadar duyusal tatmin boyutunu da ele alan ve her satın almanın haz ve mutluluk veren bir eylem olarak kabul gördüğü bir tüketim şeklidir. Tüketici her zaman büyük mal ve hizmet satın alımlarında değil, bazen de anlık satın almalar yardımıyla duygularını harekete geçirmektedir. Hazcı tüketim olarak ta ifade edilen hedonik tüketim, alternatif ürün ve marka sayısının her gün artış gösterdiği günümüz pazar koşullarında tüketicinin hem satın alma eylemine yüklediği anlam açısından hem de sahip olmak istediği markaya biçtiği değer yönüyle farklı görünüme erişmiş durumdadır. Çalışmanın amacı, tüketicilerin hedonik satın alma davranışı boyutlarını belirleyerek, sosyo ekonomik faktörlerin hedonik satın alma davranışı boyutlarına göre farklılıklarını ortaya koymaktır. Bu amaçla hazırlanan bir anket formu internet üzerinden e-mail ve sosyal medya aracılığı ile ulaştırılmıştır. Tüketiciler arasından kolayda örnekleme yöntemi ile seçilen 400 katılımcı üzerinde uygulanmış ve elde edilen veriler SPSS paket programı ile değerlendirilmiştir.

COMPARISON OF HEDONIC BUYING ATTITUDES OF CONSUMERS’ WITH RESPECT TO SOCIO-ECONOMIC FACTORS

Meeting the unconditional desires and needs of individuals is indispensable in today’s global world. This, too, is the most fundamental behavior of life, which can be called as consumer attitude. There are many types of research in consumer behavior and marketing to identify the causes that determine the consumption decisions of individuals under different or similar conditions and to study their effects. These studies look into similar and different traits of consumers who actually perform the act of consumption. The findings reveal that consumer behavior differs in rational and emotional satisfaction that the consumer wants to attain. Hedonic consumption is a way of consuming which deals with not only functional but also emotional satisfaction aspect of the notion of consumption and regards each purchase as an action resulting in pleasure and happiness. The consumer’s emotions are made active by both large purchases of product and service and spontaneous ones. Also known as pleasure-seeking consumption, hedonic consumption has transformed significantly in today’s market conditions where the number of alternative items and brands is rising day by day in respect of the meaning the consumer imposes on the act of buying and the value s/he adheres to the desired brand. This study aims, by identifying the hedonic buying attitudes of consumers, to demonstrate the differences in socio- economic factors with respect to hedonic buying attitudes. To this end, a survey will be created, carried out on 400 respondents to be chosen with convenience sample method by e-mail or social media, and the findings will be assessed on SPSS software.

PDF

___

Antonides, G. and Van Raaij, W. F.(1998) Consumer behaviour: a European perspective, JohnWiley & Sons, New York.
Altunışık, Remzi ve Çallı, Levent (2004), Plansız Alışveriş ve Hazcı Tüketim Davranışları Üzerine Bir Araştırma; Satın Alma Karar Sürecinde Bilgi Kullanımı, 3. Ulusal Bilgi Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiri Kitabı, Eskişehir
Arnold, Mark J. Ve Reynolds, Kristy E. (2003), Hedonic Shopping Motivations, Journal of Retailing, Vol:79, s. 77-95
Aytekin, Pınar ve Ay, Canan (2015), “Hedonik Tüketim ve Anlık Satın Alma İlişkisi”, Niğde Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Yıl: Ocak 2015 Cilt-Sayı:8 (1) ss: 141-156ISSN: 2148-5801 e-ISSN 1308-4216, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/niguiibfd
Babin Barry J. ve Jill S. Attaway (2000) “Atmospheric Affect as a Tool for Creating Value andGaining Share of Customer”, Journal of Business Research 2000(49), 91–99.
Ballantine, Paul W. , Jack ,Richard, Parsons , Andrew G. , (2010) "Atmosferik ipuçları ve hedonik perakende deneyimi üzerindeki etkisi" Uluslararası Perakende ve Dağıtım Yönetimi Dergisi , Vol. 38 Sayı: 8, s. 641-653, https://doi.org/10.1108/09590551011057453
Benli, Tahir, Karaosmanoğlu, Kübra (2017)”. Bir Pazarlama Stratejisi Olarak İçerik Pazarlama”, Mesleki Bilimler Dergisi, 6(1): 27 – 38.
Ceritoğlu, A.B. (2005), “Markanın Gerçek Konumu: Tüketici Algısı”, Marka Yönetimi Sempozyumu, TMMOB Makine Mühendisleri Odası, Gaziantep, 14-15 Nisan.
Childersa, Terry, L. Christopher, L. Carrb, Joann Peckc, Stephen Carsond (2001) “Hedonic andutilitarian motivations for online retail shopping behavior”, Journal of Retailing, 2001 (77), 511–535
Cota, Daniela, Matthias H. Tschöpa, Tamas L. Horvathb, Allen S. Levine (2006) “Cannabinoids, opioids and eating behavior: The molecular face of hedonism?” Brain Research Review, 2006 (51), 85-107.
Dholakia, Ruby Roy (1999). “Going shopping: key determinants of shopping behaviors andmotivations”. International Journal of Retail & Distribution Management. Volume 27, Number 4, 1999, s.154–165.
Çakmak, Ali Çağlar, Çakır Merve (2012), “12-18 Yas Arası Gençlerin Hedonik Tüketim Davranıslarının İncelenmesi: Kocaeli Sehir Merkezinde Bir Araştırma”, Tarih Kültür ve Sanat Arastırmaları Dergisi (ISSN: 2147-0626), Vol. 1, No. 4, December 2012.
Çelik, S. (2009). Hazsal ve Faydacı Tüketim. İstanbul: Derin Yayınları
Delı-Gray, Z., Gillpatrick, T., Marusic, M., Pantelic, D. ve Kuruvilla, S. J. (2010), “Hedonic and Functional Shopping Values and Everyday Product Purchases: Findings from the Indian Study”, International Journal of Business Insights & Transformation, 4(1); 65-70.
Demirgüneş, Külter, Banu. (2016), “İnternet Alışverişlerinde Hedonik Ve Faydacı Değer Algılarının Davranışsal Sonuçları: E-Sadakat Ve Ağızdan Ağıza İletişim”, Kastamonu Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Temmuz 2016, Sayi:13
Doğan, H,G., Gürler, A. Z., Ağcadağ, Derya ( 2014 ), “Hedonik Tüketim Alışkanlıkları Üzerine Etkili Faktörlerin Degerlendirilmesi (Tokat İli Örneği)”, Uluslararası Sosyal Arastırmalar Dergisi, Cilt: 7 Sayı: 30 Volume: 7 Issue: 30, 69-77.
Dogrul, Ü. (2012). “Elektronik Alısveris Davranısında Faydacı ve Hedonik Güdülerin Etkisi”, Sosyal ve Beseri Bilimler Dergisi, Cilt 4, No 1, 2012. Cilt 4, ISSN: 1309-8012 (Online).
Fromm, E. (2011). Sahip Olmak Ya da Olmak. (A. Arıtan , Çev.) İstanbul: Arıtan Yayınevi.
Hanzaee, Kambiz Heidarzadeh and Rezaeyeh, Saber Porgham (2013), “Investigation of theEffects of Hedonic Value and Utilitarian Value on Customer Satisfaction and Behavioral Intentions”, African Journal of Business Management, 7(11), 818-825.
İslamoğlu, A. H. ve Remzi A. (2013). “Tüketici Davranışları”, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım
Geiger, Susi (2007) “Exploring night-time grocery shopping behaviour”, Journal of Retailing and Consumer Services , 2007(14) 24–34.
Griffin, Mitch, Barry J. Babin ve Doan Modianos (2000) “Shopping Values of Russian Consumers:The Impact of Habituation in a Developing Economy “Journal of Retailing Vol. 76, No. 1.
Güven, E. Ö. (2009), “Hedonik Tüketim: Kavramsal Bir İnceleme”, ABMYO Dergisi, 3; 65-72.
Hız, Gülay (2011), “Gösterişçi Tüketim Eğilimi Üzerine Bir Alan Araştırması (Muğla Örneği)”, Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi Cilt 3, Sayı 2, Issn: 1309 -8039 (Online).
Hız, Gülay, Kızgın, Yıldıray, (2011), “Gelire Göre Lüks Ve Markalı Ürünlere Özgü Tüketici Davranış Değişkenlerinin Ayırma Analizi İle Belirlenmesi” Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi/ Journal of Ufuk University Institute of Social Sciences Cilt/Vol: 1 Sayı/No: 1 Yıl/Year: 2011
Hirschman, Elizabeth C. and Holbrook, Morris B. (1982), “Hedonic Consumption: Emerging Concepts, Methods and Propositions”, Journal of Marketing, 46(3), 92-101.
Jones, Michael A. Kristy E. Reynolds ve Mark J. Arnold (2006) “Hedonic and utilitarian shoppingvalue: Investigating differential effects on retail outcomes”, Journal of Business Research 59 (2006) 974–981.
Karataş Ezgi, Hedonıc Consumptıon: Confırmatıon of the Scale and Analy-zıng the Effects of Demographıc Factors and An Applıcatıon ın İzmir by Usıng Lısrel, Dokuz Eylül University, Graduate School of So-cıal Scıences, Master Thesis, İzmir, 2011.
Köker, N. E., Maden, D., (2014), “Hazcı ve Faydacı Tüketim Bağlamında Tüketicinin Ürün Temelli Yenilikçiliği Algılaması: Amprik Bir Araştırma” İşletme Araştırmaları Dergisi, 4/2 (2012) 94-121.
Kızgın, Yıldıray, ( 2008 ), “Genç Gsm Abonelerinin Operatör Seçimlerini Etkileyen Değişkenlerin Konumlandırılması Üzerine Bir Alan Araştırması: Muğla Üniversitesi Öğrencileri Örneği”, Balıkesir Üniversitesi, İİİBF Dergisi Akademik Fener, Sayı: 10, 134-152.
Odabaşı, Y. (1999). Tüketim Kültürü Yetinen Toplumdan Tüketen Topluma. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Odabası, Yavuz ve Barıs, Gülfidan (2007), Tüketici Davranısı, MediaCat Kitapları, İstanbul.
Oppewal, Harmen ve Belinda Holyoake (2004) “Bundling and retail agglomeration effects onshopping behavior”. Journal of Retailing and Consumer Services, 2004 (11), s. 61–74.
Overby, Jeffrey W., ve Eun-Ju Lee (2006) “The effects of utilitarian and hedonic online shoppingvalue on consumer preference and intentions”, Journal of Business Research 2006 (59) 1160–1166.
Öz, Murat, Mucuk, Seval (2015), “Tüketici Satın Alma Davranışı Kapsamında Hedonik (Hazcı) Tüketimin Plansız Alışveriş Üzerine Etkilerinin İncelenmesi”, 20. Ulusal Pazarlama Kongresi, 10-13 Haziran.
Özdemir Şuayip, Yaman Fikret (2007), “Hedonik Alışverişin Cinsiyete Göre Farklılaşması Üzerine Bir Araştırma”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, EKİM 2007, 2(2), 81-91.
Çakmak, Ali Çağlar, Yurtsever, Selçuk (2012), “Kredi Kartının Plansız Satın Alma Davranısına Etkisi: Karabük Üniversitesi Akademik Personeline Yönelik Bir Uygulama”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi (ISSN: 2147-0626, Vol. 1, No. 4, December 2012, DOI: 10.7596/taksad.v1i4
Parıdon, Terrence J. (2004) “Retail opinion sharing: conceptualization and measurement”, Journalof Retailing and Consumer Services, 2004 (11) 87–93.
Penpece, Dilek (2006) “Tüketici Davranışlarını Belirleyen Etmenler: Kültürün Tüketici Davranısları Üzerindeki Etkisi” Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, SBE, İşletme Anabilim Dalı, Kahramanmaraş.
Sarkar, A. (2011), “Impact of Utilitarian and Hedonic Shopping Values on Individual’s Perceived Benefits and Risks in Online Shopping”, International Management Review, 7(1); 58-65.
Schıffman, L.G. ve Kanuk L.L. (2000) Consumer Behavior ( 7th Ed.), Prentice Hall
Solomon, M R. (2003). Tüketici Krallığının Fethi: Markalar Diyarında Pazarlama Stratejileri, Mediacat, İstanbul.
Soysal,S. (1999). Mağazacılık: Mükemmel müşteri hizmeti ve etkili satış teknikleri, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Stoela, Leslie, Vanessa Wickliffeb ve Kyu Hye Lee (2004) “Attribute beliefs and spending asantecedents to shopping Value”, Journal of Business Research, 2004 (57) 1067– 1073.
Tek, Ömer B. (1999), Pazarlama ilkeleri Global Yönetimsel Yaklasım Türkiye Uygulamaları. Beta Basım Yayım Dağıtım A.S., 8. Baskı, İstanbul.
Tıglı, M., Aylanç Akyazgan, M. (2003). “Özellikli (Lüks) Tüketim Ürünlerinde Enderlik Prensibi ve Bir Uygulama”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Vol.1, ss.21-37.
Underhill, Paco. (2004). Alışveriş Merkezleri: Nereye Kadar? Soysal Yayınları, İstanbul.
Yanıklar, C., (2006). Tüketimin Sosyolojisi, İstanbul: Birey Yayıncılık.
Yıldız Zafer, Kuru, Hatice Alime, (2015), “Rasyonel-İrrasyonel Tüketimin Belirleyicileri Ve Ispartada Bir Araştırma”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Issn: 1308–9196, Yıl : 8 Sayı : 20 Ağustos 2015.
Zaltman, G. (2003), Tüketici Nasıl Düşünür, Çev.Semih Koç, MediaCat Yayınları, İstanbul.