TOPLUMSAL YAŞAMDA ŞİDDET: TRAFİKTE YOL VERMEME NEDENİ İLE YAŞANAN ŞİDDET OLAYLARININ NEDENLERİNE MULTİDİSPLİNER BİR BAKIŞ

Genel olarak sertlik, sert ve katı davranış, kaba kuvvet kullanma olarak tanımlanan şiddet; sosyal, kültürel, psikolojik, hukuki, biyolojik ve çevresel faktörlerle şekillenen karmaşık bir sosyolojik olgudur. Günümüzde bireyler bir şiddet sarmalında yaşamaktadırlar. Aile kurumundan başlayarak, toplumun her katmanında şiddet olgusu ile karşılaşılmaktadır. Kadınlara, çocuklara, sağlık çalışanlarına, sivil halka, hatta bireylerin kendilerine yönelik şiddet olayları gündelik yaşamın olağan bir parçası haline gelmiştir. Son yıllarda sıklıkla karşımıza çıkan şiddet türlerinden birisi de trafikte “yol vermeme” nedeniyle yaşanan şiddet olaylarıdır. Şiddeti; biyolojik, psikolojik ve sosyo-kültürel nedenlerin yanı sıra nüfus baskısı, trafik kurallarına uyulmaması, artan araç sayısına bağlı trafikte yaşanan sıkışıklıklarda artırabilmektedir. Trafik kuralları bir kez çiğnendiğinde herhangi bir yaptırımla karşılaşılmaması kuralların ihlal edilme oranını artırmaktadır. Kurallara uymayanların sayıca artışı, uyanlar ile uymayanlar arasındaki farkın ortadan kalkması ise sürücüleri öfkelendirmekte, bu da şiddeti doğurmaktadır. Sosyo-kültürel nedenler arasında; şiddetin toplumca onaylanan bir davranış olması, kavga, kaba güç kullanma gibi bazı erkeklik özelliklerine toplumca onay verilmesi, eril değerlerin sonucu olarak erkek sürücülerin trafiği diğerlerine üstün gelme alanı olarak görerek, trafiği bir yarış alanına dönüştürmesi de şiddet içerikli olayları etkilemektedir. Örneğin son yıllarda trafikte yaptığı kural ihlallerini video çekerek bunları sosyal medya üzerinden yayınlayan sürücülerde gözle görülür bir artış bulunmaktadır. Kısaca sosyolojik olarak bakıldığında, modernleşmenin, bireyselleşmenin, büyük şehirlere doğru artan göçün, kuralsızlığın, yabancılaşmanın, kendini değersiz ve boşlukta hissetme duygusunun bireyde yarattığı anı öfkenin zaman zaman şiddet olaylarına yol açtığı bilinmektedir. Bu derleme çalışmada, farklı kuramsal yaklaşımlardan yola çıkararak trafikte yaşanan şiddet olaylarının nedenleri ve sonuçları üzerine teorik bir değerlendirme yapılmaktadır.

VIOLENCE IN THE SOCIAL LIFE: A MULTI-DICIPLINARY PERSPECTIVE TO CAUSES OF ROAD RAGE VIOLENCE INCIDENTS

Violence is generally defined as hardness, rigidity and brute force, however, it is a complex phenomenon shaped by social, cultural, psychological, legal, biological and environmental factors. Nowadays, individuals live in a spiral of violence. Beginning with the family institution, violence is encountered in every layer of society. Violence against women, children, health workers, the civilian population, even self-harm become a regular part of everyday life. One of the reasons of violence often encountered in recent years is the violence caused by "road rage" in traffic. Violence can be increased by biological, psychological and socio-cultural reasons, as well as by population pressures, noncompliance with traffic rules, and congestion in traffic due to increasing number of vehicles. Once the traffic rules are broken, no sanctions are introduced and the rate of violation of the rules is increased bacause of this reason. The increase in the number of those who do not comply with the rules, and the absence of proper sanctions cause increasing anger among the drivers. Among the socio-cultural factors, the first socio-cultural factor is that violence is socially approved behavior. Moreover, societal approval of some masculine traits such as fighting and brute force makes the traffick an area in which male drivers try to prove their superiority over others, and these factors are affecting violent incidents. For example, there has been a noticeable increase in the number of drivers who have taken video of the violations they have committed in recent years on the roads and broadcast them via social media. Briefly, from sociological point of view, it is known that the modernization, individualization, increasing immigration towards the big cities, impermanence, alienation, self-worthlessness and feelings of meanlessness may lead to events of violence. In this review study, a theoretical evaluation is made on causes and consequences of violent incidents in traffic from different theoretical approaches.

PDF

___

Büyükbayram, H.& Okçay, H.(2013), Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddeti Etkileyen Sosyo-Kültürel Etmenler, (http://www.journalagent.com/phd/pdfs/PHD-14622-REVIEW- BUYUKBAYRAM.pdf).Erişim tarihi 20 Nisan 2018.
Demirbaş, H.(2017), Adli Psikoloji, Editörler: Emre Şenol-Durak&Mithat Durak, Ankara, Nobel yayınevi.
Gümüş, A. Şiddetin Nedenleri, (http://egitimsen.org.tr/wp- content/uploads/2016/11/%C5%9Eiddetin-Nedenleri.pdf). Erişim tarihi, 14 .02.2018
Harlak,H. Saldıreganlık, (http://www.akademik.adu.edu.tr/bolum/fef/psikoloji/webfolders/topics/6SALDIRGANLI KrevSunu.pdf) Erişim tarihi:16.02.2018
İçli, T.(2013), Kriminoloji, Ankara: Seçkin Yayınevi
Kızmaz, Z.(2006), Şiddetin Sosyo-Kültürel Kaynakları Üzerine Sosyolojik Bir Yaklaşım, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Fırat/ University Journal of Social Science, Cilt: 16, Sayı: 2 Sayfa: 247-267.
Kocacık, F. Şiddet Olgusu Üzerine, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 1 Doç. Dr. Feramuz AYDOĞAN’ın Anısına (http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/88.pdf).Erişim tarihi 23 Mart 2018.
Lupton, Deborah,(2002), Road rage: Drivers' Understandings and Experiences, Journal of Sociology 2002, 38: 275, DOI: 10.1177/144078302128756660, (http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/144078302128756660).Erişim 1,06.2018
O’Brien,S.&Tay, R.&Watson,B., Sıtuatıonal Factors Contributing to the Expression of Aggression on The Roads, (https://doi.org/10.1016/S0386-1112(14)60097-2) Erişim tarihi 7.2.2018
Öncül, Ö.(2017), Psikolojinin Büyüyen ve Gelişen Yeni Bir Alt Alanı: Adli Psikoloji, Editörler: Emre Şenol- Durak&Mithat Durak, Ankara, Nobel yayınevi.
Özden, Ö.(2018). Suç Teorilerine Giriş, Sivas: Dilek Ofset Matbaacılık
Özerkmen& Gölbaşı, Toplumsal Bir olgu Olarak (http://sbard.org/pdf/sbard/Sbard%20Master/015%20Master.pdf#page=31). Şiddet,
Senemoğlu, N.(2005), Gelişim Öğrenme ve Öğretim, Ankara: Gazi Kitabevi.
Shinar,D. Aggressive driving: the contribution of the drivers and the situation, Transportation Research Part F, https://doi.org/10.1016/S1369-8478(99)00002-9, (https://ac.els- cdn.com/S1369847899000029/1-s2.0-S1369847899000029-main.pdf?_tid=21a5bcce- 0b36-11e8-a495- 0000aacb362&acdnat=1517918981_6956c5f5fa5a66c257489005c20933a9) Erişim Tarihi:5.2.2018
Taylı, A.(2014), Sosyal Öğrenme kuramı, Eğitim psikolojisi El Kitabı, Editörler Rezan Çeçen Eroğul ve Filiz Yurtal, Ankara:Mentis Yayınları
TÜSİAD, (2018), Televizyon Dizilerinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Araştırması, (https://www.istekadinlar.com/images/upload/televizyon-dizilerinde-toplumsal-cinsiyet- esitligi-arastirmasi.pdf). Erişim tarihi 28 Mayıs 2018.
WHO, Definitaion and typology of Violence, (http://www.who.int/violenceprevention/approach/definition/en/) alıntı tarihi 5.2.2018
WHO, World report on violence and health: summary, 2002 geneva, http://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/world_report/en/summary_en.pdf ) alıntılanma tarihi 5.2.2018
Yüksel, Y., Tosun, H. ve Durna, T. (2013). Köşe Yazarları Gözüyle Türkiye’de Trafik, International Journal of Human Science, 10(2), 718-750.( http://www.academia.edu/21732723/K%C3%B6%C5%9Fe_Yazarlar%C4%B1_G%C3%B 6z%C3%BCyle_T%C3%BCrkiyede_Trafik).Erişim tarihi 20 Mart 2018.