TEORİDE, PRATİKTE VE ARAŞTIRMALARDA ÖTEKİ VE ÖTEKİLEŞTİRME

Her sosyal grup ve o grubu temsil eden bireyler farklı zamanlarda farklı bağlamlarda ötekileştirmeye maruz kalabilmektedir. Bir bireyin ya da bir grubun çoğunluktan farklı her hangi bir özelliğinin olması o bireyin ya da grubun ötekileştirilmesi için çoğunlukla yeterlidir. Ötekileştirme süreci farklı olanı anlamak, onlarla empati kurabilmek ve uyumlu bir sosyal yaşam kurabilmenin önündeki en büyük engellerden birisidir. Bu çalışmanın amacı öteki ve ötekileştirme kavramlarının teorik ve felsefi zeminini araştırmak, bu zemine bağlı kalarak yapılan araştırmaları incelemektir. Bu çalışmada ötekileştirme süreci daha çok Marks ve Hegel'in tartışılmıştır. Hegel ötekiyle kurulan ilişkiyi kendini tanımanın ve özgürleştirmenin bir aracı olarak görmektedir. Bu ilişki olumsuzluk içeren ötekileştirmeye dönüştüğünde birey için kendi benliğini ve özerkliğini korumanın bir aracı haline gelmektedir. Marks ise ötekileştirmeyi sınıf çatışması ve yabancılaşma bağlamında ele almaktadır. Postmodernizmle birlikte farklılık artık toplum tarafından gönülsüzce kabul edilen bir şey olmaktan çıkmış ırk, etnik köken, kültür ve cinsiyetlerin çoğulculuğu ve birbirleri üzerinde egemenlik kuramayacağı fikri ısrarla savunulmaya başlanmıştır. Yurtdışında yapılan araştırmalar incelendiğinde, araştırmaların daha çok ırksal ötekileştirme, din düşmanlığı ve cinsel tercihlere odaklandığı görülmektedir. Ülkemizde bu konuda yapılmış araştırmalar Kürtler, Romanlar, Aleviler ve cinsel tercihleri farklı olan bireyler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Sonuç olarak, toplumlar çeşitlendikçe ve bunun bir zenginlik, kendini tanıma yolunda fırsatlar bütünü olduğu fark edildikçe, siyasi ve toplumsal söylemler ve etnik çeşitliliğe bakış açıları da olumlu yönde değişecektir

THE OTHER AND OTHERING IN THEORY, PRACTICE AND RESEARCH

Every social group and individual can become subject to othering and discrimination of some sort in different times and in different contexts. Nowadays having religious beliefs, ethnic identity or sexual preferences different from the majority is enough to become “the other” and othering becomes a major obstacle against forming empathy and developing understandings those different from us. The purpose of this article to investigate the philosophical and theorethical background of the contepts such as the other and othering and to survey the research related to these concepts. In this article, the process of othering explored through materialist philosphy of Marx and Hegel, and the theoretical framework of postmodernism.In Hegel’s work, the other is important for one’s self knowledge and does not necessarily include negativity. However, when this process turns into othering this relationship begins to serve as a tool to protect one’s own sense of self and autonomy. According to Marx, the other can only be understood through the concept of class struggle and alienation.Contrary to modernism, postmodernism has brought a more pluralistic view, in which diversity in race, ethnicity, culture and gender is celebrated more and idea of dominance one to the other is rejected.The studies conducted in abroad focuced mostly on the topics of racism, religious dicrimination and sexist practices. In Turkey, research on the topics on othering is concentrated on Kurds, Romans, Alevis, and people with different sexual preferences. In conclusion, as societies get more diverse and this diversity is recognized as richness and a way to self-discovery, the political and social discourse will have to change in a positive direction

PDF

___

Alanya, A., & Swyngedouw, M. (2014). Şehir bağlamı ve Türk göçmenlerin ayrımcılık algısı: İki Belçika şehrinin eğilim skoru eşleştirmesiyle karşılaştırması. Türk Psikoloji Yazıları, 17(34), 53-68.
Alver, F. (2008). Kapitalist üretim sürecinde ırkçılık, futbol ve medya. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 26, 223-247.
Apaydın, E. (2006). Levinas felsefesinde öznelik ve öteki problemi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Bauman, Z. (2000) Postmodernlik ve hoşnutsuzlukları, çev. İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı.
Bauman, Z. (2003). Modernlik ve müphemlik. çev. İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı.
Bayoğlu, F. (2010). Simone de Beauvoir: Öteki olarak kadın, Kaygı Dergisi, 15, 71-78.
Bora, A. (2012). Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık. İçinde, Kenan Çayır ve Müge Ayan Ceyhan (Derleyenler). Ayrımcılık: Çok Boyutlu Yaklaşımlar. (s.175-188). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Borradori, G. (Ed.). (2008). Terör günlerinde felsefe: Jürgen Habermas ve Jacques Derrida ile diyaloglar. İstanbul: Yapı Kredi.
Butler, J., & Ertür, B. (2008). Cinsiyet belası: Feminizm ve kimliğin altüst edilmesi. 4. Baskı, İstanbul: Metis.
Cingöz, Y. (2013). Feminist felsefe ve Deleuze, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi.
Connolly, W. E. (1995). Kimlik ve farklılık. çev. F. Lekesizalın, İstanbul: Ayrıntı.
Crozier, G., & Davies, J. (2008). ‘The trouble is they don’t mix’: Self‐segregation or enforced exclusion? Race Ethnicity and Education, 11(3), 285-301.
Demirci, K. (2016). Başka toplumları nasıl nitelendirdiğimiz konusuna dilbilimsel bir bakış. İçinde, Mehmet Surur Çelepi (Ed.), İsmail Çetişli Hatıra Kitabı. (216-233), 1. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları
Dalıcı, E.(2013). Öteki ile çarpışma. II. Türkiye Lisanüstü Çalışmaları Kongresi - Bildiriler Kitabı I, 77-90.
Dede, E. (2015). Çağdaş Sanat Eserlerinde Toplumsal Cinsiyet Sorgulamaları. Anadolu Üniversitesi Sanat & Tasarım Dergisi, 5(9), 113-133.
Demir, F. B., & İpek Z. (2015). Alevilere yönelik ayrımcılık. Bir saha çalışması. http://istanbul.mazlumder.org/webimage/files/Alevilere%20Yonelik%20Ayrimcilik%20Ra poru.pdf son erişim: 20.04.2016
Direk, Z. (2013). Queer kuram ve cinsiyet farklılığı. https://zeynepdirek.wordpress.com/2013/01/04/queer-kuram-ve-cinsiyet-farkliligi/
Durna, T., (2014). Azınlıklar, ötekiler ve medya üzerine. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 1(1), 151- 161.
Dursun, Ç. (2004). Hegel’de kendilik bilinci ve öteki içindeki yolculuk. Doğu Batı, 28, 181-196.
Dürüst, Ç., & Çağlar, M. (2016). LGBT bireylerin sosyal ve bireysel yaşam algılarının değerlendirilmesi. Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counselling. 4(2). 33-48.
Eliuz, Ü. (2011). Cinsel kimlik paniği: Kadın olmak/Panic of sexual ıdenity: Being a woman. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN, 1308-2140, 221-232.
Erdoğan, İ. (2007). Karl Marks insan, toplum ve iletişim, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 25, 199-225.
Erdoğan, B., & Köten, E. (2014). Yeni toplumsal hareketlerin sınıf dinamiği: Türkiye LGBT hareketi, Marmara Üniversitesi Siyasal İlimler Dergisi. 2(1), 93-113
Erol, M. (2008). Toplumsal cinsiyetin tutumlar üzerindeki etkisi. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 32, 199-219.
Foucault, M. (2006). Deliliğin tarihi, çev. Mehmet Ali Kılıçbay, 4. Baskı, Ankara: İmge.
Geçen, S. (2016). Edip Cansever şiirlerinde yabancılaşma ve varoluş sorunsalı/ Alienation and existential problematic in Edip Cansever’s poems. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN,1308-2140, 213-244.
Genç, Y., Taylan, N. Ç. & Barış, İ. (2015). Roman çocuklarının eğitim süreci ve akademik başarılarında sosyal dışlanma algısının rolü. Internation Journal of Social Science (IASS), (33), 79-97.
Güner, U., Kalkan, P., Öz, Y., Özsoy, E. C. & Söyle, F. (2011). Türkiye’de cinsel yönelim veya cinsiyet kimliği temelinde ayrımcılığın izlenmesi raporu. İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi, http://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/02/24/Cinsel_Yonelim_veya_C insiyet_Kimligi_Izleme_Raporu.pdf son erişim: 20.04.2016
Gürler, C. (2010). Nefret suçları ve iş hayatı. Ankara Bürosu Dergisi, 68(1), 259-274.
Glesne, C. (2014). Nitel araştırmaya giriş, çev. A. Ersoy, P. Yalçınoğlu, Ankara: Anı.
Güven, İ. (2006). Okul öncesi dönemde toplumsal yaşam becerilerinin kazandırılmasında yaratıcı dramanın kullanımı. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(1), 99-111.
Gültekin, A. C. (2012). Levinas ile Buber: Ben, sen ve başkası. Ankara Üniversitesi Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Dergisi - DTCF Dergisi 52 (1), 15-28.
Günay, M. (2003). Felsefe tarihinde insan sorunu, İzmir: İlya.
Habermas, J. (2002). Öteki olmak ötekiyle yaşamak, çev. İlknur Kara, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Hegel, G. (1986). Seçilmiş parçalar, çev. Nejat Bozkurt, İstanbul: Remzi.
Hill, J. (2015). Girls’ active identities: Navigating othering discourses of femininity, bodies and physical education. Gender and Education, 27(6), 666-684.
Jensen, S. Q. (2009). Preliminary notes on othering and agency: Marginalized young ethnic minority men negotiating identity in the terrain of otherness. http://www.sociologi.aau.dk/digitalAssets/210/210652_arbpapir-27.pdf son erişim: 20.11.2016
Karaca, M. (2012). Farklılaşma, bütünleşme ve birlikte yaşama üzerine. Dicle University Journal of Ziya Gokalp Education Faculty, 18, 226-238.
Kavaslıoğlu, İ. & Yaşar, M. (2016). Toplumsal cinsiyet normlarının dışındaki sporcular. Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi 27(3), 59-68.
Kearney, R. (2010). Çağdaş filozoflarla söyleşiler, çev. Hüsamettin Aslan, İstanbul: Paradigma.
Kearney, R. (2012). Yabancılar, tanrılar ve canavarlar: Ötekiliği yorumlamak, çev. B. Özkul, İstanbul: Metis yayınları.
Kemik, D. (2014). Gilles Deleuze’ün felsefesi ve queer teori: Kadın-oluş kavramının düşündürdükleri. Kaosgl Dergisi, 138http://www.kaosgl.com/sayfa.php?id=18354 son erişim: 20.04.2016.
Keser, İ.(2004). İnançsal ötekileştirme aracı olarak kitap kapakları. Liberal Düşünce Dergisi, 34, 5- 14.
Kiraz, S. (2011). Yabancılaşmanın kökeni üzerine. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 147-169.
Koskinen, M. G. (2015). Racialization, othering, and coping among adult international adoptees in Finland. Adoption Quarterly, 18(3), 169-195.
Köse, M., & Küçük, M. (2015). Oryantalizm ve “öteki” algısı. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1(1), 107-127.
Kjaran, J. I., & Kristinsdottir, G. (2015). Schooling sexualities and gendered bodies. Experiences of LGBT students in Icelandic upper secondary schools. International Journal of Inclusive Education, 19(9), 978-993.
Kundakçı, F.,S. (2013). Heteroseksizm ve ötekileştirme eleştirisi . Liberal Düşünce Dergisi, 71, 65- 79.
Lordoğlu, K., & Aslan, M. (2012). Türkiye işgücü piyasalarında etnik bir ayırımcılık var mıdır? Çalışma ve Toplum, 33, 117-146.
Levinas, E. (2003). Sonsuza tanıklık. çev. Özkan Gözel. İstanbul: Metis.
Maalouf, A. (2015). Ölümcül kimlikler, çev. Aysel Bora, İstanbul: Yapı Kredi.
Marks, K., & Engels, F. (1993). Komünist manifesto, çev. M. Erdost, Ankara:Sol.
Nahya, Z. N. (2011). İmgeler ve ötekileştirme: Cadılar, yerliler, Avrupalılar. Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 27-38.
Öngen, T. (2002). Marks ve sınıf. Praksis, 8, 9-28.
Özalp, A. (2014). Ötekileştirme: Sembolik etkileşimci bir bakış. Toplum Bilimleri Dergisi, 8(16), 227-235.
Özel, H. (2008). İktisat, ideoloji ve iktidar. Bilim ve İktidar, Ankara: Dipnot Yayınları, s. 46-57.
Püsküllüoğlu, A. (2000). Türkçe sözlük, 3. baskı. Ankara: Arkadaş.
Rich, S. & Troudi, S. (2006). Hard times: Arab TESOL students' experiences of racialization and othering in the United Kingdom. TESOL Quarterly, 40(3), 615-627.
Selçuk, S. S. (2012). Postmodern dönemde farklılığın kutsanması ve toplumun parçacıllaştırılması: “öteki” ve “ötekileştirme”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 15(2), 77-99.
Sevim, A. (2005). Feminizm, İstanbul: İnsan
Sezgül, İ. (2010). Marks’ın diyalektik-tarihsel materyalizmi ve etik. Toplum Bilimleri Dergisi, 4(8), 231-244.
Somersan, S. (2009). Irkların olmadığı bir dünyada ırkçılık. http://secbir.org/images/haber/2011/01/17-semra-somersan.pdf son erişim: 26.04.2016
Srinivasan, P., & Cruz, M. (2015). Children colouring: speaking ‘colour difference’with diversity dolls. Pedagogy, Culture & Society, 23(1), 21-43.
Sterzuk, A. (2015). ‘The standard remains the same’: language standardisation, race and othering in higher education. Journal of Multilingual and Multicultural Development, 36(1), 53-66.
Şahin, K. & Toprak S. (2016). Kültürel ve dinsel perspektifte kadın kimliği/ Women’s identıty in cultural and relıgıous perspectıves. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN,1308-2140, 203-214.
Tatar, H. C. (2013). Sürgünler mekanı dünya: Göç, çok kültürlülük ve ötekileştirme. e-Journal of New World Sciences Academy, 8(1), 72-81.Tdk.gov.tr
Thornberg, R. (2015). School bullying as a collective action: Stigma processes and identity struggling. Children & Society, 29(4), 310-320.
Türkyılmaz, M. (2015). Çocuk edebiyatıyla ötekileştirme (ME). Education Sciences, 10(4), 305-318.
Topakkaya, A. (2008). Tarihsel materyalizm bağlamında Marks’ı yeniden okumak. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(3), 378-395.
Touraine, A. (2007). Kadınların dünyası, Çev: Mehmet Moralı, İstanbul: Kırmızı.
Tuğrul, B. (2006). Okul öncesi dönemde düşünme becerilerinin gelişmesinde yaratıcı bir süreç olarak drama. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(2), 67-79.
Uluç, G. (2015). Karşılıklı ötekileştirmeye bir yolculuk:“Otobüs” filmi. TESAM Akademi Dergisi, 2(2), 101-126.
Ünal, S.(2012). Kimlikler ve bir arada yaşama pratiği: Yeni bir dil yeni bir kurgu. İçinde, Bekir Günay (Ed.) Genç akademisyenlerin perspektifinden birlikte yaşama, (37-69). İstanbul: Da Yayıncılık.
Ünür, E. (2013). Türk televizyon dizilerinde toplumsal kimliklerin temsili. Erciyes İletişim Dergisi, 3(2), 32-42.
Üste, B. (2015). Hegel - Rousseau, Mill ve Hayek’in değerlendirmelerinde toplumda ötekileştirilen ‘kadın’ın konumu, Denizli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4, 103-126.
Wright, C. (2010). Othering difference: framing identities and representation in black children's schooling in the British context. Irish Educational Studies,29(3), 305-320.
Yağcıoğlu, S. (2012). Yeni çocukluğun kurucuları kürt çocukların siyaseti ve siyaset alanı olarak toplumsal gösteriler. Eğitim Bilim Toplum, 8(31), 88-114.
Yaman, E., & Güngör, H. (2014). Damgalama eğilimine ilişkin öğretmen görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 823-851.
Yılmaz, M.(2011). Marks ve insanın kendine yabancılaşması 2: Makineleşmek. http://www.derindusunce.org/2011/03/25/Marks-ve-insanin-kendine-yabancilasmasi2-ma son erişim: 26.04.2016
Zariç, M. (2010). Ötekileştirme'den bütünleşme'ye Hüseyin Su öyküleri, YYU Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 5-20.