Gamze ÇAKIR, Hümeyra MUTLUTÜRK, Fatma TOPAL, Semanur SALİ, Burak ACAR, Ömer YAMAN

TEKSTİL VE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜNDE ÇALIŞAN GENÇ YETİŞKİN KADIN İŞÇİLERİN ÇALIŞMA SEBEPLERİ VE AİLE İLİŞKİLERİ

Bu çalışma ile tekstil ve hazır giyim sektörlerinde çalışan genç yetişkin kadın işçilerin çalışma sebeplerinin neler olduğu, aile ve çalışma yaşamları arasındaki etkileşimin kendilerini ne yönde etkilediğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. İstanbul’un çeşitli ilçelerinde ve Bursa’nın İnegöl ilçesinde çalışmakta olan ve yaşları 18 ve 27 arasında değişen toplam 18 genç yetişkin kadın işçi ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak derinlemesine mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda genç yetişkin kadın işçilerin tekstil ve hazır giyim sektöründe çalışma sebeplerinin daha çok ekonomik gereksinim, sosyal çevrenin etkisi, eğitim hayatı ile ilişki, yaşanılan bölge ve sosyalleşme ihtiyacı gibi faktörlerin etkili olduğu görülmüş; ayrıca katılımcıların aile ilişkilerinin değerlendirilmesine, aile ve iş yaşamları arasındaki etkileşime, iş yaşamının aile içi rol ve sorumluluklar üzerindeki etkisine dair verilere ulaşılmıştır. Araştırmaya katılan genç yetişkin kadın işçilerin büyük bölümünün ailesinin ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak için çalıştıkları ve aileleri tarafından ikincil emek olarak görüldükleri tespit edilmiştir. Katılımcılar, tekstil ve giyim sektörünün niteliksiz ve eğitimsiz iş gücü talebini karşılamaktadırlar. Özellikle hızlı ve kolay iş bulabilmeleri bu sektörleri tercih etmelerinde etkilidir. Ayrıca zor ve ağır çalışma koşullarına sahip atölyelerde çalışan katılımcıların aileleriyle kaliteli zaman geçirme ve sosyal ihtiyaçlarını karşılama noktasında ciddi sorunlar yaşadığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak genç yetişkin kadın işçilerin çalışmayı tercih etmesinde ve aynı iş kolunda çalışmayı sürdürmeye ilişkin kararlarında aile ilişkilerinin önemli bir dışsal faktör olduğu tespit edilmiştir.

AN ANALYSIS ON FAMILY RELATIONS AND WORKING MOTIVATION OF YOUNG ADULT FEMALE WORKERS AT TEXTILE AND READY-MADE GARMENTS SECTOR

The aim of this study is to reveal the motivation of working of young adult female workers employed in textile and ready-made garments sectors and how the interaction between family and working life affects them. Qualitative research method was used in the study. Indepth interviews were conducted with a total of 18 young adult female workers in various districts of Istanbul and Bursa's İnegöl districts using a semi-structured interview form. As a result of the study, it was concluded that the reasons of working in textile and ready-made garments sectors of young adult female workers are mostly factors such as economic necessity, social environment effect, relationship with education life, need of region and socialization. In addition, data on the evaluation of the family relations of the participants, the interaction between family and working life, and the effect of working life on the roles and responsibilities of the family were obtained. It was found that the majority of young adult female workers who participated in the study worked to meet the economic needs of their family and were seen as secondary labor. Participants meet the unqualified and untrained labor demand of the textile and ready-made garments sectors. Their ability to find jobs quickly and easily is especially effective in choosing these sectors. Participants working in workshops with difficult working conditions were found to have serious problems in spending quality time with their families and meeting their social needs.

PDF

___

Adak, N. (2007). Kadınların İkilemi: İş ve Aile Yaşamı. Sosyoloji Dergisi Ülgen Oskay’a Armağan Özel Sayısı, 137-152.
Başaran, A. (2004). Tekstil Sektöründe Çalışan Kadınların Aile ve İş Yaşamında Karşılaştığı Sorunlar: Konya Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Ana Bilim Dalı.
Bayer, A. (2013). Değişen Toplumsal Yapıda Aile. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 (8). 101-129.
Bostan Budak, D., Demir, N. (2017). Hazır Giyim Sanayinde Kadın İşgücünün Durumu: Ankara İli Örneği. Verimlilik Dergisi, 3. 89-124.
Creswell, J. W. (2014). Araştırma Deseni, Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. Ankara: Eğiten Kitap Yayınları. (Çev. Ed. Selçuk Beşir DEMİR).
Çelik, K., Beşpınar, F. U. (2011). Farklı Nedenlerle Çalışma Ve Çalışmanın Genç Üzerine Etkileri. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 3 (1). 59-69.
Davey, L. (1991). The Application of Case Study Evaluations. Apeer-reviewed electronic journal, (9)2. 1-2.
Dedeoğlu, S. (2000). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türkiye’de Aile ve Kadın Emeği. Toplum ve Bilim Dergisi, 86. 139-170.
Gönüllü, M., İçli, G. (2001). Çalışma yaşamında kadınlar: aile ve iş ilişkileri. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 81-100.
Gün, S. (2016). Neoliberal Muhafazakârlığın İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Yaklaşımı. Mülkiye Dergisi, 40 (3), 35-53.
Işık Erol, S. (2015). Türkiye’de Kadının Çalışma Hayatına Katılımının Belirleyicileri. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3). 1-22.
İçin, N. (2012). Çalışma Yaşamında Kadın İşgücünün Karşılaşabileceği Sorunlar: Yalova Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Yalova: Yalova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı.
İlkkaracan, İ. (2010). Emek Piyasasında Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Doğru İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları. İstanbul: Metis Yayınları.
Karabıyık, İ. (2012). Türkiye’de Çalışma Hayatında Kadın İstihdamı. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 32(1). 231-260.
Karataş, A. (2006). Türkiye'de Kadın İşgücünün Durumu: Denizli Tekstil Sektöründe Kadın İşgücü Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Muğla: Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı.
Kaya, C. (2009). Çalışma Yaşamında Kadın İşgücü Sorunları ve Örgütlenme Eğilimleri. Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı.
Kayıkçı, D. (2000). Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayiinde Çalışma Koşulları. Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı.
Kocacık, F., Ayan, S. (2011). Türkiye’de Tekstil Alanında Çalışan Kadınları ve Sorunları: İstanbulAdana-Denizli-Sivas ve Tekirdağ İli Örnekleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1). 464-483.
Kocacık F., Gökkaya V. B. (2005). Türkiye’de Çalışan Kadınlar ve Sorunları, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(1), 195-219.
Kolbaşı, E., Bağcı, Z. (2018). İş-Aile ve Aile-İş Çatışması İle İş Tatmini Arasındaki İlişki: İmalat Sektöründe Bir Araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(10). 157-168.
Küçük, M. (2015). Çalışma Hayatında Kadınlar ve Karşılaştıkları Sorunlar: Bir İşverene Bağlı Olarak Çalışan Emekçi Kadınlara İlişkin Bir Araştırma. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 7(1). 1-17.
Murakami, K. (1999). Türkiye'de Kültürel Bağlamda Kadın Emeği: Konfeksiyon Atölyelerinde Çalışan Kadın İşçiler Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Omay, U. (2011). Yedek İşgücü Ordusu Olarak Kadınlar. Çalışma ve Toplum Dergisi, 30, 137-166.
Öngüt, E. Ç. (2007). Türk Tekstil ve Hazır Giyim Sanayiinin Değişen Dünya Rekabet Şartlarına Uyumu. Uzmanlık Tezi. İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Genel Müdürlüğü. Devlet Planlama Teşkilatı.
Öztürk, M. Y. (2010). Kapitalist gelişme ve kriz sürecinde kadın emeği: Asya deneyiminden çıkarılacak dersler. Çalışma ve Toplum Dergisi, 24, 105-132.
Polatçı, S., Keser, A. (2017). İş Aile Yaşamının Bireyin İş ve Yaşam Tatmini Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 72(2). 401-421.
Savaş Yavuzçehre, P. (2014). Tekstil Sektöründe Çalışan Kentli Kadın İşçilerin Yoksulluk Halleri. Çalışma İlişkileri Dergisi, 5(1). 22-37.
Suğur, S. (2005). Türkiye’de Tekstil Sektöründe Kadın Emeği Ve Değişen Toplumsal Cinsiyet İlişkileri. Amme İdaresi Dergisi, 38. 47-68.
T. C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Sanayi ve Verimlilik Genel Müdürlüğü. (2017) 81 İl Durum Raporu, E-K. Erişim Adresi: https://sgm.sanayi.gov.tr/Handlers/DokumanGetHandler.ashx?dokumanId=ca431ef4-9b03- 4586-9e44-692bd8be4e72.
T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. (2007). Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013 Tekstil Giyim ve Deri Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Erişim Adresi: http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/09_TekstilDeriveGiyimSanayii.pdf.
T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı. (2015). Hazır Giyim Sektöründe Çalışan İşçilerin Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftişi Sonuç Raporu. Ankara. Erişim Adresi: https://birim.ailevecalisma.gov.tr/media/6069/2016_81_haz%C4%B1rgiyim.pdf.
TMMOB Makine Mühendisleri Odası Bülteni, Sanayinin Sorunları ve Analizleri, Sanayide Kadın: Az İş, Çok Sömürü, 2017. (2018, Mart). Sayı: 237, Erişim Adresi: http://mustafasonmez.net/wpcontent/uploads/sanayianalizleri_XXXVII-.pdf.
Toksöz, G. (2012). Toplumda kadın: İş Yaşamında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği İçin Politikalar. İşkur3İ Dergisi. Ocak, Şubat, Mart Sayısı. 5-14.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Haber Bülteni, İşgücü İstatistikleri, Nisan 2019. Erişim Adresi: (http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30684# ). Erişim Tarihi: 16.07.2019
Uluğ, P. (2000). Türkiye'de Konfeksiyon Sektöründe Kadın İşgücü: Gülsuyu Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı.
User, İ., Kümbetoğlu, B., Akpınar, A. (2012). Kayıp İşçi Kadınlar. Bağlam Yayıncılık: İstanbul.
Yaman Öztürk, M. (2010). Kapitalist Gelişme ve Kriz Sürecinde Kadın Emeği: Asya Deneyiminden Çıkarılacak Dersler. Çalışma ve Toplum Dergisi, 105-132.
Yüksel, İ. (2005). İş-Aile Çatışmasının Kariyer Tatmini ve İş Davranışları İle İlişkisi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2). 301-314.