TAŞLICALI YAHYÂ BEY'İN DİVANI'NDA NASİHATNAME TÜRÜNDE YAZILMIŞ ŞİİRLER VE BU ŞİİRLERİN KONULARI, DİLİ VE ÜSLUBUNA DAİR BAZI HUSUSİYETLER

Klasik Türk edebiyatı içinde nasihat-nâme türünde yazılan şiirlerin önemli bir yeri vardır. Okura, yer aldığı ve beslendiği medeniyet dairesinden seslenen şair aynı zamanda şairliğinin kendisine yüklediği bir görev olarak toplumuna yol gösterici bir kimliğe sahiptir. Özellikle şuara tezkirelerinin giriş bölümünde şairlerin bu vasfına dikkat çekilir 16. yüzyılın önemli şairlerinden Taşlıcalı Yahyâ Bey'in şiirlerine (mesnevilerine ve divanına) baktığımızda şaire yüklenen bu vasıf belirgin bir şekilde görülmektedir. Sözünü sakınmayan gözünü budaktan esirgemeyen bir şair olarak edebiyat tarihine mal olmuş Taşlıcalı Yahyâ Bey'in divanında dinî, tasavvufî, ahlâkî ve iyi insan olmanın özellikleri yönünden okuru uyarıcı, öğüt verici birçok şiir mevcuttur. Bu şiirler, bazen bir kasidenin ya da gazelin tamamı bazen de kasidenin giriş (nesib/teşbib) bölümü olarak karşımıza çıkar. Ayrıca bazı gazellerin büyük bir bölümünün nasihat-nâme türünde kaleme alındığı görülür. Diğer taraftan divanın genelinde öğüt verici beyitlerin yer aldığı da dikkat çekici bir özelliktir. Bu çalışmada, Taşlıcalı Yahyâ Bey'in divanında yer alan nasihatnâme türünde yazılmış şiirler nazım şekillerine göre tespit edilmiş, bu şiirlerde ele alınan konular, manzum nasihat-nâmelerin konu tasnifi içinde incelenmiştir. Ayrıca bu şiirlerin, dil ve üslubunun belirgin yönleri üzerine örneklerden hareketle değerlendirme yapılmıştır. Çalışmada, nasihat-nâme türünde yazılan şiirlere bütün olarak yer verilmemiş, sadece divanda hangi şiir olduğu, kaç beyitten meydana geldiği, nazım şekli ve sayfa numarası ile ilgili bilgiler belirtilmiştir.

POEMS IN THE DIVAN OF TAŞLICALI YAHYÂ BEY WRITTEN IN THE NASIHATNAME GENRE AND SOME PROPERTIES OF THE THEME, LANGUAGE, AND STYLE OF THESE POEMS

Poems written in the nasihatnâme genre are of particular importance in classical Turkish literature. The poet calls out to the reader from the civilization s/he lives in and is raised. The poet also has the identity of a guide for his/her society due to the role entrusted upon him/her by poetry. This characteristic of poets is pointed out especially in the introduction sections of tezkiretü'ş-şuaras (biographies of poets). When the poems of Taşlıcalı Yahyâ Bey, an important poet of the 16th century, are observed (masnavi and divan), this characteristic attributed to the poet is evident. In the divan of Taşlıcalı Yahyâ Bey, who is known to be outspoken and fearless, there are many poems warning and providing advice to the reader in terms of religion, Sufism, morals, and being a good person. These poems are sometimes in the form of the whole of a qasida or gazel or in the form of the nesib/teşbib of a qasida. Furthermore, it can be observed that a large proportion of some gazels have been written in the nasihatnâme genre. On the other hand, the presence of hortative verses in the general of the divan is another striking property. In this study the poems in the divan of Taşlıcalı Yahyâ Bey written in the nasihatnâme genre have been determined according to their form of poetry and the themes of these poems were analyzed under the theme classification of poetic nasihatnâmes. Furthermore, evaluations of the evident aspects of the language and style of these poems have been performed based on examples. Poems written in the nasihatnâme genre have not been included in the study as a whole and only information regarding which poem it is in divan, how many verses it consist of, form of poetry, and page number have been specified.

PDF

___

AKKUg, Metin (2007). Klâsik Türk giirinin Anlam Dünyası, Ankara: Akçağ Yayınları.

ALTUN, Kudret (2004). Edirneli Nazmî Pend-nâme-i Nazmî, Kayseri: Laçin.

ARSLAN, Mehmet (2004). Divan Edebiyatında Nasihatnameler (Pendnameler) ve Vak"anüvis Es"ad Efendi"nin Pendnâme"si, Türk Dili ve Edebiyatı Makaleleri, Sayı: 4, s. 5-80. Sivas.

CANIM, Rıdvan (2011). Divan Edebiyatında Türler, Ankara: Grafiker Yayınları.

ÇAVUgOĞLU, Mehmet (1977a), "Yahyâ Bey Dîvan Tenkidli Basım", Gstanbul: Gstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.

ÇAVUgOĞLU, Mehmet (1979b). Yûsuf ve Zeliha: Gstanbul.

ÇAVUgOĞLU, Mehmet (1983c). Yahyâ Bey ve Divanından Örnekler, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

ÇELEBGOĞLU, Amil (1994). Kanûnî Devri Türk Edebiyatı, Gstanbul: MEB Yayınları.

GSEN, Mustafa (1999). Latîfî Tezkiresi, Ankara: Akçağ Yayınları.

KAPLAN, Mahmut (2002a). Türk Edebiyatında Manzum Nasihat-nâmeler, Türkler 11,Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.

KAPLAN, Mahmut (2008b). Hayriyye-i Nâbî, Ankara: AKM.

KURNAZ, Cemal (1997). "Yahyâ Bey Divanı"nda Atasözleri ve Deyimler", Divan Edebiyatı Yazıları, Ankara: Akçağ Yayınları.

KÜÇÜK, Sabahattin (1994). Bâkî Dîvânı Tenkitli Basım, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

MERMER, Ahmet, KESKGN Neslihan Koç (2000). Eski TürkEdebiyatı Terimleri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları.

PALA, Gskender (2005). Ansiklopedik Divan giiri Sözlüğü, Gstanbul:Kapı Yayınları.

gENTÜRK, Ahmet Atillâ, KARTAL, Ahmet (2010). Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Gstanbul: Dergâh Yayınları.

gENTÜRK, A. Atilla (Temmuz 2011). "En Hazin Mersiyenin gairi TaGlıcalı Yahyâ Bey", Dil ve Edebiyat, s. 26, sayı 31, Gstanbul: Dil ve Edebiyat Derneği.

TOLASA, Harun (2002). 16. Yüzyılda Edebiyat AraGtırma ve EleGtirisi, Ankara: Akçağ Yayınları.

ULUDAĞ, Süleyman (2005). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Gstanbul: Kabalcı Yayınevi.