TASAVVUFÎ KAVRAMLAR AÇISINDAN TASAVVUF KÜLTÜRÜNDE ÇEVRE BİLİNCİ

Çevre kelimesinin çok geniş bir kullanım alanı bulunmaktadır. Bu bağlamda çevre; bizim etrafımızı kuşatan, canlı-cansız tüm varlıklara verilen addır. Çevre, insanın hem kendisini etkilediği ve hem de kendisinden etkilendiği için sürekli değişime uğrayan canlı bir organizmadır. Bu nedenle çevre kelimesi, sadece doğal çevre ile sınırlandırılmayacak kadar da çeşitlidir. Çevreyi oluşturan her varlık, Allah'ın isim ve sıfatlarının birer aynası olarak kabul edildiği için çevre bilinci önemlidir. Tasavvuf kültürünün ele aldığı üç önemli konu bulunmaktadır. Bunlar Allah, kâinat ve insandır. Tasavvuf kültürü; Allah, kâinat ve insan arasında bir bütünlük kurar. Bu nedenle tasavvuf, aşkın ve bütünlüğün felsefesidir. İnsan, vahdet-i vücûd ekolüne mensup mutasavvıflar tarafından insan-ı kâmil görüşü bağlamında Allah Teâlâ'nın en yüksek derecede muhatabı ve ilahî isim-sıfatlarının tecellisidir. Bu bağlamda tasavvuf anlayışına göre, çevreyi teşkil eden canlı ve cansız, şuurlu ve şuursuz her varlık, Allah'ın ilahî isim ve sıfatlarının birer aynası olarak kabul edilir. Çevreyi oluşturan her varlık, Allah'ın ilahî isim-sıfatlarının birer aynası olarak anlaşıldığı için çevre kavramı tasavvufi açıdan çok değerlidir. Bu noktada tasavvufî kavramlar ve anlayış tarzı ile çevre bilinci arasında önemli bir bağ bulunmaktadır. Bu nedenle makalede tasavvufî kavramlar açısından tasavvuf kültüründe çevre bilinci ele alınmaktadır. Sonuç itibariyle tasavvufî kavramlardan takvâ, vecd, istikâmet, fakr, ittisâl, müşâhede, zühd ve uzlet, hikmet ve muhâsebe ile çevre bilinci arasında önemli bir anlamsal ilişki bulunmaktadır

ENVIRONMENTAL AWARENESS IN SUFISTIC CULTURE IN TERMS OF SUFISTIC CONCEPTS

The word environment has a very wide area of usage. In this sense, environment is the name given to all living and stagnant entities surrounding us. Environment is a living organism that is constantly going through changes as man both affects it and is affected by it. Therefore, the word environment is also too variant to be limited to just the natural environment. Environmental awareness is important because every entity that form the environment is regarded as a mirror of God's names and attributes.There are three important subjects embraced by the mystic culture. These are Allah, universe and man. Mystic culture establishes integrity between Allah, universe and man. Therefore, mysticism is the philosophy of love and integration. According to the Sufis belonging to the unity of existence school and in the concept of perfect human approach, man is the highest degree addressee of Allah and a manifestation of His divine names and titles. So in this sense, mysticism deems all living and stagnant, conscious and unconscious entities that constitute environment as a mirror of Allah’s divine names and titles. As each entity constituting the environment is deemed to be the mirror and reflection of Allah’s divine names and titles, the concept of environment is highly important in mysticism. At this point, it is worth saying that there is an important connection between mystic concepts and approach and environmental awareness. With this in mind, this article is discussing the environmental awareness in mystic culture, from a mystic concepts perspective. There is an important semantic connection between environmental awareness and the mystic concepts of piety, ecstasy, destination, destitution, joining, ability and observation, asceticism and seclusion, wisdom and accounting

___

  • Ankaravî, İ. (1869). Minhâcü’l-Fukârâ, İstanbul: Rıza Efendi Matbaası.
  • Aktaş, H. (2014). İslam’da Çevre Bilinci ve Eğitimi, Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/8, Summer 2014, Ankara-Turkey, p. 153-170, ISSN: 1308-2140.
  • Akyüz, H. (2014). Çevre Dostu Bir Elçi: Hz. Muhammed, Gaziantep Üniversitesi Çevre ve Ahlak Sempozyum Bildiri Metinleri, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Basımevi, ss. 35-62.
  • Akyüz, V. (1995). Mukayeseli İbadetler İlmihali, İstanbul: İz Yayıncılık, c. 1-3.
  • Ankaravî, İ. (1996). Minhâcü’l-Fukara, (haz. Saadettin Ekici), İstanbul: İnsan Yayınları.
  • Aybey, S. (2016). İslâm’ın Penceresinden Çevre Etiği ve Mutluluk İlişkisi, ISEM 2016, 3.
  • International Symposium on Environment and Morality, Alanya-Turkey, ss. 214-220.
  • Aydın, H. (2009). Ekolojik Sorunlara Teolojik Yaklaşımlar, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Bayrakdar, M. (1987). İslâm İbadet Fenomenolojisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Bozyiğit, A. (2012). İslâm Ahlak Öğretisinde Çevre Bilinci, Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:3, Sayı:2, ss. 9-23.
  • Çam, Ö. (1996). Ahlâk Eğitimi, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, İstanbul, sy. 3, 1996, ss. 66-77.
  • Cebecioğlu, E. (2004). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: Anka Yayınları.
  • Cevziyye, İ.K. (1979). Medâricu’s-Salikîn, Beyrût: Darü’n-Nifâs.
  • Demirci, M. (2005). Gönül Dünyamızı Aydınlatanlar, İstanbul: Mavi Yayıncılık.
  • Dihlevî, Ş. V. (1985). Huccetullâhi’l-Baliğa, Kahire: Dârü’t-Türâs, c. 1-2.
  • Dönmezer, S. (1982). Sosyoloji, Ankara: Savaş Yayınevi.
  • Ergül, N. (2015). Tasavvufta Çevre Algısı, The Journal of Academic Social Science Studies, International Journal of Social Science, JASSS2750, Number: 34, Spring II 2015, p. 205- 216.
  • Erkan, R. (2002). Kentleşme ve Sosyal Değişme, Ankara: Bilimadamı Yayınları.
  • Esed, M. (1997). Kur’ân Mesajı Meal Tefsir, (çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk), İstanbul: İşaret Yayınları.
  • Evkuran, M. (2008). Çevre Bilincinin Teolojik Temelleri Üzerine, Uluslararası Çevre ve Din Sempozyumu Bildiri Metinleri, İstanbul, c. II, ss. 35-48.
  • Gazâlî, M. E. H. (1987). El-Munkızu Mine’d-Dalâl Şerhi ve Tasavvufî İncelemeler, (çev. Salih Uçan), İstanbul: Kayıhan Yayınları.
  • Hökelekli, H. (1998). Din Psikolojisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • ---------- (2010). Din Psikolojisine Giriş, İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
  • Hucvirî, A. B. O. (2006). Keşfü’l-Mahcûb, (thk. Mahmûd Âbidî), Tahran: İntişârât-ı Sâdâ ve Sîmâ. İpek, M. (2014). İslam Kültürü Açısından Çevre-İnsan İlişkisi Üzerine, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt 14, Sayı 3, 2014, ss. 227-240.
  • İzzeddin, M. (2012). İslamî Ahlak ve Çevre, (çev. Ali Kürşat Turgut), Kelam Araştırmaları, 10:2 (2012), ss. 321-330.
  • Jamil, M. A. (1999). A Study On Environmental Issues With Reference To The Qur’an And The Sunna, (trans. Lancen Haddad), Publications Of The Islamic Educational, Scientific And Cultural Organization, ISESCO, p. 63-77.
  • Kâşânî, A. (1992). Istılâhâtu’s-Sûfiyye, (thk. Abdullâh Şâhin), Kahire: Dâru’l-Menâr.
  • Kelâbâzî, E.B.M. (1980). Et-Taarruf li Mezhebi Ehli’t-Tasavvuf, Kahire: Mektebetü’l-Külliyâti’lEzheriyye.
  • Kılıç, C. (2014). İslâm Ahlak Esasları ve Felsefesi, Ankara: Grafiker Yayınları.
  • Kula, N. (2008). Sahip Olma ve Emanet Duyguları Açısından İnsan ve Çevre İlişkileri, Çevre ve Din, Uluslararası Çevre ve Din Sempozyumu Bildiri Metinleri, İstanbul, ss. 6-17.
  • Kurtubî, E. A. M. (2006). El-Câmî li Ahkâmi’l-Kur’ân, (thk. Abdullah b. Abdülmuhsin), Beyrût: Müessesetü’r-Risâle.
  • Kuşeyrî, A. (2003). Er-Risâletü’l-Kuşeyrî, Beyrût: Dâru’l-Hayr.
  • Meyerovitch, E. D. V. (2004). Duanın Ruhu, (çev. Cemal Aydın), İstanbul: Şûle Yayınları.
  • Muhâsibî, H. (1970). Er-Riâye li Hukukillâh, Kahire: Dâru’l-Kütübü’l-Hadîseti.
  • Özdemir, S. (2014). Sûfî Geleneğimiz ve Çevre Bilinci, Gaziantep Üniversitesi Çevre ve Ahlak Sempozyum Bildiri Metinleri, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Basımevi, ss. 381-389.
  • Özdemir, F. (2016). Çevre-Merkezli ve İnsan-Merkezli Yaklaşımlar Ekseninde İslâm’ın Çevreye Bakışı, The Journal of Academic Social Science Studies, International Journal of Social Science, JASSS3213, Number: 43, Spring I 2016, p. 133-148.
  • Renard, J. (1998). Windows on the House of Islam, Muslim Sources on Spirituality and Religious Life, Los Angeles: University of California Press.
  • Rûmî, M. C. (2003). Mesnevî-i Mânevî, (haz. A. Nicholson), Tahran: İntişârât-ı Hermes.
  • Saruhan, M. S. (2013). İslam Ahlâk Esasları ve Felsefesi, Ankara: Grafiker Yayınları.
  • Sayın, E. (2015). Hafıza Teknikleriyle Tasavvuf Kavramları Kalbine Hatırlat, İstanbul: Nesil Yayınları.
  • ---------- (2014). Tasavvuf Terapisi, İstanbul: Nesil Yayınları.
  • Tûsî, E. N. S. (2001). mEl-Lümâ fi Tarihi’t-Tasavvufi’l-İslamiyyi, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyyeti.
  • Uludağ, S. (1999). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yayınları.
  • Yaran, C. S. (2013). İslâm Ahlak Felsefesine Giriş, İstanbul: Dem Yayınları.
  • ---------- (2008). İslam Çevre Etiğinin Dört Kuramı ve Sekiz İlkesi: Hiyerarşik Bir Sınıflandırma Denemesi, Uluslararası Çevre ve Din Sempozyumu, C. 2, ss. 121-135.
  • Yılmaz, Ö. (2014). Geçmişten Günümüze Tasavvuf ve Tarikatlar, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Yılmaz, H. K. (2002). Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul: Ensar Neşriyat.
  • Yörük, D. (2015). 16-17. Yüzyıllarda Konya ve Çevresindeki Su Kaynaklarının Kullanımına Dair Gözlemler, Osmanlı Devletinde Nehirler ve Göller, (haz. Şakir Batmaz-Özen Tok), Kayseri: Not Yayınları.
  • Yücer, H. M. Yılmaz. S. (2012). Şeriat ve Tasavvuf Bağlamında Din-Çevre İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Journal of History Culture and Art Research, Vol. 1, No. 4, December, 2012, ss. 319-333.