Tarsus ve çevresinde sağaltma ocakları ve bunlara bağlı uygulamalar

Türk halk kültürü içinde halk hekimliğinin ve bu çerçevedeki uygulamaların önemli bir yeri vardır. Türk kültürünün temel taşlarından birini oluşturan bu uygulamalar, Orta Asya’dan Anadolu’ya taşınmış, birtakım değişme ve gelişme göstererek günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Eski Türk inançlarının izlerini taşıyan sağaltma ocakları ve bunlara bağlı uygulamalar, Anadolu’nun birçok yerinde olduğu gibi, Tarsus ve çevresinde de yaygın olarak devam etmektedir. Makalemizde, ilk olarak Tarsus ve çevresinde “ocak” veya “ocaklı” olarak kabul edilen kimselerin özellikleri ve “ocak” geleneğinin ne şekilde sürdürüldüğü konusunda bilgi vereceğiz. Daha sonra sağaltma ocakları ve bunlara bağlı uygulamaları tanıtıp, yapısal ve işlevsel özellikleri bakımından değerlendireceğiz. Son olarak da “ocak” olarak adlandırılan kimselerin yaptığı bu uygulamaların eski Türk inanç sistemiyle ilişkisini açıklamaya çalışacağız.

Sanatoriums and their applications in and around tarsus

Folk medicine and its applications have great importance in Turkish popular culture. These applications that compose a keystone for Turkish culture were carried from Middle Asia to Anotalia and they have obtained till today by undergoing some changes and development. Sanatoriums and their applications that bear the trace of old Turkish believes commonly proceed in and around Tarsus like many other places in Anatolia. In this article, first of all, we will inform about some people named “ocak” or “ocakli” in and around Tarsus and how this custom is maintained.Afterwards, we will introduce sanatoriums and their applications and evaluate them in terms of their stuructural and functional features. Finally, we will try to explain the relations between these applications that were performed by someone called “ocak” and old Turkish belief system.

___

  • ARTUN, Erman, Türk Halkbilimi, Kitabevi, Ankara 2005.
  • AYDIN, Mehmet, ―Mut Bölgesinde Yaşayan Halk İnançlarının Dinler Tarihi Açısından Tahlili-, IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri (Gelenek, Görenek ve İnançlar), IV. Cilt, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1992.
  • ÇAĞLAR, Turan Ali, ―Türklerde Ocak Kültürü-, İçel Kültürü, S. 24, (1992).
  • ELİADE, Mircea, Şamanizm, Çev: İsmet Birkan, İmge Kitabevi, İstanbul 1999.
  • ESİN, Emel, Türk Kozmolojisine Giriş, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2001.
  • GÖKBEL, Ahmet, Anadolu Varsaklarında İnanç ve Adetler, AKM Yayınları, Ankara 1998.
  • GÖKBEL, Ahmet, Kıpçak Türkleri (Siyasî ve Dinî Tarihi), Ötüken Neşriyat, İstanbul 2000.
  • İNAN, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1995.
  • ÖGER, Adem, Tarsus Yöresi Dağ Köylerinde Geleneksel Halk Kültürü Üzerine Bir İnceleme (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Denizli 2003.
  • ÖRNEK, Sedat Veyis, Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Bâtıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki, Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları, Ankara 1966.
  • ROUX, Jean-Poul, Türklerin ve Moğolların Eski Dini, Çev: Prof. Dr. Aykut Kazancıgil, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2002.
  • UĞUR, Sait, İçel Folkloru, CHP Halkevleri Yayınları, Ankara 1948.
  • YALMAN, (YALGIN) Ali Rıza, Cenupta Türkmen Oymakları II, Hzl: Sabahat Emir, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000.
  • YÜZBAŞIOĞLU, Eflatun, ―Silifke‘de Halk İnanmaları-, İçel Kültürü. S: 9, (1989).