TARSUS ŞEHRİNİN ALANSAL GELİŞİMİNE (1985-2011) EKOLOJİK BAKIŞ

Tüm habitatlar içerisinde dinamizmi en yüksek olanı beşerî ortamdır ve söz konusu ortamın merkezini şehirler oluşturur. Gittikçe kalabalıklaşan insan toplulukları, farklı canlı ortamlarını kendi yaşam alanlarına uygun hale dönüştürmektedir. İnsan, söz konusu süreçte, yaşam alanını genişletip çevresini kendisine göre tasarlarken bir çok ekolojik ortamı da yok etmektedir. Ekolojinin bir parçası olan insan, böylesi bir süreçte, bilinçsiz bir şekilde asıl zararı kendisine vermektedir. Bu araştırmada Tarsus şehrinin alansal gelişimi ile yakın çevresi arasındaki ilişki ekolojik açıdan irdelenmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede, ilk aşamada şehirsel gelişimi tespit etmek amacıyla uzaktan algılamada su indeksi yöntemi kullanılmıştır. Şehirsel gelişimin hangi yöne doğru olduğunu ve bu gelişimin tarım alanlarına etkisini tespit etmek amacı ile Normalize Fark Bitki İndeksi (NDVI) oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda Tarsus şehrinin, 1985-2011 yılları arasındaki dönemde, alansal olarak oldukça büyüdüğü tespit edilmiştir. Nitekim 1985 yılında 1.644 hektar alan kaplayan Tarsus şehri, 2011 yılında neredeyse % 100'lük bir artış göstererek 3.123 hektara ulaşmıştır. Söz konusu süreçte, şehrin yakın çevresinde bulunan tarım sahalarının bir kısmının yerleşim ve sanayi alanlarına dönüştürüldüğü, buna karşın yeni alanların tarıma açılmasıyla tarım sahalarının da 5.992 hektardan, 6.848 hektara yükseldiği görülmektedir. Şehrin alansal gelişimi, tarım sahalarının yer aldığı doğu ve güneydoğu yönünden çok, şehrin kuzeybatısındaki otoban yoluna ve nispeten yüksek mera sahalarına doğru gerçekleşmektedir. Tarsus şehrinin alansal gelişiminin ekolojik açıdan zengin canlı yaşamını barındıran orman alanlarına veya ekonomik açıdan önem arz eden verimli tarım sahalarına doğru gerçekleşmemesi, hem ekonomik hem de ekolojik açılardan olumlu bir kentsel büyüme örneği oluşturmaktadır. Böyle olmakla birlikte evsel, tıbbi ve endüstriyel atıkların düzensiz şekilde depolanması ve sanayi tesislerinin çoğunda atık suların arıtılmadan alıcı ortama verilmesi vb. gibi sorunların ivedilikle çözülmesi gerekmektedir

ECOLOGICAL OVERVIEW TO SPATIAL DEVELOPMENT (1985- 2011) OF TARSUS CITY

The dynamically highest one among all habitats is human environment and habitat of the said environment is cities. Human communities with ever-increasing population transform different living environments into their habitat. Human, during the said progress, also destroys a lot of ecological environments while designing its circle in its own way by extending its habitat. Human who is a part of ecology gives self-the actual harm during such a progress. In this research, we investigated spatial development of Tarsus city and tried to examine this development ecologically. Within this scope, method of water index was used in the first stage to determine urban development in remote sensing. Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) was established to determine the direction of urban development and the effect of this development on agricultural lands. In consequence of the investigation it was determined that Tarsus city had highly grown spatially during the term between the years of 1985-2011. As a matter of fact, covering an area of 1644 ha in 1985, Tarsus city reached to 3123 ha in 2011 showing an increase of almost 100%. It is seen that some part of agricultural areas in immediate surroundings of the city was transformed into settlement and industrial areas, nevertheless, agricultural areas increased from 5992 ha to 6848 ha with opening new areas to cultivation. Spatial development of the city occurs toward highway in northwest of the city and toward relatively high pasture areas rather than east and southeast directions where agricultural areas are located at. Due to the fact that spatial development of Tarsus city is not toward forest areas in which there is an ecologically rich living life or toward productive agricultural areas which are of importance economically, it forms a positive example of urban development both economically and ecologically. But yet, problems such as storing of domestic, medical and industrial wastes disorganizedly, and releasing of waste waters in most industrial facilities to the receiving environment without refining etc. needs to be solved urgently

___

  • AKURGAL, E. (2008). Anadolu Kültür Tarihi. Ankara: TÜBİTAK.
  • ARDOS, M. (1995). Türkiye Ovalarının Jeomorfolojisi Cilt 1, İstanbul: Çantay Kitabevi.
  • ATALAY, İ. (2002). Türkiye’nin Ekolojik Bölgeleri, İzmir: Meta Basımevi.
  • ATALAY, İ. (2011). Toprak Oluşumu, Sınıflandırılması ve Coğrafyası, İzmir: Meta Basımevi.
  • BARROWS, H. (1923). “Geography As Human Ecology”, Annals of the Association of American Geographers, 13 (1): 1-14.
  • BOZLAK, A. (2008). Tarsus’un (Mersin) Beşeri ve Ekonomik Coğrafya Özellikleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • ÇELİK, M. A., SÖNMEZ, M. E., (2012). Tarsus Şehrinin Zamansal Değişimi ve Yakın Çevresindeki Tarım Sahalarına Etkisinin Uzaktan Algılama ile İncelenmesi (1985-2011), 2. Tarsus Kent Sempozyumu 15-17 Kasım 2012, 206-213.
  • ÇELİK, M. A., KARABULUT, M., (2013). “Yağış Koşullarının Antep Fıstığı (Pistacia vera L.) Biomas Aktivitesi ve Fenolojik Özelliklerine Etkisinin Uzaktan Algılama Verileri Kullanılarak İncelenmesi”, Türk Coğrafya Dergisi, 60: 37-48.
  • DİNÇ, A. (2009). Tarsus Çayı Havzası'nın Coğrafi Etüdü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • ERİNÇ, S. (1953). “Çukurova'nın Alüvyal Morfolojisi Hakkında”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 3-4: 149-159.
  • GÖNEY, S. (1976). Adana Ovaları I, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Matbaası.
  • GÜLERSOY, A. E. (2013). “Farklı Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü/Kullanımında Meydana Gelen Değişimlerin İncelenmesi: Manisa Merkez İlçesi Örneği (1986-2010)”, Turkish Studies, 8 (8): 1915-1934
  • http://www.mgm.gov.tr. (Erişim Tarihi: 13.11.2013).
  • http://www.tuik.gov.tr. (Erişim Tarihi: 13.11.2013).
  • http://www.mersin.edu.tr. (Erişim Tarihi: 13.11.2013).
  • KARABULUT, M. (2006). “NOAA AVHRR Verilerini Kullanarak Türkiye'de Bitki Örtüsünün İzlenmesi ve İncelenmesi”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 4 (1): 29-42.
  • KARABULUT, M., KÜÇÜKÖNDER, M., GÜRBÜZ, M. ve SANDAL, E. K. (2006). “Kahramanmaraş Şehri ve Çevresinin Zamansal Değişiminin Uzaktan Algılama ve CBS Kullanılarak İncelenmesi”, 4. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri Bildiri Kitabı, 1-8, İstanbul: Fatih Üniversitesi.
  • KARABULUT, M., SANDAL, E. K. ve GÜRBÜZ, M. (2007). “20 Kasım-9 Aralık Mersin sel felaketleri: Meteorolojik ve hidrolik açıdan bir inceleme”, KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 10 (1): 13-23.
  • KARADAĞ, A. (2009). “Kentsel Ekoloji: Kentsel Çevre Analizlerinde Coğrafi Yaklaşım”, Ege Coğrafya Dergisi, 18 (1-2): 31-47.
  • KÖROĞLU, V. (2008). Tarsus’ta Çevre Sorunlarıyla İlgili Uygulamalı Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
  • KHGM (1991). İçel İli Arazi Varlığı, Tarım Orman ve Köy İşleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları İl Rapor No: 33, Ankara.
  • MERSİN VALİLİĞİ (2012). Mersin İli Çevre Durum Raporu (2011), T.C. Mersin Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Mersin.
  • MYNENİ, R. B., KEELİNG, C. D., TUCKER, C. J., AARAR, G., & NEMANİ, R. R. (1997). “Increased Plant Growth in the Northern High Latitudes from 1981 to 1991”, Nature, 386: 698-702.
  • ÖNER, E., HOCAOĞLU, B. ve UNCU, L. (2005). “Tarsus Ovasının Jeomorfolojik Gelişimi ve Gözlükule Höyüğü”, Türkiye Kuaterner Sempozyumu TURQUA-V, 2-5 Haziran, Bildiriler Kitabı: 82-89.
  • ÖZBAY, Ö., GÖKSU, M. Z. L., ALP, M. T., SUNGUR, M. A. (2013). “Berdan Çayı (TarsusMersin) Sedimentinde Ağır Metal Düzeylerinin Araştırılması”, Ekoloji Dergisi, 22 (86): 68-74.
  • ÖZÇAĞLAR, A. (2005). “Türkiye’de Mülki İdare Bölümlerinin İdari Coğrafya Analizi”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 3 (1): 1-25.
  • SANDAL, E. K. (2009). Tarsus İlçesi’nin Beşeri ve İktisadi Coğrafyası, Malatya: Özserhat Yayıncılık.
  • SÖNMEZ, M. E. (2011). “Adana Şehrinin Alansal Gelişimi ve Yakın Çevresinin Arazi Kullanımında Meydana Gelen Değişimler”, Türk Coğrafya Dergisi, 57: 55-69.
  • SÖNMEZ, M. E. (2012). “Kızıltepe İlçesinde Bitkisel Ürün Deseninde Meydana Gelen Değişimler ve Olası Olumsuz Sonuçları”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 10(1): 39-62.
  • TARSUS BELEDİYESİ, (2013). Tarsus (Mersin) 1/1.000 Ölçekli Revizyon+İlave Uygulama İmar Planı Açıklama Raporu, Tarsus.
  • TARSUS İLÇE TARIM MÜDÜRLÜĞÜ (2013). Bitkisel ve Hayvansal Üretim İstatistikleri, Tarsus.
  • ÜNLÜ, T. (2009). Kentsel Dönüşüm Sürecinin Tasarlanması: Tarsus Tarihi Ticaret Merkezi, Planlama, 3(4): 145-157.
  • YILDIRIM, Ü. ve KILIÇ, F. (2006). “Uzaktan Algılama Yöntemleri ile Afyonkarahisar’ın Şehirsel Gelişiminin İzlenmesi”, 4. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri Bildiri Kitabı, 1-6, İstanbul: Fatih Üniversitesi.
  • YÜCEŞAHİN, M., BAYAR, R., ve ÖZGÜR, E. (2004). “Türkiye’de Şehirleşmenin Mekânsal Dağılışı ve Değişimi”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 2(1): 23-39.