320132

Takısız ad tamlaması tartışması ve tür – öbek ilişkisi

Takısız ad tamlaması tartışması Türkçe dil bilgisi yazımında önemli bir yere sahiptir. Son yıllarda bu konuyla ilgili tartışmaların azaldığı ve akademik yayınların çoğunda tahta kaşık, altın kolye dizilişindeki yapıların sıfat tamlaması kabul edildiği görülmektedir. Bu çalışmada takısız ad tamlaması tartışmaları değerlendirildikten sonra, kelime türlerinin öbek kurmadaki rolleri sıfat ve ad türleri temelinde tartışılmaktadır.

The discussion of noun complements with no suffixes and the relation between word classes and phrases

The discussion of compound nouns with no suffixes has an important place in Turkish grammar writing. Recently, it is seen that this discussion has come to an end and the constructions like tahta kaşık “wooden spoon”, altın kolye “golden necklace” are accepted as adjective complements. In this study, firstly these discussions are evaluated and then the roles of word classes in phrases are discussed with regard to nouns and adjectives.

PDF

___

AKDAĞ, Mustafa (1998). “Türk Dilinin Tamlama Sistemi”. Türk Dili (Haziran): 501-504
AKMAN, Eyüp (2004). “Belirtisiz İsim Tamlaması mı, Sıfat Tamlaması mı?”. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I. Ankara: TDK Yay.: 119-124
ALYILMAZ Cengiz (1994). Orhun Yazıtlarının Söz Dizimi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fak. Yay.
ANDERSON, John (1997). The Notional Theory of Syntactic Categories. Cambridge: Cambridge University Press.
ATABAY, N. - ÖZEL S.- KUTLUK İ. (2003). Sözcük Türleri. İstanbul: Papatya Yay.
AYDIN, Özgür (1993). “Belirtisiz Ad Tamlaması Öbeği İçinde Sıfatların Yeri”. Dil Dergisi (Temmuz-Ağustos): 19-22
BAKER, Mark (2003). Lexical Categories. Cambridge: Cambridge University Press.
BALCI, Tahir (1995). “Ad Takımı - Sıfat Takımı Sorunu”. Çağdaş Türk Dili (Ekim): 5-7.
BALCI, Tahir (2001). “Ad Takımı-Sıfat Takımı Sorunu”. Dil Dergisi (Şubat): 14-17;
BANGUOĞLU, Tahsin (1998). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yay.
BİLGEGİL, Kaya (1984). Türkçe Dilbilgisi. İtanbul: Dergah Yay.
BOLULU, Osman (1995). “Türkçe’de Takısız Ad Tamlaması Vardır”. Çağdaş Türk Dili (Haziran): 33-36.
BUSSMANN, H. (1996) Routledge Dictionary of Language and Linguistics (çev. G. Trauth- K. Kazzazi), London-New York : Routledge
BÜKER, A. Cengiz (1995). “Takısız Ad Takımı Denmeli mi?”. Çağdaş Türk Dili (Aralık): 36- 38.
CHOMSKY, Noam (1957). Syntactic Structures. The Hague: Mouton.
CHRISTIANSEN, M. – COLLINS, C. – EDELMAN, S (ed.). (2009a). Language Universals. Oxford: Oxford University Press.
CHRISTIANSEN, M. – COLLINS, C. – EDELMAN, S . (2009b). “Language Universals: A Collaborative Project for the Language Sciences”. Language Universals (Christiansen, M.- Collins, C.-Edelman, S. (ed.)). Oxford: Oxford Uni. Press: 3-17
COMRIE, Bernard (2005). Dil Evrensellikleri ve Dilbilim Tipolojisi (çev. İ. Ulutaş). İstanbul: Hece Yay.
CROFT, William (1990). Typology and Universals. Cambridge: Cambridge University Press
CRYSTAL, David (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Oxford: Blackwell
ÇAM ÖNEREN, Ayfer (1995) “Ah Şu Takısız Tamlamalar”. Çağdaş Türk Dili (Aralık) : 20-23.
DELİCE, İbrahim (2003). Türkçe Sözdizimi. Ġstanbul: Kitabevi Yay.
DELİCE, İbrahim (1997). “Zincirleme Ġsim Tamlaması Teriminin Kullanımı Üzerine”. Türklük Bilimi Araştırmaları ( Prof. Dr. M. Kaya Bilgegil Armağanı): 365-369.
DEMİR, Celal (2007a). “Türkiye Türkçesi Gramerlerinde İsim Tamlaması Sorunu ve Bir Tasnif Denemesi”. Ege Üniversitesi Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, Cilt: VII, Sayı 1: 27-54.
DEMİR, Celal (2007b). “Türkiye Türkçesinde İsim Tamlamasını Oluşturan Öğelerin Söz Dizimsel ve Anlamsal Özellikleri”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 2/4: 1135-1142
DENY, Jean (1941). Türk Dili Grameri Osmanlı Türkçesi (çev. A. U. Elöve). İstanbul: MEB Yay.
DIXON, R. M. – AIKHENVALD, A. (ed.) (2004). Adjective Classes. Oxford: Oxford University Press.
DIXON, R. M. (2004). “Adjective Classes in Typological Perpective”. Adjective Classes (Dixon,
R. M. – Aikhenvald, A. (ed.)). Oxford: Oxford University Pres: 1-49.
DİZDAROĞLU, Hikmet (1976). Tümcebilgisi. Ankara: TDK Yay.
DOATJES, Jenny (2010). “Adjectives and Degree Modification”. Adjectives and Adverbials (Mcnally, L. - Kennedy, C. (ed.)). Oxford: Oxford University Press: 123-155.
DRYER, Matthew (2005). “Order of Adjective and Noun”. World Atlas of Language Structures (Haspelmath, M-Dryer, M.-Gil, D.-Comrie, B. (ed.)). Oxford: Oxford University Press: 353- 357.
DURUKAN, Erhan (2010). “Türkiye Türkçesinde Sözcük Grupları ve Öğretimi Üzerine” A. Ü. Türkiyat Enstitüsü Dergisi, s. 43 : 145-166.
EDİSKUN, Haydar (1999). Türk Dilbilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi Yay.
EKER, Süer (2003) Çağdaş Türk Dili. Ankara: Grafiker Yay.
EMRE, Ahmet Cevat (1945). Türk Dilbilgisi, TDK yay., İstanbul.
ERDEM, M.-SARI, M. (2010). “Sözcük Türlerinin Sözcük Türleriyle İlişkisi”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5 / 4 : 321-335.
ERGİN, Muharrem (1993). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yay.
ERTANE BAYDAR, A. Sema- BAYDAR, Turgut (2001). “Türkiye Türkçesinde Kelime Grupları”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı 16: 27- 47.
ERYAŞAR, Süreyya (1995). “Takısız Ad Tamlaması”. Çağdaş Türk Dili (Mart): 30-31.
GEMALMAZ, Efrasiyap (1996). “Türkçede İsim Tamlamalarının Derin Yapısı”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı 4: 165-172;
GEMALMAZ Efrasiyap (1997). “Türkçedeki Tamlanan Eki Üzerine”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı 8: 209-213.
GENCAN, T. Nejat (1969). “Dilbilgisi Sorunları II”. Türk Dili (Haziran): 231-235.
GENCAN, T. Nejat (2001). Dilbilgisi. Ankara: Ayraç Yay.
GOOD, Jeff (ed.) (2008). Linguistic Universals and Language Change. Oxford: Oxford University Press.
GREENBERG, Joseph (1963). “Some Universals of Grammar with Particular Reference to the Order of Meaningful Elements”. (Joseph H. Greenberg, (ed.)). Universals of Human Language. Cambridge: MIT Press: 73-113.
GRÖNBECH, K. (1995). Türkçenin Yapısı (çev. M. Akalın). Ankara: TDK Yay.
GÖKDAYI, Hürriyet (2010). “Türkiye Türkçesinde Öbekler”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 5/3: 1297- 1319.
GÜNEŞ, Sezai (2003). Türk Dili Bilgisi. İzmir.
GÜVELİ, Mustafa (1969). “Takısız Tamlamalar Sorunu”, Türk Dili (Mart): 835-836.
GÜVELİ, Mustafa (1970). “Neden Ad Takımı Değil de Sıfat Takımı”. Türk Dili (Ağustos): 417- 418.
HARUT, Semra (1992). “Türkçede Takısız Tamlama Yanılgısı”. Çağdaş Türk Dili, sayı 57.
HASPELMATH, M. – DRYER, M. – GİL, D. – COMRIE, B. (2005). World Atlas of Language Structures. Oxford: Oxford University Press.
HATİPOĞLU, Vecihe (1972). Türkçenin Sözdizimi. Ankara: TDK Yay.
HENGEVELD, Kees (2006). “Linguistic Typology”. Linguistic Universals (Mairal, R. - Gil, J. (ed.)). Cambridge: Cambridge University Press: 46-66.
HOFHERR, P. C. – MATUSHANSKY, O. (ed.) (2010). Adjectives. Amsterdam: John Benjamins.
HOFHERR, P. C. (2010). “Adjectives. An Introduction.” Adjectives (Hofherr, P. C. - Matushansky, O. (ed.)). Amsterdam: John Benjamins:1-26.
HUBER, Emel (2008). Dilbilime Giriş. Ġstanbul: Multilingual Yay.
JESPERSEN, Otto (1924). The Philosophy of Grammar. London: Allen - Unwin.
KAMADAN, Muzaffer (1969). “İlköğretimde Dilbilgisi Sorunu”. Türk Dili (Eylül): 746-751.
KAHRAMAN, Tahir (1995). “Takısız Ad Takımı Sorunu”. Çağdaş Türk Dili (Eylül): 17-19.
KAHRAMAN, Tahir (2009). Çağdaş Türkiye Türkçesi Dilbilgisi. Ankara.
KARAAĞAÇ, Günay (2009). Türkçenin Söz Dizimi, İstanbul: Kesit Yay.
KARAHAN, Leyla (2004). Türkçede Söz Dizimi, Ankara: Akçağ Yay.
KARAÖRS, Metin (1993). Türkçenin Söz Dizimi ve Cümle Tahlilleri. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yay.
KERİMOĞLU, Caner (2006a). Türkiye Türkçesi ve Tatar Türkçesinin Karşılaştırmalı Söz Dizimi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
KERİMOĞLU, Caner (2006b). “Türkçe Dil Bilgisi Öğretiminde Söz Dizimi ile İlgili Kabuller Üzerine I ( Kelime Grupları)” Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 20 : 106-118
KILIÇOĞLU (HATĠPOĞLU), Vecihe (1954). “Dilimizin Bir Meselesi” Türk Dili (Eylül): 715- 719.
KIPARSKY, Paul (2008). “Universals Constrain Change; Change Results in Typological Generalizations”. Linguistic Universals and Language Change (Good, J. (ed.)). Oxford: Oxford University Press: 23-54.
KONONOV, A. N. (2002). Grammatika Turetskogo Yazıka. İstanbul: Milenyum Yay.
KORKMAZ, Zeynep. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara : Türk Dil Kurumu Yay.
KORKMAZ, Zeynep (2003). Türkiye Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
KORKMAZ, Zeynep (1995). “Sıfatların İsim Tamlamasıyla Kullanışları Üzerine”. Türk Dili Üzerine Araştırmalar I. Ankara: TDK Yay.: 629-631.
KÜKEY, Mazhar (1975). Türkçe’nin Sözdizimi. Ankara.
KÜLTÜRAL, Zühal (2009). Türkiye Türkçesinin Cümle Bilgisi: Ġstanbul Simurg Yay.
LAHIRI, A. – PLANK, F. (2009). “What Linguistic Universals Can Be True of”: Universals of Language Today (Scalise, S- Magni, E. – Bisetto, A. (ed.)) Berlin: Springer: 31-58.
MAGNI, Elisabetta (2009). “The Evolution of Latin Word (Dis)order”. Universals of Language Today (Scalise, S- Magni, E. - Bisetto, A. (ed.)) Berlin: Springer: 225-252.
MAIRAL, Ricardo-GIL, Juana (ed.) (2006a). Linguistic Universals. Cambridge: Cambridge University Press.
MAIRAL, Ricardo-GIL, Juana (2006b). “A First Look at Universals”. Linguistic Universals (Mairal, R. – Gil, J. (ed.)). Cambridge: Cambridge University Press: 1-46.
MAYZEL S. S., (1958) “Türk Dilinde İzafet”, (tanıtma: Abdülkadir İnan), TDAY- Belleten, Ankara: 279-313.
McNALLY, L. - KENNEDY, C. (ed.) (2008a). Adjectives and Adverbials. Oxford: Oxford University Press.
McNALLY, L. - KENNEDY, C. (2008b). “Introduction”. Adjectives and Adverbials (Mcnally, L. - Kennedy, C. (ed.)). Oxford: Oxford University Press: 1-15.
ÖZÇELİK, Sadettin - ERTEN, Münir (2005). Türkiye Türkçesi Dilbilgisi. Diyarbakır.
ÖZSOY, Sumru (2004). “DıĢiĢleri Eski Bakanı ve Türkçe'nin Yeni Yapısı”. Journal of Turkish Studies, 28/1, Harvard University Press: 247-256.
PUSTET, R. (2005). “Adjectives”. Encyclopedia of Language and Linguistics (ELL2). Elsevier: 60-63
RAMAT, Paolo (2009). “How Universals are Linguistic Categories”. Universals of Language Today (Scalise, S- Magni, E. – Bisetto, A. (ed.)) Berlin: Springer: 1-12.
RAUH, Gisa (2010). Syntactic Categories. Oxford: Oxford University Press.
RIJKHOFF, Jan (2010). “Rara and Grammatical Theory”. Rethinking Universals (Wohlgemuth, J – Csyouwi M. (ed.)) . Berlin: Mouton De Gruyter: 223-240.
SCALISE, S. – MAGNI, E. – BISETTO, A. (ed.) (2009). Universals of Language Today. Berlin: Springer.
SEZER, Ayhan (1994). “Anadili Öğretiminde Dilbilgisinin Yeri”. Uygulamalı Dilbilim Açısından Türkçenin Görünümü. Ankara: 113-128.
SHOPEN, Timothy (ed.) (2007). Language Typology, Cambridge: Cambridge University Press.
SONG, Jae Jung (2001). Linguistic Typology (Morphology and Syntax). London-New York: Longman
ŞİMŞEK, Rasim (1987). Türkçe Sözdizimi. Trabzon.
TRASK, R.L. (1999). Key Concepts in Language and Linguistics. London-New York: Routledge.
TUCKER, Gordon (1998). The Lexicogrammar of Adjectives. Londra-New York: Cassell.
TÜRKSEVEN, Ali (1994). “Takısız Ad Takımı Olabilir mi ?-1”. Çağdaş Türk Dili (Temmuz- Ağustos): 88.
TÜRKSEVEN, Ali (1995). “Takısız Ad Takımı Olabilir mi ?-2”. Çağdaş Türk Dili (Haziran): 43- 45.
USTA, H. Ġbrahim (2000). “Türkiye Türkçesinde Kelime Grupları ile Ġlgili Bir Sınıflandırma”. Türk Dili (Mart): 209-216
ÜNAL, Recai (1994). “Türkiye Türkçesindeki Bir Ad Öbeği Sorunsalı “Takısız” Denilen Ad Tamlaması ve Ad Tamlaması Sınıflaması Ġçindeki Yeri”. Dil Dergisi (Nisan): 37-42.
WOHLGEMUTH, J. – CYSOUW, M (ed.) (2010). Rethinking Universals. Berlin: Mouton De Gruyter.
YAVUZ, Mehmet Ali (2000). “Türkçe’de Ad-Niteleyici Sözcüklerin Sınıflandırma Sorunu”. XIII. Dilbilim Kurultay Bildirileri (Haz. Sumru Özsoy-Eser E. Taylan). İstanbul: Boğaziçi Üni. Yay: 93-98.
ZÜLFİKAR, Hamza (1995). “Takısız Ad Tamlaması Sorunu”. Türk Dili (Temmuz): 781-788.