SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM GELİŞİMİNDE YENİLENEBİLİR ENERJİ KOOPERATİFLERİ (KEMALİYE ÖZELİNDE ÖRNEK YATIRIM ANALİZİ VE FİNANSAL KATKI DEĞERLENDİRMESİ)

Günümüzde evrensel bir problem haline gelen küresel ısınma ve buna bağlı olarak gelişen iklim değişikliğinin, yeraltı sularının ve havanın kirlenmesinin, ekosistem bozulmasının, flora ve faunanın doğal süreçten hızlı yok olmasının en önemli sebebi, atmosfere taşıyabileceği doğal sınırların çok üstünde seragazı salınımıdır. Seragazı salınımının büyük bir kısmı ise, yenilenemez enerji kaynaklarının kullanımıyla ortaya çıkan karbondioksit (CO2) gazından oluşmaktadır. İnsan yaşamının ve tabii olarak turizm sektörünün en önemli kaynağı olan doğal çevre, sektörün de bilinenin çok üstünde katkısıyla, karbondioksit salınımının büyük tehtidi altındadır. Bu problemin ortadan kaldırılması için küresel anlamda birlikte hareket etmek gerekliliği ortaya çıkmış ve devletler Kyoto Protokolü, Paris İklim Sözleşmesi gibi sözleşmelerle yükümlülük altına girerken, bireysel olarak insanlarda ise “yeşil tüketici hareketi” başlamıştır. Buna paralel olarak turizm sektöründe de alternatif turizm arayışları ile birlikte sürdürülebilir yeşil turizm talebi etkin olmaya başlamıştır. Kentlerde ve kırsal alanlarda yenilenebilir enerji kaynakları kullanımı atmosfere salınan karbondioksit emisyonunun azaltılmasında büyük rol oynarken, turizm destinasyonlarında aynı zamanda bir pazarlama aracına dönüşmektedir. Bu nedenle hem doğal çevre tahribatının önüne geçerek turizmin çevresel sürdürülebilirliğini sağlarken hem de kendi getirisinin dışında turizm destinasyonlarında kazanç oranının artmasına katkı sağlayarak turizmin ekonomik sürdürülebilirliğini sağlamaktadır. Ancak sürdürülebilir turizm destinasyonlarında yenilenebilir enerji kaynaklarının üretimi için gerekli olan yatırım tutarlarının yüksek olması, yenilenebilir enerji kaynakları kullanımına dönüş sürecinin yavaş ilerlemesine sebep olmaktadır. Yenilenebilir enerji kooperatifçiliği, yatırımların finansman sorununun çözümünde ve risk dağılımında büyük bir kolaylık sağlarken aynı zamanda küçük tasarrufların ekonomiye kazandırılması, yerel halkın enerji üretimi ve tüketiminde söz sahibi olması ve ekonomik gelir elde etmesi, sosyal birlikteliğin sağlanması, enerjide dışa bağımlılığın önüne geçilmesi gibi birçok anlamda yerel kalkınma problemine de çözüm olarak ortaya çıkmaktadır. Çalışmanın amacı sürdürülebilir turizm destinasyonlarında yapılacak yenilenebilir enerji yatırımlarının enerji kooperatifleri aracılığıyla finanse edilmesi durumunda destinasyona ve yerel halka sağlayacağı ekonomik, sosyal ve çevresel katkısının değerlendirilmesidir. Bu kapsamda, bir turizm destinasyonu olan Kemaliye’de örnek bir güneş enerjisi santrali yatırımı analiz edilmiş ve bu yatırımın finansmanının yenilenebilir enerji kooperatifi aracılığıyla karşılanacağı düşünülerek yatırımın her bir üyeye finansal katkısı değerlendirilmiştir.

RENEWABLE ENERGY COOPERATIVES FOR SUSTAINABLE TOURISM DEVELOPMENT (EVALUATION OF SAMPLE INVESTMENT ANALYSIS AND FINANCIAL CONTRIBITION TO KEMALİYE)

The most important reason of climate change due to global warming, which has become a universal problem today, pollution of ground water and air, ecosystem deterioration, rapid erosion of flora and fauna from the natural process is the emission of gren house gases into the atmosphere which is above the natural boundaries that the atmosphere can carry. The majority of the gren house gas emissions is consist of carbondioxide (CO2) gas which occurs by use of nonrenewable energy sources. The natural environment, which is the most important source of human life and of course the tourism sector, is under the great threat of carbondioxide emission with the contribution which is above the known of the sector. In order to eliminate this problem, it has become necessary to act together globally and so the states have started to be obliged by contracts such as Kyoto Protocol, Paris Climate Agreement, at the same time, individual people have started the gren consumer movement. In paralel with this, in the tourism sector, the demand for sustainable gren tourism started to be effective along with the search for alternative tourism. While the use of renewable energy sources in urban and rural areas plays an important role in reducing the emission of carbondioxide into the atmosphere, it is also becoming a marketing tool in tourism destinations. For this reason, it ensures the environmental sustainability of tourism by preventing the destruction of the natural environmentandal so contributes to the increase of the rate of gain in tourism destinations outside of its own return, thus ensuring the economic sustainability of tourism. However, the high amount of investment which is required for the production of renewable energy resources in sustainable tourism destinations leads to a slow progress in the use of renewable energy resources. Renewable energy cooperatives provide a great convenience in the solution of the financing problem of investments and in the distribution of risk. It also emerges as a solution to the local development problem in many ways, such as gaining small savings into the economy, the local people having a say in the energy production and consumption, the economic gain of the local population, the provision of social cohesion and avoiding foreign dependency in energy. The aim of the study is to evaluate the economic, social and environmental contribution to the local people and destination if the renewable energy investments in the sustainable tourism destinations are financed through energy cooperatives. In this context, an exemplary solar power plant investment in Kemaliye, which is a tourism destination, was analyzed and considering that the financing of this investment will be covered by the renewable energy cooperative, the financial contribution of the investment to each member is evaluated.

PDF

___

Aldırmaz Akkaya, F. (2018). Türkiye’de kadın kooperatiflerinin sürdürülebilir kırsal turizmdeki önemi ve finansal performanslarının analizi. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
Aldırmaz Akkaya, F. (2013). Kemaliye (Eğin)’de kültür ve doğa turizminin yöreye finansal katkıları, Yayınlanmamış Doktora Seminer Çalışması, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya, TR.
Aras Elektrik. (2018). Kemaliye mesken elektrik tüketim faturası. Tarih: 13.11.2018.
Bilen Kazancık, L. (2016). Türkiye elektrik enerji sektöründe robustoptimizasyon modeli. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstatistik Anabilim Dalı, Ankara.
Bölük, E. (2016). Köppen iklim sınıflandırmasına göre Türkiye iklimi. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Araştırma Dairesi Başkanlığı, Klimatoloji Şube Müdürlüğü, Ankara.
Brigham, E. F. & Houston, J. F. (2014). Finansal yönetimin temelleri – Fundamentals of financial management. Nevzat Aypek(Çev. and Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Chafe, Z. &Honey, M. (2005). Consumer demand and operatör support for socially and environmentally responsible tourism. CESD/TIES WorkingPaper No. 104.
Climate-data. (2018). İklim Kemaliye. Erişim Tarihi: 30.11.2018, https://tr.climatedata.org/asya/tuerkiye/erzincan/kemaliye-19432/.
Coşkun, S. (2018). Lisanssız elektrik üretiminde 2018 yılında uygulanacak dağıtım bedelleri. Erişim Tarihi: 30.11.2018. https://www.linkedin.com/pulse/lisanss%C4%B1z-elektrik- %C3%BCretiminde-2018-y%C4%B1l%C4%B1nda-da%C4%9F%C4%B1t%C4%B1mbedelleri-co%C5%9Fkun.
Çelik, N. & Bahar, O. (2014). Sürdürülebilir turizmin talep tahminlemesi. Erişim Tarihi: 29.12.2018,https://www.academia.edu/16195133/S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilir_T urizmin_Talep_Tahminlemesi_Estimation_of_Sustainable_Tourism_Demand_.
Çetin, M. & Sezen, S. (2018). Türkiye’de yenilenebilir ve yenilenemeyen enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve karbondioksit salınımı arasındaki ilişki: bir svar (yapısal var) analizi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16 (1), 136-157.
Çoban, O. & Şahbaz Kılınç, N. (2015). Yenilenebilir enerji tüketimi ve karbon emisyonu ilişkisi: Tr örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38 (1), ss.195-208.
ÇŞB. (t.y.). İklim değişikliği. Erişim Tarihi: 23.12.2018, https://www.csb.gov.tr/sss/iklim-degisikligi.
Danacı, M. C. & Aldırmaz Akkaya, F. (2018). Kemaliye (Eğin)’de sürdürülebilir turizm yönetimi ekseninde gelecek projeksiyonu. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 233-250.
Demirel, H. (2010). Turizmde sürdürülebilirlik, (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Tanıtma Genel Müdürlüğü, Ankara.
Efeoğlu, F.Ö. (2017). Kültür ve kültürel miras turizmi açısından Kemaliye (Eğin) Projeksiyonu. Yayınlanmamış Dönem Çalışması, Erzincan Üniversitesi Kemaliye H.A.A. Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Erzincan, TR.
EPDK. (2013). Elektrik piyasasında lisanssız elektrik üretimine ilişkin yönetmelik. Resmi Gazete, Tarih: 02.10..2013, Sayı: 28783.
EPDK. (2016). Elektrik piyasasında lisanssız elektrik üretimine ilişkin yönetmelik. Resmi Gazete, Tarih: 23.03.2016, Sayı: 29662.
Ercan, M. K. & Ban, Ü. (2014). Değere dayalı işletme finansı – finansal yönetim. Ankara: Gazi Kitabevi.
ETKB. (2014). Türkiye ulusal yenilenebilir enerji eylem planı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
(ETKB), Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü, Ankara.
FED. (2018). Selectedınterestrates. Erişim Tarihi: 30.11.2018. https://www.federalreserve.gov/releases/h15/.
GİB. (2018). Amortismana tabii kıymetler listesi. Erişim Tarihi: 30.11.2018, http://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/Yararli_Bilgiler/amortisman_oranlari.pdf.
Globalsolaratlas. (2018).Photovoltaicelectrictyoutput. Erişim Tarihi: 30.11.2018, https://globalsolaratlas.info/?c=47.730087,10.404053,9&s=47.55614,9.871216.
GTB. (2012). Türkiye kooperatifçilik stratejisi ve eylem planı 2012-2016. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, Ankara.
GTB. (2013). Yenilenebilir enerji kooperatifleri. Erişim Tarihi: 29.12.2018, https://koop.gtb.gov.tr/kooperatifler-hakkinda/yenilenebilir-enerji-kooperatifleri.
GTB. (t.y.). Yenilenebilir enerji üretim kooperatifleri. Erişim Tarihi: 30.12.2018, http://koop.gtb.gov.tr/data/51f8f4a5487c8e0cd860782d/BROSUR-YEUK.pdf.
Güner, E. D. & Turan, E . S. (2017). Yenilenebilir enerji kaynaklarının küresel iklim değişikliği üzerine etkisi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 3 (1), 48-55. DOI: 10.21324/dacd.285523.
HMB. (2018). Hazine ve Maliye Bakanlığı 2018/170 sayılı 12 aralık 2018 tarihli basın duyurusu. Erişim Tarihi:05.01.2019, https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2018/12/Avro-Ve-AbdDolar%C4%B1-Cinsinden-Devlet-Tahvili-%C4%B0hra%C3%A7lar%C4%B1-Duyurusu.pdf. IEA (International EnergyAgency). (2018). Turkey. Erişim Tarihi: 10.12.2018. https://www.iea.org/countries/Turkey/.
IPA. (2017a). Avrupa Birliği / katılım öncesi yardım aracı (IPA) enerji sektörü teknik yardım projesi, hesaplama aracı raporu. 3. Versiyon, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü, Ankara.
IPA. (2017b). Avrupa Birliği / katılım öncesi yardım aracı (IPA) enerji sektörü teknik yardım projesi, d3 - küçük ölçekli yenilenebilir enerji projeleri için finansman ve destek mekanizmaları. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Dış İlişkiler ve AB Genel Müdürlüğü, Ankara.
IPA. (2017c). Avrupa Birliği / katılım öncesi yardım aracı (IPA) enerji sektörü teknik yardım projesi, proje seçim kriterlerine ve uygulama prosedürüne ilişkin rapor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Dış İlişkiler ve AB Genel Müdürlüğü, Ankara.
IRENA. (2017). Cost and competitiveness indicators: rooftop solar pv. International RenewableEnergyAgency (IRENA), Abu Dhabi.
Kandır, S. Y., Önal, Y. B. & Karadeniz, E. (2007). Turizm yatırım projelerinin yönetimi değerlendirilmesi ve finansmanı. Ankara: Detay Yayıncılık.
Köy-koop. (2014). Tavas'ta güneş enerjisi kooperatifi kuruldu. Erişim Tarihi: 30.12.2018, http://www.koykoop.org/sektorden.aspx?id=5.
Lenzen M., Sun Y.Y., Faturay, F., Ting, Y.P., Geschke, A. & Malik, A. (2018). Thecarbonfootprint of globaltourism. Nature ClimateChange, 8, 522-528.
MB. (2018). Fiyat endeksi (tüketici fiyatları) (2003=100). Erişim Tarihi: 09.12.2018. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Enflasyo n+Verileri.
Reh, F. J. (2018). Thebasics of key performance indicators. Erişim Tarihi: 09.12.2018. https://www.thebalancecareers.com/key-performance-indicators-2275156.
REScoop. (2018). Mobilising EU citizens to invest in sustainable energy. Erişim Tarihi: 29.12.2018, https://www.rescoop.eu/blog/mobilising-eu-citizens-to-invest-in-sustainableenergy?categoryId=381.
Resmi Gazete. (2018). 30.08.2018 tarihli ve 53 sayılı cumhurbaşkanı kararının eki. 31 Ağustos 2018 Tarihli ve 30521 Sayılı Resmî Gazete.
Vural, Ş. (2018). Kemaliye Aras elektrik şube şefi, mülakat tarihi: 24.11.2018.
TEDAŞ. (2018). Elektrik Tarifeleri. Erişim Tarihi: 30.12.2018, http://www.tedas.gov.tr/#!tedas_tarifeler.
TEİAŞ. (2018). III-Elektrik enerjisi üretimi-tüketimi-kayıplar. Erişim Tarihi: 27.12.2018, https://www.teias.gov.tr/tr/iii-elektrik-enerjisi-uretimi-tuketimi-kayiplar-0.
TUİK. (2018). Sera gazı emisyon istatistikleri, 2016. TUİK Haber Bülteni, Sayı: 27675.
TÜSİAD. (2012). Sürdürülebilir Turizm. İstanbul: SİS Matbaacılık.
UNEP&WTO. (2005). Making tourism more sustainable – a guide for policy makers. UNEP&WTO Presentations, France.
UNEP&WTO. (2012). Tourism in the green economy – background report. UNEP&WTO Presentations, Madrid.
Yalçıner, K. & Aksoy, E. E. (2011). Yatırım projelerinin değerlendirilmesi. Ankara: Detay Yayıcılık.
YEGM. (2018). Güneş enerjisi potansiyel atlası (GEPA). Erişim Tarihi: 30.11.2018, http://www.yegm.gov.tr/MyCalculator/pages/24.aspx.
Yeşil Düşünce Derneği. (2017). Enerji kooperatifleri el kitabı. Yeşil Düşünce Derneği AB Projesi Kitapçığı, Çanakkale.
Yıldız, Ö.,Rommel, J., Debor, S., Holstenkamp, L., Mey, F., Müller, J. R., &Rognlı, J. (2015).
Renewable energy cooperatives as gate keepers or facilitators? Recent developments in Germany and a multidisciplinary research agenda. Energy Research & Social Science, 6, 59- 73.
ZB. (2018). Getirilerinniz devlet güvencesinde!. Erişim Tarihi: 05.01.2019, https://www.ziraatbank.com.tr/tr/bireysel/yatirim/bono-tahvil/hazine-bonosu-devlet-tahvili.