SÛFÎLERİN HACCA DAİR GÖRÜŞ VE ORJİNAL KATKILARI

Tasavvuf ehlinin hac ibadetinin maneviyatı ve batınına yönelik yorumları kendine has bir dil ve terminoloji doğurmuştur. Tarih içinde Sûfilerin bu ibadetin farziyeti, özde ne olması gerektiği, kabulü ve ön koşullarına dair sarsıcı uyarıları hac rukunlarını hafife aldıkları yönündeki eleştirilere yol açmışsa da bu farklılıkların ibadetin batınına dikkat çekme çabası olduğu aşikârdır. Bu uyarıların haccın maneviyatına zarif ve nitelikli bir boyut kazandırdığı, bu sebeple de esrar-ı hac denilen ayrı bir alanda değerlendirilimesi gerektiği görülmektedir. Harameyn, sâliklerin kendi tarikatlerinin uzadığı farklı coğrafyaları görmeleri açısından dünyanın hiçbir yeri ile kıyaslanamayacak bir mülakat mekânı, yüksek maneviyatından ötürü birçok şeyhin müridine tavsiye ve telkin ettiği yer ve Sûfilerin çilegâhı olarak görülmüş, birçok Sûfinin hayatında bir başlangıç ve bitiş olarak manevi ve maddi anlamda değişim göstermelerine sebep olmuştur. Bu sebeple manevi merhaleleri kat eden her kadın ve erkek Sûfi için farklı bir amaca yönelik, temelde ise Sûfilerce elzem sayılan seyru sülükün tamamlanmasında önemli bir unsur olarak kabul edilmiştir. Haccın maddi ve manevi olarak kesin bir dille ayrımı, hac yolculuğunun diğer yolculuklara göre farklılığı, Sûfileri hacca gitmeye yönelten sebepler ve en önemlisi de hacca dair orijinal görüşlerine değinen bu çalışma, onların ibadetin maddi ve maneviyatıyla ilgili görüşlerine dair bir değerlendirmedir.

THE VIEWS AND ORIGINAL CONTRIBUTIONS OF PILGRIMAGE OF SUFIS

The reviews on the spirituality and the abdomens of the pilgrimage of the people of Tasawwuf have led to its own language and terminology. In history, staggering warnings for the virtues of the worship of the Sufis what should be in the core, acceptance, and pre- conditions have led to criticizes because they underestimated the pillars of Hajj. But it is clear that these differences are trying to bring attention to the abdomens of the worship. For this reason, it is observed that the cross should be assessed in a separate area called “esrar-ı hac“. Harameyn was a place that Sufi orders suggest and preach to their devotees, also it was seen as a place of suffering ordeal. Pilgrimage and worship have basically been a different purpose and have seen as an important element in the completion of “seyr-i sülûk” for every male and female Sufi who has passed spiritual stages. This study that a separation of Hajj outwardly and inwardly, the difference of Hajj than other travels, reasons of Sufis' going on pilgrimage and the most importantly their original opinions on pilgrimage is an assessment of Sufis' opinion about material and spirit for worship.

___

  • A.MKT. NZD.206.89.H-29-04-1273
  • DH.MKT.1775.32H-13-03-1308
  • Ağırakça, Ahmet. ‘’Ahmed Dede Müneccimbaşı’’, İA, 32/4-6.
  • Aksoy, Hasan. ‘’Şemseddin Sivâsî’’, İA, 38/523-526.
  • Algar, Hamid. ‘’Bahâeddin Zekeriyyâ Multani’’, İA, 4/462.
  • Algar, Hamid. ‘’Hâlid El-Bağdâdî’’, İA, 15/ 283-285.
  • Algar, Hamid. ‘’İmâm-ı Rabbânî’’, İA, 22/194-199.
  • Algar, Hamid. ‘’Muhammed Emîn Kürdî’’, İA, 26/564-565.
  • Algar, Hamid. ‘’Muhammed Pârsâ’’, İA, 30/563-565.
  • Ansari, A. S. Bazmee. “Kelîmullah Cihânâbâdî”, İA, 25/216-217.
  • Arslan, Sami. (2015), “Eserden Müessire Seyr u Sefer: Carullah Efendi’nin Derkenar Notlarının Biyografisine Katkıları”, FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 5, 67-83.
  • Aşkar, Mustafa. (1999), “Bir Türk Tarikatı Olarak Halvetiye'nin Tarihi Gelişimi ve Halvetiyye Silsilesinin Tahlili”, Ankara Üniverstesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39, 535-563.
  • Aşkar, Mustafa. (1997), “Ebu Abdurrahman Sülemî’nin, Zikru’n-Nisveti’l-Müteabbidâti’s-Sûfiyyat Adlı Eseride Kadın Sûfilerin Yeri”, AÜİFD, 37/403-406.
  • Azamat, Nihat. ‘’Ahmed B. İdrîs’’, İA, 2/93 – 19.
  • Azamat, Nihat. ‘’İbrâhim Gülşenî’’, İA, 21/301-304.
  • Azamat, Nihat. ‘’Muhammed Nûrü’l-Arabî’’, İA, 30-560-563.
  • Azamat, Nihat. ‘’Abdülvehhâb Afîfî’’, İA, 01/235.
  • Azamat, Nihat. ‘’Kuşadali İbrâhim Efendi’’, İA, 26/468-470.
  • Bardakçı, Mehmet Necmettin. (2008) Eğirdir Zeyni Zaviyesi ve Şeyh Mehmed Çelebi Divanı, lsparta.
  • Barkan, Ömer Lütfi. (1942), “İstilâ Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler, Vakıflar Dergisi, C. II, 303-320.
  • Basri, Hasan. (1280), Faziletü’l-Mücâvere fi Mekketi’l-Mükerreme, İstanbul, Matbaa-i Âmire.
  • Belhî, Mevlânâ Celâleddin, (1352), Kulliyât-i Şems, Tahran, İntişarati Cavidan.
  • Belhî, Sultan Veled Bahaeddin Muhammed. (1339). Divan, Tashih: Sait Nefisi, Tahran, Neşr-i Rudeki.
  • Beşe, Ahmet-Tozlu, Süleyman. (2011), ‘’İngiliz Kayıtlarında Aleviler Ve Bektaşiler’’, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 59, 195-220.
  • Bilgin, Mustafa. ‘’Abdülazîz b. Ebû Revvâd’’, İA, 1/189-190.
  • Bilgin, Mustafa. ‘’Ebû Osmân el-Mağribî’’, İA, 10/208-209.
  • Binatlı, Yusuf Ziya. ‘’Ömer Ziyâeddin Dağistânî ‘’, İA, 8/406-407.
  • Birışık, Abdülhamit. ‘’İbn Akīle’’, İA, 19/304-306.
  • Bolat, Ali. ‘’Şakīk el-Belhî’’, İA, 38/305-306.
  • Bukhari, Salah bin Mubarek. (1383), Enîsu’t- Tâlibîn ve Uddet’us Sâlikîn, Tashih: Halil İbrahim
  • Sarıoğlu, be kuşeş-i Tevfig Subhânî, Tahran, Encümen-i Asar ve Mafakhir-i İran.
  • Bursevî, İsmail Hakkı. (1997), Kitâbu’n- Netîce, nşr. Ali Namlı, İmdat Yavaş, İstanbul. Buzpınar, Ş. Tufan. ‘’Şeyh Zâfir’’, İA, 39/ 78-79.
  • Câferî, Muhammed Taki. (1943), Tefsir Nagd ve Tahlil-I Mesnevi, Celaleddin Muhammed Mevlevi, Tahran, İntişarat-i İslami, 6/ 366.
  • Caferiyan, Rasul. (1390), Caddey-i Aşigin ez Maveraunnehr ta Harameyn-i Şerifeyn, Gozariş-i Hacc-i Seferi Şeyh Hüseyin Harezmî, Peyam-i Baharistan, (2)13, 11-77.
  • Cami, Movlana Abdurrahman bins Ahmed, (1337). Nefehâtu’l- Uns, min Hazarâti’l- kuds, Tashih: Mehdi Tovhidipur, Tahran, Kitabfuruşiy-i Mahmudi.
  • Cebecioğlu, Ethem. ‘’Ebû Saîd İbnü’l-A‘râbî el-Basrî İbnü’l-A‘râbî’’ İA, 20/ 493.
  • Çetin, Nuran. (2014), “Abdullah Nedai Kaşgari Hayatı ve Tasavvufi Anlayışı”, Turkish Studies, Türkoloji Araştırmaları: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, IX. cilt,8.sayı Prof. Dr.Ahmet Topaloğlu Armağanı SBS, 345-363.
  • Ceyhan, Semih. ‘’ Ahmed b. Muhammed Sâvî’’, İA, 36/201-202.
  • Cezâiri, Seyyid Fahreddîn. (2011), Sefername-i Mekke Şam Mısır ve Irak, Sefernâmehâ-yi Hacc-ı Kâcârî, edt. Rasul Caferiyan, Tahran, Neşr-i İlm, c. 8, s.149-335.
  • Chang - Kuan Lin. ‘’Menhuan’’, İA, 29 /143-144.
  • Demirci, Mehmet. ‘’Ebû Ya‘kub en-Nehrecûrî’’, İA, 10/252.
  • Demirci, Mehmet. ‘’Muhammed b. Ali İbn Arrâk’’, İA, 19/319.
  • Derin, Süleyman. (2006), Tasavvufun Orta Asya’da Yakın Geçmişteki Rolü: Kırgızistan Örneği, Tasavvuf, 16, 7-39.
  • Doğan, Esra. (2011), “Hacı Bektaşi Veli'nin Horasan'dan Rum'a İzlediği Yol”, Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi (4), 58-82.
  • Doğan, Muhammet Nur. ‘’Ebûishak İsmâil Efendi’’, İA, 10/ 278-279.
  • Ebu Hamid, İmam Muhammed. (1380), Ferheng. Kimyay-i Saadet, Tashih: H. Hidivcem, Tahran, İlmi
  • Eflâkî, Ahmet, Menâkıbu’l-Ârifîn, Çev. Tahsin Yazıcı, Kabalacı Yayınları, İstanbul 2011.
  • Ekinci, Mustafa, (2010) ‘’Safeviyye Tarikatı ve Türkmenler Üzerindeki Rolu’’, Anadoluda Alevilerin Dünü ve Bu Günü edt. H. İbrahim Bulut, Sakarya Ü. Yayınları.
  • El-Celyend, Muhammed Seyyid. ‘’Muhammed Demirtaşî’’, İA, 30/517-518.
  • Ensârî, Hace Abdullah. (1380), Tabakâtu’s-Sûfiyye, tashih; Abdulhayy Habîbî, Kabul.
  • Eraydın, Selçuk. (1972), “Melâmiyye Tarikatı”, İslam Medeniyeti Dergisi, 1972, 17-20.
  • Evliya Çelebi,(2011). Evliya Çelebi Seyahatnamesi, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları
  • Faruqı, Nısar Ahmad. ‘’İmdâdullah Tehânevî’’, İA, 22/222-224.
  • Fırat, Sezai. (2015), Harput’un Manevî Şahsiyetlerinden Beyzade Efendi, Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyum Bildirileri, Elazığ, 289-308.
  • Gaffariferd, Abbasgul. (1384), Zend er Tairhnigariy-i Safeviyye, Tahran, Emir Kebir.
  • Gaznevi, Sediduddin Muhammed, (1340) Makamat-i Jendepil, Tashih: Haşmetullah Senendeci, Tahran,İntişarat-i Bungah-i Neşr.
  • Gündoğdu, Cengiz. (2012), “Hacı Bektaş Velî Dergâhı Postnişini Hacı Ali Türâbî Baba ve İcazetnamesi”, Türk Kültürü Ve Haci Bektaş Velî Araştirma Dergisi, 64, 147-168.
  • Gündüz, İrfan. ‘’Bünân b. Muhammed’’, İA, 6/488.
  • Güzel, (1999). Kaygusuz Abdal Menakibnamesi, Ankara, TTK.
  • Hacı Bektaş-ı Veli. (1999), Makalât, edit: Esat Coşan, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Handmir, Celaleddin Şirazî. (1380), Habibussiyer fi Ahbâri Efradi’l- Beşer, tashih: Cemşid Keyani, Tahran.
  • Hilmi, Hocazâde Ahmet. (1966), Hadîkatü’l- Evliyâ, haz. Yakup Kenan Necefzade, İstanbul, Neşriyat Yurdu.
  • Hocendi, Şeyh Kemal. (1374) Divan, tashih: İrec Sorhi, Tahran, Suruş.
  • Hucvirî Gencbahş, Ali. (1384), Keşfu’l- Mahcûb, tashih: Jokovski, Tahran İntişarat-ı Tahuri.
  • Hucvirî, Ali b. Osman. (2006), Keşfu'l-Mahcûb, nşr. Mahmod Abidi, Tahran.
  • Huseyni, Meryem. (1385), Nokhostin Zenân-i Sûfi, hemrah ba Metn-i Kamil-i Zikr un Nisve el Muteabbidât-i Sufiyyât, Ebu Abdurrahman Muhammed Huseyn Sülemî Tahran, Neşr-i İlm
  • İbn-i Batuta, (1379), Sefernâme, tercume: Ali Muvahhid, Tahran, İntişarat-ı Sıpehr.
  • Kadri, Kilisli. (1932), Kilis Tarihi, İstanbul, Burhaneddin Matbaası.
  • Kahraman, Kemal. (2009), Menâkib-i Emir Sultan İnceleme ve Metin, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Kara, Mustafa. (2006), “Buhâra-Bombay-Bursa Hattında Dervişlerin Seyr ü Seferi”, Dîvân İlmî Araştırmalar, (20) 1, 45-73.
  • Kara, Mustafa. ‘’Veled Çelebi İzbudak’’, İA, 23/503-505.
  • Kara, Mustafa. Ebü'l-Hüseyn en-Nûrî’’, İA, 10/328-330.
  • Kaşifi, Molla Hüseyin. (1342), Lebbul Lubab-ı Mesnevi, Tahran.
  • Kaşifi, Hüseyin Vaiz. (1350) Futuvvet Nâmey-i Sultânî, be ihtimâm-i Muhammed Cafer Mahcub, Tahran, İntişarât-i Bunyâd-i Ferheng-i İran. Kâşifî, Hüseyin Vaiz. (1390), Rovzetu’ş- Şuhedâ, Tashih: Hasan Zulfigari, Tahran, Muin.
  • Kavas, Ahmet. ‘’Abdullāh b. İbrâhîm Mîrganî’’, İA, 30/151-152.
  • Kılıç, M. Erol. "el-Futuhâtü'l-Mekkiyye", İA, 13/ 251.
  • Kılıç, M. Erol. ‘’İbnü’l-Arabî’’ İA, 20/493-516.
  • Kirmânî, Şeyh Evhadeddin. (2008), Şeyh Evhâduddîn Hamid el-Kirmânî ve Menakibnâmesi, terc: Mikail Bayram, Konya, NKM Yayınları.
  • Küçük, Hülya ve Ceyhan Semih, ‘’Râbia el-Adeviyye’’, İA, 34/380-382.
  • Kurtuluş, Rıza. ‘’Ahmed Kehattû Mağribî’’, İA, 27/ 322.
  • Kurtuluş, Rıza. ‘’Ebû Mansûr el-İsfahânî’’, İA, 22/508.
  • Kurtuluş, Rıza. ‘’Ebü’l-Abbâs İbn Âşir’’, İA, 19/330.
  • Kutluer,İlhan. ‘’İzzüddîn ibn Gānim’’, İA, 19/502.
  • Maden, Fahri. (2016), “Girit’te Bektaşi Tekkeleri”. Türk Kültürü Ve Haci Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 79, 17-59.
  • Melikoff, İrene. (1992, )Sur Les Traces du Soufisme Turk, İstanbul.
  • Memiş, Abdurrahman. (2013), “Anadolu’da Hâlidiyye Tarikatı ve Ahmed Ziyaüddin Gümüşhanevî Ekolü”, Uluslararası Ahmet Ziyaüddin Gümüşhanevi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Gümüşhane, Gümüşhane Üniversitesi Yayınları.
  • Mete, Ayşegül. (2014). “Hindistanlı Bir Sûfî: Tâceddîn B. Zekeriyyâ, Yoluve Görüşleri”, III. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı, I (18), 185-201.
  • Mevlana, Celâleddin Rûmî. (1990). Mesnevi, çev. Veled İzbudak, İstanbul, MEB.
  • Meyan, Faruk. (1970), ‘’Ahmet bin Osman Şernubi’’, İslam Meşhurları Ansiklopedisi, İstanbul, Hikmet Yayınları, 1, 241
  • Muslu, Ramazan. (2008), “Türk Tasavvuf Kültüründe Tarikat Kıyafetleri Ve Sembolik Anlamları”, Ekev Akademi Dergisi, 12 (36) 43-66.
  • Nikolson, R. E. (1341) İslam ve Tasavvuf, Tercüme: Muhammed Huseyn Muderris Nihavendi, Tahran, Zuvvar.
  • Nişâbûrî, Şeyh Feriduddin Attar. (1370) Tezkiretü’l- Evliya, Mugaddime: Merhum Gazvini, Tahran, İntişarat-i Safi Ali Şah ve Kitabhaniy-i Menuçehr.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. ‘’Hacım Sultan’’ İA, 14/ 505-506.
  • Özcan, Nuri. ‘’Himmetzâde Abdi’’, İA, 1/74.
  • Özkan, Ömer. (2009), Tasavvufi Mesnevilerde Sıklıkla İşlenen Bir Motif: Sefer/Seyahat, Turkish Studies = Türkoloji Araştırmaları: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, IV. cilt, 3, s.1755-1778.
  • Özköse, Kâdir. (2007), “Mağrib Müslümanlarının Hac Organizatörlüğünü Yapan Tarikat: Salihiyye Tarikatı ve Asafi Ribatı”, C. Ü. İ.F Dergisi, XI/1 29-49.
  • Öztürk, Ali. (2005), “Halvetiyye Tarikatina Mensup XVI. Yüzyil Divan Şairleri Üzerine Bir İnceleme”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 6 (15), 225-252.
  • Öztürk, Şeyda. ‘’Şemi ‘’, İA, 38/503-504.
  • Recebi, Muhammed Hüseyin, (1374) Meşâhir-i Zenân-i İrânî ve Parsiguy-i, Tahran, Suruş.
  • Rıhtım, Mehmet. (2010), Azerbaycan Tasavvuf Tarı̇ hı̇ nde İlk Sufı̇ ler (VIII-XI. Asırlar), Bakü, Journal Of Qafqaz Universitys. 29, 102-111.
  • Şafi, Hüseyin Abdulaziz. (2005), el-Erbita bi-Mekketi’l- Mukerreme, Riyad, M. Furkan.
  • Şahin, Haşim. ‘’Koyun Baba’’, İA, 26/229-230.
  • Şahin, Haşim. ‘’Pîrî Baba’’, İA, 34/ 279-280.
  • Şahinoğlu, M. Nazif. ‘’Alâüddevle Simnânî’’, İA, 2/345.
  • Sayın, Esma. (2010), “Tasavvuf Kültüründe İbadetler, Hac Örneği”, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Temel İslâm Bilimleri Anabilim Dalı Tasavvuf Bilim Dalı.
  • Schweigger, Salomon. (2004), Sultanlar Kentine Yolculuk 1578-1581, çev: S.Türkis Noyan, İstanbul, KitapYayınevi.
  • Şemseddin, Mehmet. (1977) Yâdigâr-i Şemsi, haz. Kâdir Altınsoy, Mustafa Kara, Bursa, Uludağ Yayınları.
  • Şenel, Abdülkâdir. ‘”el-Kavukcî”, İA, 25/72-73.
  • Şenel, Abdülkâdir. ‘’Muhammed b. Ahmed Kastallânî’’, İA, 24/584-585.
  • Sıbâî, Ahmed. (1386), Tarih-i Mekke, Tahran, İntişarât-ı Delil-i Mâ.
  • Şirin, İbrahim. (2012), “Batılı Seyyâhların Izleniminde Sûfîler”, Sûfî Arastırmaları, 3, 21-45.
  • Sülemî, Ebû Abdurrahman. (1389) Tarih-i Sûfîyye, Terc: G. Muhacirizâde, Tahran, İntişarat-i Tahuri.
  • Sülemî. Tabakât-ı Sûfiye, (1362) edit: Muhammed Surur Mevlai, Tahran, İntişarat-i Tus.
  • Tahirniya, Behruz. (1376), Meşhed ez Nigah-i Seyyahan ez 1600 ta 1914, Meşhed, Astan-i Guds-i Razevi.
  • Tahralı, Mustafa. ‘’Kenan Rifâî’’, İA, 25/254-255.
  • Tatçı, Mustafa, (2005), Aşık Yunus, İstanbul, MEB.
  • Tayşi, M. Serhan. ‘’Ali Dede Bosnevî’’, İA, 2/386.
  • Tebrizî, Şemseddin Muhammed. (1369) Makalât-ı Şems-i Tebrîzî, tashih: Muhammed Ali Muvahhid, Tahran, Şirket-i Sihami-yi İntişarat-ı Harizmi, I-II.
  • Tosun, Necdet. (2010), “Kırgızistan Tarih ve Kültüründe Tasavvuf”, Tasavvuf, 26, 105-118.
  • Tosun, Necdet. ‘’Yûsuf el-Hemedânî’’, İA, 44/12-13.
  • Tosun, Necdet. 2010, “Sûfî Gözüyle Hac”, Tasavvuf, 25, 197-209.
  • Uludağ, Süleyman. (1995) , Sûfi Gözüyle Kadın, İstanbul, İnsan Yayınları.
  • Uludağ, Süleyman. ‘’Amr bin Osman el-Mekkî’’, İA, 3/ 90.
  • Uludağ, Süleyman. ‘’Hallâc Mansûr ‘’, İA, 15/377-381.
  • Uludağ, Süleyman. ‘’Hasan Basrî’’, İA,16/291-293.
  • Ünver, Günay. (1980), “Zenci Afrika'da İslamiyetin Yayılışının Temel Etkenleri”, Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 4, 105-118.
  • Ünver, Mustafa,(2003), “Borlu Kâdirî Şeyhi Ahmed Kuddûsî (1769-1849) ve Şiirlerinde Kur’ân-ı Kerîm’e Yaptığı Atıflar”, OMÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16, 129-184.
  • Vatvat, Reşiduddin. (1339), Divan-i Reşdidddin Vatvat, tashih: Said Nefisi, Tahran, Kitaphaney-i Barani.
  • Watt, W. Montgomery. (2002), “Kadın Hacılar”, çev. Tahri Ulaç, İbn Arabî Anısına Makaleler, 113- 119.
  • Yazıcı, Tahsin. ‘’Ebû Medyen’’, İA, 10/ 186-187.
  • Yezdan, Halilullah, (1379). Hac der Edebi Farisi, Tahran, Neşr-i Meşar.
  • Yılmaz, Hasan Kâmil. ‘’Beyyûmî’’ İA, 6/99.
  • Yılmaz, Hasan Kâmil. ‘’Erbilli Mehmet Esat’’, İA, 11/348-349.
  • Yılmaz, Ömer. (2005), İbrahim Kûrânî, Hayatı-Eserleri- Tasavvuf Anlayışı, İstanbul, İnsan Yayınları.
  • Yılmaz, Ömer. (2014), İnsan mı Yoksa Kâ’be mi Üstün? Sufi-Âlim: İbrahim el-Kürdî el-Kûrânî Örneği, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 16, sayı 2, 1-26.
  • Yılmaz, Ömer. (2016), Haccın Manevi Boyutu, İstanbul, Seçil Yayınları. Yücer, Hür Mahmut. ‘’Sünbül Sinan’’, İA, 38/135-136.
  • Yücer, Hür Mahmut. (2006) Balkanlarda Sa'dilik Ve Sa'di Tekkeleri, Balkanlar'da İslam Medeniyeti Uluslararasi Üçüncü Sempozvum Tebligleri, Ircica, 741-767. Yücer, Hür Mahmut. ‘’Sa‘Deddin El-Cebâvî’’, İA, 35/387-388.
  • Zarcone, Thierry.(2012), Kudüs’teki Orta Asyalı ve Hint Sûfî Hacıları, İstanbul, Kabalcı.
  • Zerrinkup, Ebul Hüseyin. (1385), Costecu Der Tasavvuf, Tahran, Emir Kebir.