SOSYOLOJİK AÇIDAN CUMHURİYET ROMANINDA ÇOCUK

Bu çalışma, Türk Modernleşmesi bağlamında Cumhuriyet dönemi Türk romanında çocuğu incelemiştir. Çalışmada bu dönemde çocuğun ortaya çıkışına, tanımlanışına, konumuna ve rolüne ilişkin belli tiplerdeki kavramlaştırmaların sunumu ve analizi sosyolojik açıdan tarihsel bir sentez ve analizle tartışılmıştır. Bu tarihsel süreçte, Türk modernleşmesi özellikle Cumhuriyet döneminde toplumun tüm alanlarına nüfuz ederek toplumsal bir dönüşüm hareketi başlatmıştır. Birçok alanda başlayan yenilik hareketi eğitim, aile, din, ekonomi ve politik alanda hemen tüm kurumlarda etkisini Batılılaşma olarak hissettirmiştir. Çalışmada, romanda incelenen çocuk karakterlerin eğitimi, aile ve diğer içinde bulunmuş olduğu sosyal ağların inşası modernizasyon temelinde kurulmuştur. Çalışmada 23 roman incelenmiş ve bu romanların kavramsal analizi yapılarak çocuk ile ilgili tematik sınıflandırma yapılmıştır. Bu çalışmamızın konusu, çocuğun toplumsal alandaki değişiminin nasıl konumladığıdır. Bu çerçevede, çocuk ve zamansal olarak çocukluğun tarihçesi ve ortaya çıkış koşulları tarihsel dönemlere göre bir bütünlük içerisinde çocuk kavramlarının romanlar içinde ne şekilde inşa edildiği ele alınmış, değerlendirilmiş ve analiz edilmiştir. Çocuk kavramsallaştırmaları bu dönemde farklı kategorilerde ortaya çıkmıştır. Cumhuriyet döneminde sokak, şehit ve köy çocuklarını toplumcu gerçekçi romanda görmekteyiz. Sonuç olarak, çocukluk kavramsallaştırmasındaki değişimler dönemler esasında yapılan değerlendirmeler ile ilişkilendirilmiş ve çocuğun özne olma yolunda, tüm tarihsel sorunsalıyla birlikte, modernleşme çerçevesinde olumlu bir süreç yaşadığı söylenebilir

CHILDREN IN REPUBLICAN PERIOD NOVELS: A SOCIOLOGICAL PERSPECTIVE

This study examined the child in the Turkish novel of the Republican period in the context of Turkish Modernization. In this study, the presentation and analysis of the conceptions of certain types concerning the emergence, definition, position and role of the child in this period were discussed with a historical synthesis and analysis in sociological terms. In this historical process, Turkish modernization, especially in the Republican period, has started a social transformation movement by penetrating all areas of society. The innovation movement that began in many areas felt its influence as westernization in almost all institutions of education, family, religion, economy and political scene. The study involved 23 novels, and the conceptual analysis of these novels was done and classified thematically. In the article, the study of the children's characters studied in the novels was established on the basis of the modernization of the building of the social networks in which the family and other existed. The point of this study is how the child's social change is placed. In this framework, the history of children and chronologically childhood, and the conditions under which they emerged, were integrated, evaluated, and analyzed in terms of how children's concepts were constructed in novels. Child conceptualizations emerged in different categories in this period. During the Republican era, we see street, martyr and village children in socialist realistic novels. In conclusion, the changes in childhood conceptualization are related to the evaluations made on the basis of periods and it can be said that the child has a positive process in the frame of modernization together with all historical problems in the way of being subject

___

  • Akar, Y. (2010). Fakir Baykurt’un Romanlarında Toplumsal Gerçekçilik. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
  • Akçay, E. (2012). Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Romanlarında Kişiler veKarakterizasyon. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sos. Bilimler Enstitüsü, Manisa.
  • Aytaç, G. (1999). Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler. Ankara: Gündoğan Yayınları.
  • Belge, M. (1983). Tarihten Güncelliği. İstanbul: Alan Yayıncılık.
  • Berkes, N. (2002). Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler. İstanbul: KaynakYayınları.
  • Çankaya, E. (2013). Türkiye’de Siyasal-Toplumsal Değişmeler Bağlamında Modern Edebiyatın Doğuşu ve Anadolu’ya Açılma Süreci - Kökenleri ve Etkileri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/3, 83-99.
  • Dey, I. (1993). Qualitative Data Analysis: A user-friendly guide for social scientists,Routledge Publications, London.
  • Elbır, B.& Karakaş, Ö. (2007). Cumhuriyet Dõnemi Türk Kültür Ve Edebiyatında Hümanizmin Etkileri. Electronic Turkish Studies, 2(4), 381-392.
  • Esen, N. (1997). Türk Romanında Aile Kurumu 1870-1970. İstanbul: BoğaziçiÜniversitesi Yayınları.
  • Esen, N. (2006). Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Ecevit, Y. (2011). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Ecevit, Y. (2012).Aile, Kadın ve Devlet İlişkilerinin Değerlendirilmesinde Klasik ve Yeni Yaklaşımlar. Kadın Araştırlamaları Dergisi. http://www.iudergi.com/tr/index.php/kadin/article/v iewFile/12349/11581.
  • Geçer, G.O. (2006). Türk Romanında Sokak Çocukları (1920-1970). Basılmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Gencer, M. (2008). Osmanlı-Türk Modernleşme Sürecinde Kültür, Din Ve Siyaset İlişkileri. Electronic Turkish Studies, 3(2), 354-369.
  • Kaçmazoğlu, H. B.. (1999). Türk Sosyoloji Tarihi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Birey Yayınları.
  • Kaplan, R. (1997). Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Köy. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Karaömerlioğlu, M.A. (2001). Türkiye’de Köycülük. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce : Kemalizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Karaömerlioğlu, M.A. (2006). Orada Bir Köy Var Uzakta -Erken Cumhuriyet Döneminde. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Karatay, A. (2007). Cumhuriyet Dönemi Korunmaya Muhtaç Çocuklara İlişkin Politikanın Oluşumu.
  • Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Kerman, Z. (1998). Halid Ziya’nın Romanlarında Çocuk ve Çocuk Terbiyesi: Yeni Türk Edebiyatı İncelemeleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Korkmaz, R. (1997). Sabahattin Ali-İnsan ve Eser. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Kuruç, B.. (2001), “Kemalist Ekonomiden Kesitler”, BORA, Tanıl / GÜLTEKİNGİL, Murat (der.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce ( Kemalizm), İletişim Yayınları, İstanbul, ss. 298-312
  • Makal, A. (2007). Çocuktum, Ufacıktım-Türkiye’de 1920-1960 Döneminde Çocuk İsçiligi, Ameleden isçiye Erken Cumhuriyet Dönemi Emek Tarihi Çalışmaları İçinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Marx, K. (1999). Artı Değer Teorileri, cilt 2, çev. Y. Fincancı, Ankara: Sol.
  • Marx, K. (1998). Artı Değer Teorileri, cilt 1, çev. Y. Fincancı, Ankara: Sol.
  • Meriç, C. (1983). Batıda ve Bizde Aydının Serüveni: Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi C.1. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Narlı, M. (2007). Roman Ne Anlatır? Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Okşar, M. (2009). Sosyal Adaletin Onuncu Köy’e Sürgünü. Ankara Barosu Dergisi, 67 (2), 106- 122.
  • Özbolat, A. (2012). Bir Ulus Yaratmak: Erken Dönem Cumhuriyet Romanında DinAdamının Temsili. Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 7 (4), 2473-2483.
  • Özdemir, E.(1980). Türk ve Dünya Edebiyatı. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
  • Özer, K. (1979). Çocuklar İnsandır. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
  • Sevinç, C. (2009). Atatürk Dönemi (1923-1938) Türk Romanında Millî Mücadele. Electronic Turkish Studies, 4, 1-II, 2351-2411.
  • Sevinç, C. (2012). Aydının Halkla İmtihanı: Ziya Gökalp’in “Halka Doğru” Düsturu Bağlamında Cumhuriyet’in İlk Çeyreğinde Türk Romanında İdealist ÖğretmenTipleri. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 1(10), 127-163.
  • Soykan, Ö. N. (2009). Edebiyat Sosyolojisi: Kuram ve Uygulama. İstanbul: Dönence Yayınları.
  • Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Tiken, S. (2009). Fakir Baykurt’un Yılanların Öcü Adlı Romanına Oluşumsal Yapısalcı Bir Yaklaşım. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (1): 43-56.
  • Timur, T. (2003). Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş. Ankara: İmge.
  • Timur, T. (1968). Türk Devrimi, Tarihi Anlamı ve Felsefi Temeli. Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
  • Tunaya, T. Z. (1960). Türkiyenin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri. Siyaset İlmi Serisi 8. İstanbul: Yedigün Matbaası.
  • Tümer, C. Ş. (2009). Edebiyata Ve Çocuk Edebiyatına Bir Kaynak Olarak Bazı Cumhuriyet Devri Yazarlarının Çocukluk Anıları Ve Çocukluk Dönemlerini Etkileyen Şartlar. Electronic Turkish Studies, 4, 1-I, 1073-1102.
  • Uludağ, M.E. (2008). Çalıkuşu Romanında Vurgulanan Eğitim Problemleri ve Günümüze Yansımaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (25), 78-90
  • Adıvar, Halide Edip (1999). Vurun Kahpeye. İstanbul: Özgür Yayınları.
  • Ali, Sabahattin (2000). Kuyucaklı Yusuf. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Aygen, Reşat Enis (1933). Gonk Vurdu. İstanbul: Türkiye Matbaası.
  • Aygen, Reşat Enis (1935). Gece Konuştu. İstanbul: Semih Lütfi Bitik ve Basım.
  • Aygen, Reşat Enis (1949). Ağlama Duvarı. İstanbul: Vakit Basımevi
  • Baykurt, Fakir. (2006). Yılanların Öcü. İstanbul: Literatür Yayınları.
  • Baykurt, Fakir. (2007). Onuncu Köy. İstanbul: Literatür Yayınları.
  • Güntekin, Reşat Nuri (2001). Yeşil Gece. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
  • Güntekin, Reşat Nuri (2007). Çalıkuşu. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
  • Güntekin, Reşat Nuri (2008). Miskinler Tekkesi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
  • Güntekin, Reşat Nuri (2013). Acımak. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
  • Güntekin, Reşat Nuri (2008). Yaprak Dökümü. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
  • Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1981). Yaban. İstanbul: Birikim Yayınları.
  • Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (2000). Kiralık Konak. İstanbul.İletişim Yayınları.
  • Kemal, Yaşar (2004). İnce Memed I. İstanbul : Yapı Kredi Yayınları.
  • Kemal, Yaşar (2014). Çocuklar İnsandır (Röportaj). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Safa, Peyami (1995). Sözde Kızlar. İstanbul : Ötüken Yayınları.
  • Safa, Peyami (1999). Fatih Harbiye. İstanbul: Ötüken Yayınları.
  • Tahir, Kemal (1991). Bozkırdaki Çekirdek. İstanbul: Tekin Yayınevi.
  • Tanpınar, Ahmet Hamdi (2005). Sahnenin Dışındakiler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Tanpınar, Ahmet Hamdi (2001). Huzur. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Tanpınar, Ahmet Hamdi (2001). Mahur Beste. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Tanpınar, Ahmet Hamdi (2000). Saatleri Ayarlama Enstitüsü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.