SOSYAL DUYGUSAL BECERİ, ARKADAŞLIK NİTELİĞİ VE YALNIZLIK DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ: ÖZEL YETENEKLİ ÖĞRENCİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Bu araştırmanın amacı, özel yetenekli ilkokul öğrencilerinin sosyal duygusal beceri algıları, arkadaşlık nitelikleri ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın örneklemini Aydın ilinde bulunan üç Bilim ve Sanat Merkezi’ne (BİLSEM) devam eden 174 (ilkokul 3. ve 4. Sınıf; 82 kız ve 92 erkek) özel yetenekli öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veriler “Sosyal Duygusal Beceri Algısı Ölçeği”, “Çocuklar İçin Yalnızlık Ölçeği” ve “Arkadaşlık Niteliği Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Sosyal duygusal beceri algısı, arkadaşlık niteliği ve yalnızlık düzeyi arasındaki ilişkiye odaklanan bu çalışma, ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırma verileri, aritmetik ortalama, standart sapma, korelasyon analizi ve t testi ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, özel yetenekli öğrencilerin sosyal duygusal beceri algıları ile arkadaşlık nitelikleri arasında pozitif yönlü orta düzeyde ve anlamlı ilişki saptanmıştır. Ancak özel yetenekli öğrencilerin sosyal duygusal beceri algısı puanları ile yalnızlık düzeyleri puanları arasında ve yalnızlık düzeyleri puanları ile arkadaş niteliği puanları arasında anlamlı ilişki bulunmamıştır. Elde edilen veriler cinsiyete göre incelendiğinde, araştırmaya katılan özel yetenekli kız öğrencilerin sosyal duygusal beceri algıları ve arkadaşlık niteliği puanları özel yetenekli erkek öğrencilere göre anlamlı düzeyde yüksek çıkmıştır. Ancak özel yetenekli öğrencilerin yalnızlık düzeyleri puanlarının cinsiyete göre anlamlı şekilde farklılaşmadığı görülmüştür. Araştırma sonucunda elde edilen tüm bulgular literatürde bulunan ilgili araştırmalarla birlikte tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIPS AMONG SOCIAL EMOTIONAL SKILLS, FRIENDSHIP QUALITY AND LONELINESS LEVEL: A RESEARCH ON GIFTED STUDENTS

The aim of this study is to investigate the relationship between social emotional skills, friendship qualities and loneliness levels of gifted primary school students. The sample of the study consists of 174 gifted students (primary school 3. and 4. grade; 82 female and 92 male) attending three Science and Art Centers (BİLSEM) in Aydın. Data were collected using ”Social Emotional Skills Perception Scale”, “Loneliness Scale for Children” and “Friendship Quality Scale”. This study, which focuses on the relationship between social emotional skill perception, friendship quality and loneliness level, is designed in a relational screening model. The research data were analyzed by arithmetic mean, standard deviation, correlation analysis and t test. According to the findings, a positive, moderate and significant relationship was found between social emotional skills perceptions and friendship qualities of gifted students However, no significant relationship was found between social emotional skills perception scores and loneliness levels scores and loneliness scores and friend quality scores of gifted students. When the data obtained were analyzed by gender, the perceptions of social emotional skills and friendship scores of the special gifted female students were significantly higher than those of the gifted male students. However, it was seen that the scores of loneliness levels of gifted students did not differ significantly according to gender. All the findings obtained from the research were discussed with the related researches in the literature and recommendations were made.

PDF

___

Albayrak Dengiz, N. (2014). Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocuklarda algılanan sosyal destek düzeyinin benlik saygısına etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Alisinanoğlu, F. (2002). Gençlik Dönemi Özellikleri ve Genç Anne-Baba İletişimi. Eğitim ve Bilim, 27 (123): 62-63.
Ataman, A. (2012). Üstün yetenekli çocuk kimdir? Geleceğin Mimarları Üstün Yetenekliler Sempozyumu, Namık Kemal Üniversitesi.
Bakır, B. (2015). Üstün zekâlı olan ve üstün zekâlı olmayan öğrencilerin benlik algısı ve ebeveynlerinin çocuk yetiştirme stilleri üzerine bir yapısal eşitlik modellemesi.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
Bencik, S. (2006). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmeliyetçilik ve benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Bildiren, A. (2018). Özel eğitimin üstün yetenekli çocuklar üzerinde benlik algısına etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1489-1496. https://doi.org/10.24106/kefdergi.397345
Boland, C.M. & Gross, M.U. (2007). Counseling highly gifted children and adolescents. In S. Mendaglio & J. S. Peterson (Eds.), Models of counseling: Gifted children, adolescents, and adults. Waco, TX: Prufrock Press, 153-194.
Büyüköztürk, Ş.(2007). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem.
Cleaver, S. (2011). The Common core: Everything you need to know to succeed. Scholastic Instructor. Back to School Edition, 121(1) :55-57.
Ciğerci-Coşar, Z. (2006). Üstün yetenekli olan ve olmayan ergenlerde benlik saygısı, başkaları tarafından algılanma ve psikolojik belirtilerin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Colangelo, N. & Davids, G. (2003). Handbook of Gifted Education, Pearson Education, Inc., Boston.
Doğan, Y. (2007). İlköğretim çağındaki 10-14 yaş grubu öğrencilerinin gelişim özellikleri. U.Ü. FenEdebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (13): 155-187.
Douthitt, V. C. (1992). A comparison of adaptive behaviour in gifted and nongifted children. Roeper Review, 14 (3): 149-151.
Elcik, F. (2011). Üstün yetenekli öğrencilerin çevresinden algıladıkları sosyal destek düzeyi ile sosyal duygusal becerileri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış doktora tezi, Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
Erol, B. (2004). Üstün yeteneklerde duygusal zeka ile benlik saygısı arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Fraenkel J.R., Wallen, N. E ve Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. (8. Baskı). New York: McGraw Hill.
Field, A. P. (2009). Discovering statistics using SPSS. London, England : SAGE.
Fiedler, E. D. (1993). Square pegs in round holes: Gifted kids who don't fit in. Understanding Our Gifted, 5, 11-14.
Gardner, H. (1999). Intelligence reframed: Multiple intelligences for the 21st century. New York: Basic Books.
Hallahan, D. P., Kauffman, J. M. ve Pullen, P. C. (2011). Exceptional Learners. Introduction to Special Education. 12. Baskı. Pearson Education, Inc. Jost, M. (2006). İleri zekâlı çocukları tespit etmek ve desteklemek. (Çev. A. Kanat). İzmir: İlya.
Kalaycı, Ş. (2010). Faktör analizi, (Ed. Şeref Kalaycı), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım: Ankara.
Karataş, Z. (2014). Problem çözme becerileri ve yalnızlık düzeyleri arasındaki lişkide benlik saygısının aracı rolü: Bir yapısal eşitlik modeli çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğtiim Fakültesi Dergisi, 30,118-140.
Kerr, B. (Ed.). (2009). Encyclopedia of giftedness, creativity and talent. California: Sage Publications.
Koç, İ. (2015). Bilim ve Sanat Merkezi’ne devam eden özel yetenekli öğrencilerin iletişim becerileriyle ilgili görüşleri. Üstün Zekalı Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3 (1): 39-53.
Konyalıoğlu, A. P., & Varlı, M. F. (2009). "Üstün ve normal zekalı çocukların sosyal-duygusal uyum düzeylerinin karşılaştırılması". Üstün Yetenekli Çocuklar II. Ulusal Kongresinde sunulan bildiri, Eskişehir.
Mısırlı Taşdemir, Ö. (2003). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmelliyetçilik, sınav kaygısı, benlik saygısı, kontrol odağı, öz yeterlilik ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2016). Bilim ve Sanat Merkezi Yönergesi. 13.09.2019 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_01/02031535_tebligler_dergisi.pdf sayfasından erişilmiştir.
Özbay, Y. ve Palancı, M. (2011) Üstün yetenekli çocuk ve ergenlerin psikososyal özellikleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22: 89-108.
Özden, B. (2015). Yönetim bilimi açısından üstün yetenekli çocukların duygusal zeka düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Peterson, J., Duncan, N., & Canady, K. (2009). A longitudinal study of negative life events, stress, and school experiences of gifted youth. Gifted Child Quarterly, 53(1): 34-49. https://doi.org/10.1177/0016986208326553
Sarıçam, H., Adam-Karduz, F. F., Özbey, A. ve Çelik, Z. (2017). Üstün zekâlı/yetenekli öğrenciler ile normal gelişim gösteren öğrencilerin duygusal zekâ düzeylerinin karşılaştırılması. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10: 461-485.
Silverman, L. K. (Ed.). (1993). The gifted individual. Denver: Love.
Toplu, E. (2013). Üstün yetenekli ergenlerde görülen mükemmeliyetçi tutumlar ve problem çözme becerilerinin psikolojik iyilik hali ile ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Winner, E. (2000). The origins and ends of giftedness. American Psychologist, 55: 159–169. http://dx.doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.159
Wright, L. (1990). The social and nonsocial behaviours of precocious preschoolers during free play. Roeper Review, 12(4), 268-274. http://dx.doi.org/10.1080/02783199009553290
Yürük, A. (2003). İlköğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerle normal gelişim gösteren öğrencilerin benlik saygılarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.