SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNDE TASARIM ETKİNLİKLERİNİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE GÖRE İNCELENMESİ: ELEKTRONİK YÜZYIL ÜNİTESİ ÖRNEĞİ

Araştırmanın temel amacı sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler derslerine yönelik gerçekleştirilen tasarım etkinliklerine ilişkin görüşlerini incelemektir. Bu temel amaç doğrultusunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin hem genel olarak derslerinde hem de ‘Elektronik Yüzyıl’ ünitesinde gerçekleştirdikleri tasarım etkinlikleri ile tasarım sürecinde yaşanılan deneyimler incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Artvin ilinde görev yapmakta olan toplam 10 adet sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemi amaçlı örnekleme yöntemiyle elde edilmiştir. Araştırmada yöntem olarak nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak da araştırmacılar tarafından geliştirilen, içinde açık uçlu soruların yer aldığı üç bölümden oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Formun ilk bölümünde sosyal bilgiler öğretmenlerinin çalıştıkları okul, kıdem ve cinsiyetlerine ilişkin sorular, ikinci bölümünde genel olarak derslerin kendilerine ve öğrencilere yönelik tasarım etkinliği yapma durumları ve tasarım etkinliğinin gerekliliğine ilişkin görüşlerini oraya çıkarmak amacıyla oluşturulan sorular, üçüncü bölümünde ise öğretmenlerin ‘Elektronik Yüzyıl’ ünitesi için öğrencilere ve öğretmenlere yönelik tasarım örneklerini ortaya çıkarmayı amaçlayan sorular yer almaktadır. Araştırma kapsamında 2017-2018 eğitim-öğretim yılında okullarda kullanılan 6.sınıf sosyal bilgiler programı kapsamındaki ‘Elektronik Yüzyıl’ ünitesinde yer alan kazanımlar incelenmiş, üçüncü bölümde yer alan sorular bu kazanımlara göre hazırlanmıştır. Araştırmada elde edilen sosyal bilgiler öğretmen görüşleri betimsel ve içerik analizi şeklinde çözümlenmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen veriler öğretmenlerin genel olarak sosyal bilgiler dersleri ile ‘Elektronik Yüzyıl’ ünitesine yönelik tasarım örnekleri, tasarım yapma durumları, tasarım sürecine ilişkin deneyimleri bazı kategori ve kodlara ayrılarak tablolaştırılmıştır. Araştırma sonucunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin ders kapsamında, hem öğretmenlerin hem de öğrencilerin tasarım etkinlikleri yapmasının gerekli olduğu görüşüne sahip olduklarına ulaşılmıştır. Ayrıca öğretmenlerin öğrencilerine yönelik tasarım etkinlikleri yaptırmalarına karşın, kendilerinin derslerine yönelik olarak fikir bulma, zaman probleminin olması ve maliyetli bir süreç olması gibi problemler yaşadıklarından dolayı tasarımlar yapamadıkları da saptanmıştır. Bunlara ek olarak, araştırmanın ‘Elektronik Yüzyıl’ ünitesine ilişkin sonuçları incelendiğinde öğretmenlerin bir kısmının hem kendilerine hem de öğrencilere yönelik ‘Elektronik Yüzyıl’ ünitesindeki bütün kazanımları kapsayacak şekilde tasarım örneği veremedikleri görülmektedir. Çalışma grubunda yer alan öğretmenlerin ‘Elektronik Yüzyıl’ ünitesi için öğrencilere yönelik daha fazla tasarım örneği verdikleri, öğretmenlere yönelik verdikleri tasarım örneklerinin ise öğrencilere göre daha sınırlı sayıda olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

EXAMINING THE TEACHER VIEWPOINTS ON THE DESIGN ACTIVITIES IN SOCIAL STUDIES TEACHING: THE CASE OF ELECTRONIC CENTURY UNIT

The main purpose of the Study is to examine the social studies teachers’ viewpoints on design activities in Social Studies classes. In line with this basic aim, the experiences of social studies teachers in the design process and in classes and in the “Electronic Century”Unit were examined.The study group consisted of a total of 10 Social Studies teachers working in Artvin in 2017-2018 academic year. The sampling of the study was obtained by purposeful sampling method. The phenomenology method, which is one of the qualitative research methods, was used as the method in the study. The semi-structured interview form which was developed by the researchers and which consisted of three parts in which open-ended questions were included was used as the data collection tool. In the first part of the form, there were questions about the schools, seniority and gender of social studies teachers; in the second part, there were questions aimed to bring out the opinions of the teachers on how to organize design activities for students and the necessity of design activity;in the third part, there were questions which aimedto reveal the design examples of the teachers in “Electronic Century” unit.In the scope of the study, the acquisitions in the “Electronic Century” Unit of the 6 th Grade social studies program used in the schools in the academic years 2017-2018 were examined; and the questions in the third section were prepared in line with these acquisitions. The viewpoints of the social teachers obtained in the study were analyzed with descriptive and content analyses. The data obtained within the scope of the study in general with the social studies classes and design examples for the “Electronic Century” unit, their designing status, the experiences of the teachers with the design processes were tabulated by the researchers as some categories and codes. As a result of the study, it was concluded that social studies teachers have the idea that both teachers and students should do design activities in classes. In addition, it was also determined that teachers could not have design activities because of problems such as the difficulty in finding ideas for their courses, having a time problem and having cost problems although they had design activities for their students. In addition to these, when the results of the study on the “Electronic Century” Unit were examined, it is seen that some of the teachers cannotprovide design examples to cover all the acquisitions of the “Electronic Century”Unit for both themselves and the students. It was concluded that the teachers in the Study Group gave more design examples to the students for the “Electronic Century” Unit; and the design examples they gave for teachers were more limited than those they gave for students.

___

  • Akarsu, S. (2017). Müzik dersinde öğretme öğrenme süreci ile ilgili öğrenci görüşleri. TurkishStudies, 12(33), 35-48.(http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12690)
  • Aküzüm, C. (2015). Sosyal bilgiler öğretimi (Ed. R.Sever). İçinde; Sosyal bilgiler öğretiminde kullanılan öğretim materyalleri, ss.275-306. Nobel: Ankara.
  • Aşcı, İ. (2014). İlköğretim 5.sınıf fen ve teknoloji ders kitabının içerik ve görsel tasarım ilkeleri açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri ABD, Ankara.
  • Avşar, S. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal bilgiler derslerinde coğrafya konularının öğretiminde materyal kullanımının öğrenci başarısına etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Konya.
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (8.Baskı). Pegem: Ankara.
  • Baştemur Kaya, C. (2013). 6. sınıf sosyal bilgiler dersi için geliştirilen etkileşimli elektronik kitabın öğrenci başarısı üzerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
  • Bayındır Gencer, P. (2006). İlköğretim altıncı sınıf sosyal bilgiler dersi coğrafya konularında kavram haritalarının öğrenci başarısına etkisi (Erzurum ili Ömer Nasuhi Bilmen İlköğretim okulu örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Cheng, J. (2014). Designers designing design education. Journal of Architectural Education, 68(1), 12-14.
  • Collina, L.,Galluzzo, L., Maffei, S. &Monna, V. (2017). Designing design education. An articulated programme of collective open design activities. The Design Journal, 20(1), 1000-1013.
  • Çelikkaya, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde eğitim teknolojileri ve materyal tasarımı. (Ed. R. Sever ve E. Koçoğlu). İçinde; Sosyal bilgiler öğretiminde araç-gereç ve materyal kullanımının önemi, ss.39-67. Pegem: Ankara.
  • Çifçi, T. (2011). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihi romanların kullanımının öğrencilerin akademik başarısı üzerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Gönenç, S. & Açıkalın, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler karşılaştıkları sorunlar ve bunlara getirdikleri çözüm önerileri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 26-41.
  • Karabıyık, E. Ü. (2014). 6.sınıf sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitabı. Evren: Ankara.
  • Karakaya, F. M., Midilli, A. & Güven, M. N. (2017a). 6.sınıf sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitabı. Sevgi: Ankara.
  • Karakaya, F. M., Midilli, A. & Güven, M. N. (2017b). 6.sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Sevgi: Ankara.
  • Karakaya, F. M., Midilli, A. & Güven, M. N. (2017c). 6.sınıf sosyal bilgiler öğrenci çalışma kitabı. Sevgi: Ankara.
  • Karataş, K., Ardıç, T. & Oral, B. (2017). Öğretmenlik mesleğinin yeterlikleri ve geleceği: Metaforik bir analiz. Turkish Studies, 12 (33), 291-312. (http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12665)
  • Kaymakçı, S. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde çalışma yaprakları kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve derse karşı tutumlarına etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Kaymakçı, S. (2011). Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar-II (Ed.R. Turan, A.M. Sünbül ve H. Akdağ). İçinde; Yeni sosyal bilgiler öğretim programının araç-gereç boyutu, ss.152-161. Pegem: Ankara.
  • Keirnan, L. &LEdwith, A. (2014). I design education preparing product designers for the real world? A study of product design graduates in Ireland. The Design Journal, 17(2), 218-237.
  • Kuş, Z. & Çelikkaya, T. (2010). Sosyal bilgiler öğretimi için sosyal bilgiler öğretmenlerinin beklentileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2), 69-91.
  • Lawson, B. (2006). How DesignersThink: The Design Process Demystified. ArchitecturalPress.
  • MEB. (2006). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6.sınıf öğretim programı ve kılavuzu. Meb: Ankara.
  • Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publication.
  • Nae, H. (2017). An interdisciplinary design education framework. The Design Journal, 20(1), 835- 847.
  • Namal, R. (2011). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde yer alan ''ülkemizde nüfus'' ünitesinin öğretiminde görsel materyallerden yararlanmanın öğrenci başarısı üzerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
  • Poulsen, S. B.,Vistisen, P. &Gudiksen, S. K. (2017). Is design a plus? A dilemma of disciplines when implenmenting design into academic education. The Design Journal, 20(1), 1130-1139.
  • Sever, R. (2017). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (3.Baskı). Anı: Ankara. Strickfaden, M.,Heylighen, A., Rodgers, P. &Neuckermans, H. (2006). Untangling the culture medium of student designers. International Journal of CoCreation in Design and the Arts (CoDesign), 2(2), 97-107.
  • Şentürk, G. (2014). Broşür tasarımı ve basımı özelliklerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksel Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Grafik Tasarımı Anasanat Dalı, İstanbul.
  • Tekin Dede, A. &Bukova Güzel, B. (2013). Matematik öğretmenlerinin model oluşturma etkinliği tasarım süreçlerinin incelenmesi: obezite problemi. İlköğretim Online, 12(4), 1100-1119.
  • Turan, M. (2015). Tarihi hikayelerin ilkokul 4. sınıf sosyal bilgiler öğretimindeki önemi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Ulu Kalın, Ö. (2011). Sosyal bilgiler 4.sınıf için tasarlanan ‘insanlar ve yönetim’ adlı ünitenin öğrencilerin akademik başarılarına ve kavram algılama düzeylerine etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
  • Ulu Kalın, Ö. & Çalık Uzun, S. (2017). Anadolu lisesi ve Anadolu öğretmen lisesi öğrencilerinin öğretmen kavramına yönelik metaforik bakışları. TurkishStudies, 12(17), 461-476. (http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11859)
  • Usta, E. (2015). Öğretmen adaylarının öğretim materyali geliştirme süreçlerinin görsel ve mesaj tasarım ilkeleri açısından incelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-14.
  • Ünlüer, G. (2008). Sosyal bilgiler dersinde gazete kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
  • Yeşiltaş, E. (2006). Sosyal bilgiler fiziki coğrafya konuları öğretiminde araç-gereç kullanımının öğrencilerin başarı düzeylerine etkisi (Kars ili örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
  • Yeşiltaş, E. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretimi (Ed. M. Safran) (3.Baskı).İçinde; Sosyal bilgiler öğretiminde öğretim materyalleri ve teknolojileri, ss.225-241, Pegem: Ankara.
  • Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (6. Baskı). Ankara: Seçkin.
  • Yılmaz, K. (2009). Lisans düzeyinde sosyal bilgiler eğitiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri: öğretmen adaylarının görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 31-53.
  • Yılmaz, K. &Tepebaş, F. (2011). İlköğretim düzeyinde sosyal bilgiler eğitiminde karşılaşılan sorunlar: mesleğine yeni başlayan sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 157-177.
Turkish Studies (Elektronik)-Cover
  • ISSN: 1308-2140
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Mehmet Dursun Erdem