SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNDE EFSANELERİN KULLANIMI

İnsanların önemli gördükleri eşya, kişi ve mekânları kutsallaştırma yönü vardır. Özellikle sırrını çözemedikleri konuları farklı şekillerde yorumlar ve bunlara yaşanmış bazı olayları da katıp efsaneleri oluştururlar. Efsaneler bir doğa olayını, bir varlığın meydana gelişini ya da doğa olaylarından herhangi birinde meydana gelen değişikliği olağanüstü açıklamalarla kuşaktan kuşağa aktaran söylencelerdir. Efsaneler geçmişle bugün arasında köprü kuran, insanın çevresinde oluşturduğu coğrafi, sosyal ve kültürel yapının anlaşılmasına katkıda bulunan araçlardandır. Fen ve sosyal bilimlere konu olan, insan hayatını şekillendiren fiziki ve beşeri coğrafi unsurlar efsanelere de ilham kaynağı olmuşlardır. Eğitim sürecinin önemli unsurlarından bir tanesi ise öğretim programlarıdır. Öğretim programları, yaşamda ihtiyaç duyulabilecek bilgi ve becerileri öngörerek, bu bilgi ve becerileri belirli zaman dilimlerinde öğrencilere kazandırmayı hedefler. Aynı zamanda öğretim programları ders kitaplarının şekillenmesinde yol gösterici materyallerdir. Bu nedenle bu çalışmada 2015 yılı Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı üzerinde araştırma yapılmıştır. Çalışmada 2015 yılı Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı incelenmiş ve bu programda geçen sözlü edebiyat ürünlerinden efsanelerin kullanım durumlarına yönelik betimsel bir analiz çalışması yapılmıştır. Çalışmanın en önemli bulgusu olarak destan ve masallara yer verilmesine rağmen 2015 yılı Sosyal Bilgiler dersi öğretim programında ve Sosyal Bilgiler derslerinde efsane kullanımının yeterli düzeyde olmadığı tespit edilmiştir

USE OF LEGENDS IN SOCIAL STUDIES PROGRAMME

Humankind sanctifies the people, objects, and places that they consider important to the geography they live in, and they interpret the things they can not solve their secret in various ways. They also add some events that have been experienced and transmit them to generations. Legends, one of the folk literature products, are one of the fields that provide the cultural transfer between the past and present, and contribute to the understanding of the human and its cultural structure. Legends are one of the elements that link human to human, human to geography, human to other beings, human to the spiritual world. Geographical elements that direct human life with positive or negative effects have been the subject of both natural and social sciences such as art, literature and history. One of the important elements of the education process is the teaching programs. The curriculum aims to provide the students with the knowledge and skills that they need in life, by foreseeing the knowledge and skills that can be needed in life. At the same time, curricula are guiding materials in the formation of textbooks. For this reason, a study was conducted on the curriculum of the 2015 Social Studies course. In this study, the curriculum of the Social Studies course of 2015 was examined and a descriptive analysis in this program was conducted on the use of legends which are one of the oral literary products. In this study, it was determined that the use of legends was insufficient although the epics and tales were found in the 2015 Social Studies course teaching program

PDF

___

Bayladı, D. (2004). Efsaneler Dünyasında Anadolu. İstanbul: Say Yayınları, 3. Baskı.
Boratav, P.N. (2015). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. Ankara: Bilgesu Yayınları, 3. Baskı.
Cemiloğlu, M. (2006). Eğitim Bilimi Açısından Örtük Program ve Halk Anlatılarının Örtük Program Bağlamında Değerlendirilmesi. Bursa Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2): 257-269.
Civaroğlu, Ö. (2000). Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Esin Yayınevi, 3.baskı.
Edebiyat Terimleri Sözlüğü (2004). Ankara: Akçağ Yayıncılık.
Elçin, Ş. (1995). Türk Halk Edebiyatına Giriş. İstanbul: Dergah Yayınları.
Ergun, M. (1997). Türk Dünyası Efsanelerinde Değişme Motifi 1-2. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Gönen, S. (2004). Anadolu’da Yer Adlarına Bağlı Oluşan Efsaneler Üzerine İncelemeler. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Güler, M. (2017). Efsane Dolu Anadolu. İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık.
Gülersoy, A.E. (2016). Mekan-İnsan Etkileşimi Çerçevesinde Aşık Mahzuni Şiiirlerinde Coğrafi Unsurlar, Türk Kültüründe Coğrafya ІІ, (Ed: Turhan Çetin - Ali Meydan). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Kabaağaçlı, C. Ş. (1983). Anadolu Efsaneleri. Ankara: Bilgi Yayınevi, 4. Baskı.
Kızar, K. (2004). Konya’da Anlatılan Efsanelerin Çocuk Eğitimine Katkısı. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
MEB (2015). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı. Ankara: TTK.
Nar, M.Ş. (2014). Günümüz Toplumunda Mitler: Anadolu Halk Efsaneleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Kıbrıs, Folklor/Edebiyat Dergisi, 20(79):55-77.
Ögel, B. (1997). Türk Mitolojisi 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Öztürk, C. ve Otluoğlu R. (2002). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebi Ürünler ve Yazılı Materyaller, Ankara: Pegem Akademi.
Sakaoğlu, S. (1980). Anadolu Efsanelerinde Taş Kesilme Motifi ve Bu Efsanelerin Tip Kataloğu.
Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Sakaoğlu, S. (1992). Efsane Araştırmaları. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
Sakaoğlu, S. (2013). 101 Anadolu Efsanesi. Ankara: Akçağ Yayınları, 7. Baskı.
Sakaoğlu, S. (2014). 101 Türk Efsanesi. Ankara: Akçağ Yayınları, 6. Baskı.
Seyidoğlu, B. (1997). Erzurum Efsaneleri. İstanbul: Dergah Yayınları.
Seyidoğlu, B. (2015). Mitoloji Üzerine Araştırmalar Metinler ve Tahliller. İstanbul: Dergah Yayınları.
Tangülü, Z. (2016). Efsaneler ile Sosyal Bilgiler Öğretimi, Sosyal Bilgilerde Sözlü ve Yazılı Edebiyat İncelemeleri, (Ed: Halil Tokcan). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Tatar, S.R. (2012). Efsaneler, Söylenceler. İstanbul: Su Yayınları.
TDK (1988). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayını.
Tokgöz, Z. (2005). Anadolu Efsaneleri. Konya: Kervan Yayınları.
Yılar, Ö. (2005). Mit, Efsane ve Eğitim. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Erzurum, 11: 383- 392.
Yılar, Ö. (2015). Halk Bilimi ve Eğitim. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 4. Baskı.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara. Seçkin Yayıncılık.