SİNEMATOGRAFİK BİR ANLATIM ÖRNEĞİ: TEZER ÖZLÜ’NÜN ÇOCUKLUĞUN SOĞUK GECELERİ ADLI KİTABI

Türk Edebiyatının “gamlı prensesi” olarak tanımlanan Tezer Özlü, çocukluk yıllarını ele aldığı Çocukluğun Soğuk Geceleri adlı otobiyografik eserinde sinematografik bir anlatımla çocukluk dönemini anlatmıştır. Tezer Özlü’nün hayatının dönüm noktalarını yansıttığı bu eserde kullanılan sinematografik anlatım tekniği, çocukluk dönemi diye adlandırılan o yılların, kişinin karakterini ileride nasıl etkileyebildiğini okurun daha iyi anlamasını sağlamıştır. Geriye dönüşlerle anlatılan kısa hikâyelerde toplumsal yapıya eleştiriler getirilir ve standardize olmuş kabullere/toplumsal değerlere eleştirel bir gözle bakılır. Bu küçük kitapta andan geçmişe yolculuk söz konusudur. Eserde geçişler alabildiğine hızlıdır ve yazar, geçmişe giderken günü yani yaşadığı ânı da sorgular. Çocukluğun Soğuk Geceleri kitabı 1980 yılında yayımlanmıştır. Bu otobiyografik eseri tamamlar nitelikteki Bir İntiharın İzinde 1983’te, Yaşamın Ucuna Yolculuk ise 1984’te yayımlanır. Yazarın üslubunun bir parçası olan bu anlatım tekniğini nasıl kullandığı üzerine ayrıntılı tespitler yapmak açısından bu çalışmada sadece, Tezer Özlü’nün Çocukluğun Soğuk Geceleri adlı kitabı değerlendirilecektir. Kitapta dört bölüm bulunmaktadır: “Ev”, “Okul ve Okul Yolu”, “Léo Ferré’nin Konseri” ve “Yeniden Akdeniz”. Çalışmada öncelikle Çocukluğun Soğuk Geceleri kitabı hakkında bilgi verilecek daha sonra sinematografik anlatım üzerinde durulacaktır. Çocukluğun Soğuk Geceleri kitabında sinematografik anlatımın nasıl yansıtıldığı Linda Catarina Gualda’nın “Literature and cinema: link and confrantation” adlı makalesinden çevrilen tablodan hareketle analiz edilecek ve Tezer Özlü’nün üslubunun bir parçası olan bu anlatım tekniği kitaptan alıntılarla açıklanacaktır. Bu çalışma “Giriş”, “Çocukluğun Soğuk Geceleri kitabı üzerine”, “Sinematografi ve Sinematografik Anlatım”, “Çocukluğun Soğuk Geceleri’nden Sinematografik Anlatıma Örnekler” ve “Sonuç” adlı beş başlıktan oluşmaktadır. “Çocukluğun Soğuk Geceleri’nden Sinematografik Anlatıma Örnekler” ise şu alt başlıklarda ele alınacaktır: “i) Görüntülerin temsili./ Görüntülerin yeniden üretilmesi.”, “ii) Temel düşüncelerin birbirine bağlanması./ Sese ve sessizliğe yönelik zihinsel görüntülerin sıralanması.”, “iii) Sözcükten görüntüye ulaşılır./ Görüntüden sözlü ifadeye ulaşılır.” ve “iv) Ayrıcalıklar: Dünyayı gözlem/ Anlatılanların izleyici tarafından kabul görmesi.”

EXAMPLE OF A CINEMATOGRAPHIC EXPRESSION: THE BOOK COLD NIGHTS OF CHILDHOOD BY TEZER ÖZLÜ

Tezer Özlü, who is described as a sorrowful princess in modern Turkish literature, recalls her childhood years in her autobiographic book Cold Nights of Childhood in a cinematographic manner. Tezer Özlü narrates the turning points of her life with the cinematographic expression technique in this novel. This provides the readers with a better understanding of how one’s future character is affected by named the childhood years. In short stories recounting flashbacks throughout the novel, she criticizes the social structure and standardized admissions/societal values are reviewed with a critical look. This little novel is a journey to the past from the moment in question. In this book, transitions are supremely fast and the author, living in the moment when that day goes past queries. Cold Nights of Childhood was published for the first time in 1980. This autobiographical work was completed with the succeeding books On the Track of a Suicide (1983) and Voyage to the Edge of Life (1984). However, in this study only the book Cold Nights of Childhood will be evaluated to investigate the used expression technique, which is part of the author’s style, to make fine determinations and detailed explanations. There are four chapters in the book. 1. Home, 2. School and Way to School, 3. The Concert of Léo Ferré, 4. (Once) Again Mediterranean Sea. In the study, firstly the book Cold Nights of Childhood will be informed and then the cinematographic narration will be explained. How the cinematographic narration is reflected in Cold Nights of Childhood book will be analyzed with the translation of the schema translated from Linda Catarina Gualda's article named by “Literature and cinema: link and confrantation” and cinematographic expression; later, this expression technique, which is part of Tezer Özlü’s style, will be explained with quotations from the book.This work consists of titles “Introduction”, “On the Book of Cold Nights of Childhood”, “Cinematography and Cinematographic Expression”, “Cinematographic Expression Examples of Cold Nights of Childhood” and “Conclusion”. Examples of “Cinematographic Narrative Examples of Cold Nights of Childhood” will be covered in the following subheadings: “i) Representation of images/ Reproduction of images.” “ii) Linking of basic ideas/ Ordering of mental images about sound and silence.”, “iii) Visualization is accessed from word. / Verbal expression can be reached from the visualization.” and “iv) Priviliges: Observation of the world / Recognition of the explanations by the audience.”

___

  • Akatlı, F. (1997). “Acının Tadıyla”, Tezer Özlü’ye Armağan. İstanbul: YKY, 27-29.
  • Akbayır, S. (2015). “Soğuk Bir ‘Unut Gitsin Mavisi’ ”. Ot, 24. sayı, Şubat.
  • Ankay, N. (2009). “Tezer Özlü’nün Eserlerinde Otobiyografik Anlatım”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/8, 469-492. Doi Number :10.7827/TurkishStudies.962.
  • Bergman, I. (2012). (Derleyen: Raphael Shargel) (Çeviren: Selim Özgül) Sinematografi İnsan Yüzüdür, “Bana Göre, Film Yüz Demektir”. İstanbul: Agora Kitaplığı, 61-66.
  • Brown, B. (2008). (Çeviren: Selçuk Taylaner) Sinematografi Kuram ve Uygulama. İstanbul: Hil Yayın.
  • Duru, S. (1997). “Kız Kardeşim ve Ben”, Tezer Özlü’ye Armağan. İstanbul: YKY, 11-20.
  • Erbil, L. (1997). “Bir Romanı Okurken Çocukluğun Soğuk Geceleri”. Tezer Özlü’ye Armağan, İstanbul: YKY, 30-35.
  • Gualda, L. C. (2010). “Literature and cinema: link and confrantation”, (http://www.matrizes.usp.br/index.php/matrizes/article/viewFile/149/249 Erişim tarihi: 22.09.2015).
  • Gündoğdu, A. G. (2017). “Yaşamın Ucuna, Yaşamöyküsel Eleştirinin Yamacına Yolculuk”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 12/22, p.367-376. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12199 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
  • Hatice Meryem. (2012). “Canlı, Dişi, Toynaklı Bir Yazar: Tezer Özlü”, Varlık, Ocak, 6-9.
  • Özlü, T. (2013). Çocukluğun Soğuk Geceleri. İstanbul: YKY, 20. baskı.
  • Özlü, T.-F. Edgü (2010). (Yayına Hazırlayan: Burak Fidan) Her Şeyin Sonundayım (Tezer Özlü- Ferit Edgü Mektuplaşmaları). İstanbul: Sel Yayıncılık.
  • Özlü Kıral, T. (1997) “Çocukluğun Soğuk Geceleri Üzerine Söylemek İstediklerim...”. Tezer Özlü’ye Armağan, İstanbul: YKY, 145-146.
  • Yalçın Çelik, S. D. (2015) “Sinema ve Edebiyat Üzerine İkili Okumalar”. Edebi Eserden Beyaz Perdeye (Editör: Fatih Sakallı), Ankara: Gece Kitaplığı, 9-42.
  • Redhouse (1992).
  • Longman Dictionary of Contemporary English (1991), England.
  • Güncel Türkçe Sözlük (www.tdk.gov.tr).