Sevgilinin güzellik unsurlarından Saç ve Saçın aşık üzerindeki etkisi

Divan şiirinde anlatılan bütün konuların merkezinde hep sevgili vardır. Sevgili ile âşığın serüveni hiç bitmez. Sevgilinin güzelliği dilden dile dolaşır. Sevgiliyi güzel kılan vasıflardan en önemlisi ilk göze çarpan unsur olmasından dolayı saçtır. Sevgilinin güzellik unsurlarından en çok üzerinde durulan saçın bu önemi, yüzün güzelliğini daha da artırmasından kaynaklanmaktadır. Saç, âşığı sevgiliye bağlayan ve onu çok fazla etkileyen bir özelliğe sahiptir. Saçlar, aşığı cezbeden aynı zamanda da eziyet eden özellikleriyle karşımıza çıkar. Âşıklar için saçlar yakalanmaktan, bağlanmaktan kaçılamayacak bir güzelliktedir. Âşıkların hem saça bağlanmak istedikleri hem de bağlanmaktan dolayı şikâyet ettikleri görülür. Bu makalede genel olarak saçtan bahsedildikten sonra onun âşık üzerindeki etkisini gösteren teşbih, mecaz ve tasavvurlar toplu bir şekilde ortaya konulmaya çalışılmıştır.

An element of beloved’s beauty, Hair, and its effect on lover

There is always beloved in the center of all the issues described in the Divan poetry. The adventure between beloved and lover never ends. The beauty of the beloved is talked from mouth to mouth. The most important feature in beloved is hair as it is the first striking element. This importance of hair, the most emphasized the element of beauty in beloved, stems from that it increases the beauty of the face further. Hair has a property affecting lover very much and binding lover to beloved. Hair is seen in the characteristics of suffering at the same time attracting to the lover. Hair has a beauty for lovers inescapable of being caught, being affined to. Lovers are seen both to wish to affine to hair and to complain to do so. In this article, after referring to hair in general similes, metaphors and imaginations exposing its effect on the lover are tried to be presented collectively

PDF

___

Ahmet Vefik Paşa, Lehçe-i Osmanî, Haz. Recep Toparlı, TDK. Yay. Ankara, 2000.
AKKUŞ, Metin, Nef’î Dîvânı, Akçağ Yay. Ankara, 1993.
AKÜN, Ömer Faruk, “Divan Edebiyatı”, TDVİA, C.9, İstanbul, 1994, s.389–424.
AKSOYAK, İ. Hakkı, “Manastırlı Celâl‟in Hüsn-i Yûsuf Adlı Eseri” Edebiyat ve Dil Yazıları Mustafa İsen’e Armağan (Editörler: Ayşenur KÜLAHOĞLU, Süer EKER), Ankara, 2007, s. 1–17.
AKYÜZ, Kenan vd. Fuzûlî Divanı, Akçağ Yay. Ankara, 2000.
ARI, Ahmet (1987), Hayreti Divanı’nda Sevgili ve Sevgilinin Fiziki Yapısıyla İlgili Özellikler, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
ATAY, Hakan (2003), Heves-nâme’de Aşk Oyunu: Tâcî-zâde Cafer Çelebinin Özgünlük ideali, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
ÇAVUŞOĞLU, Mehmet, Necâti Bey Divânı’nın Tahlîli, MEB. Yay. İstanbul, 1971.
DEMİR, Yavuz (1986), Taşlıcalı Yahya Bey Divânı’nda Sevgili ve Sevgiliye Ait Fiziki Unsurlar, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
DEMİR, Hiclal, “XVIII. Yüzyıl Klâsik Türk Edebiyatı Şairlerinden Lâzikî-zâde Feyzullah Nâfiz ve Dîvânı Üzerine”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C.26, S.2 Aralık 2009, s. 61–79.
DENİZ, Sebahat, "Divan Şiiri Güzelinin Saç Şekli", Saç Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2004, s. 262–314.
DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara, 2002.
DOĞRAMACI, Nilgün (2007), Fevzî Divanı, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul.
ELİAÇIK, Muhittin, “Bavyera Devlet Kütüphanesi‟nde Mahbuba Ait Benzetme Lafızlarını Açıklayan Bir Risale”, İlmî Araştırmalar, Bahar 2008, s. 57–67.
ELİAÇIK, Muhittin, “Bavyera Devlet Kütüphanesi‟nde Mahbubun Sıfatlarına Dair Risale Miftâhü‟t-Teşbîh‟ten Bir İntihal mi?” Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Sayı 21, Güz 2009, s. 239–280.
ERÜNSAL, İsmail E. “Mu‟îdî‟nin Miftâhu‟t-Teşbih‟i”, Osmanlı Araştırmaları VII-VIII (Ayrı Basım ), İstanbul, 1988.
GÖKHAN, Asuman, “Fars Edebiyatında Saç”, Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, Yıl VI, S. 21, Bahar 2006, s. 147–165
GÜRBÜZ, Mehmet, “Şiir Semasının Yegâne Yıldızı; Güzeller Sultanı”, Turkish Studies Klâsik Türk Edebiyatında Âşk-Âşık-Maşûk, Volume 5/3 Summer 2010, s. 242–257.
GÜREL, Rahşan, Enderunlu Vâsıf Divânı, Kitabevi Yay. İstanbul, 2008. İPEKTEN, Haluk, Nâ’ilî Dîvânı, Akçağ Yay. Ankara, 1990.
İPEKTEN, Haluk, Nâ’ilî Hayatı Sanatı Eserleri, Akçağ Yay. Ankara, 1999.
İPEKTEN, Haluk, Fuzûlî Hayatı Sanatı Eserleri, Akçağ Yay. Ankara, 2000.
İSEN, Mustafa ve KURNAZ, Cemâl, Şeyhî Divanı, Akçağ Yay. Ankara, 1990.
KALKIŞIM, Muhsin, Şeyh Gâlîb Dîvânı, Akçağ Yay. Ankara, 1994.
KÖKSAL, M. Fatih, “Eski Şiirimizin Nâdîde Güzelleri”, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 11, Bahar 2002, s. 161–168.
KURNAZ, Cemal, Hayâlî Bey Divanı’nın Tahlîlî, MEB. Yay. İstanbul, 1996.
KÜÇÜK, Sabahattin, Bâkî Dîvânı (Tenkitli Basım), TDK. Yay. Ankara, 1994.
MACİT, Muhsin, Nedîm Divânı, Akçağ Yay. Ankara, 1997.
Mütercim Âsım Efendi, Burhân-ı Katı (haz. Mürsel Öztürk, Derya Örs), TDK. Yay. Ankara, 2000.
ONAN, Necmettin Halil, İzahlı Divan Şiiri Antolojisi, MEB. Yay. İstanbul, 1989.
ÖZTOPRAK, Nihat, "Divan Şiirinde Güzelin Saç Rengi", Saç Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2004, s. 240–261.
PALA, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ötüken Yay. İstanbul, 2000.
SEFERCİOĞLU, M. Nejat, Nev’î Divanı’nın Tahlîli, Akçağ Yay. Ankara, 2001.
Şerafettin Râmî, Enisü’l-Uşşak ( Çev. Turgut Karabey, Numan Külekçi, Habib İdris ), Ankara, 1994.
Şemseddin Sâmî, Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yay. İstanbul, 1996
ŞAFAK, Yakup, “Sürûrî‟nin Bahrü‟l Maârif‟i ve Bu Eserdeki Teşbih ve Mecaz Unsurları”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.4, Konya, 1997, s. 217–235.
ŞAHİN, Kürşat Şamil (2009), Sevgilinin Güzellik Unsurlarından Saç, Kaş, Kirpik, Hat, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale.
TANYILDIZ, Ahmet, “Sevgilide Güzellik Unsuru Olarak Saç”, Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları, Volume 4/2 Winter 2009, s.975–992.
TARLAN, Ali Nihat, Fuzûlî Divanı Şerhi, Akçağ Yay. Ankara 2001.
TOLASA, Harun, Ahmet Paşa'nın Şiir Dünyası, Akçağ Yay. Ankara, 2001