SANAYİLEŞMENİN TOPLUMSAL YANSIMALARI: SAFRANBOLU’DA TOPLUMSAL DEĞİŞME ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Kültür, toplumsal değişmelerin bir bütün olarak görülebileceği başlıca alanlardan birisidir. Toplumsal değişmenin görünür olduğu maddi ve manevi bileşenler, aynı zamanda kültürel değişimin de bir uzantısı olmaktadır. Kültürel pratiklerin gündelik hayatı düzenleyen göstergeler olduğu düşünüldüğünde, toplumsal değişmeler üzerinde çalışma yapmanın, içerisinde yaşanılan toplumsal gerçekliği anlamak için önemli bir adım olduğu görülecektir. Çalışmanın kendisini konumlandırdığı ana teorik çerçeve, toplumsal değişmelerin gündelik hayatlar önemsenmesindeki temel kaygı, toplumsal değişme ile kültürel pratiklerin çarpıştığı alan olmasıdır. Hazırlanmış olan bu çalışmanın temel hareket noktası kültürel hayatın toplumsal değişmelerden etkilenme biçimlerini tartışmak olmuştur. Bu bağlamdan hareketle Safranbolu'daki sosyal, kültürel, dini ve ekonomik hayatta geçmişten bugüne yaşanan değişim ve dönüşümleri saptamak amaçlanmıştır. Bu değişimlerin sıfır noktası olarak Demir Çelik Fabrikası'nın Karabük'te 1937 yılında temellerinin atılması belirlenmiştir. Bahsi geçen sıfır noktası, sanayileşmenin Karabük'ü ve çevresini değiştirdiği bir başlangıçtır. Küreselleşme ve teknolojik gelişmeler ise bu değişimleri destekleyici araçlar olarak düşünülmüştür. Çalışma, nitel bir araştırma olarak tasarlanmış ve Safranbolu'da yaşayan yerel halk ile yapılan mülakatları kullanmıştır. Safranbolu'da uzun süredir yaşadığı tespit edilen 17 kişiye 11 adet soru yöneltilmiştir. Sorular, Safranbolu'daki dini hayat, kimlik, yemek, kültür, geleneksel meslekler, aile hayatı, sosyoekonomik hayat gibi birçok kategoriden oluşmuştur. Ayrıca Demir Çelik İşletmeleri'nin Safranbolu'daki sosyo-ekonomik ve kültürel hayata etkisi, gündelik hayat kültürü ve eski mahalle yaşantısına dair çıkarımlar da toplumsal değişme başlığında destekleyici bilgiler olarak kullanılmıştır. Çalışmada toplumsal değişme kavramı, toplulukların gelenekselden modern hayata geçişte yaşadığı kayıpları ve kazanımları ifade etmek için kullanılmıştır. Safranbolu'daki toplumsal değişmenin temel dinamiği olarak ta Karabük'te kurulan Demir Çelik Fabrikaları ve sonrasında yaşanan sanayileşme süreci kabul edilmiştir

THE SOCIAL EFFECT OF INDUSTRILIZATION: A QUALIFIED RESEARCH ON SOCIAL CHANGE IN SAFRANBOLU

Culture is one of the main areas in which social change can be seen as an entity. In this way, the material and spiritual components, in which social change is visible, are also an extension of cultural exchanges. When it is thought that cultural practices are everyday organizing indicators, it will be seen that working on social changes is an important step to understand the social reality in which they live. The main point of this prepared work was to discuss the ways in which cultural life is affected by social changes. The main theoretical framework in which Work places itself is the projections of social changes on everyday life. The main concern in everyday life is that social change and cultural practices collide. In this study, the intended goal is to establish the change and transformation of Safranbolu’s social, cultural, religious and economic life from past to present. As the zero point of these changes, it was determined that the foundation of the Iron and Steel Factory was to be dismantled in 1937 in Karabük. The zero point is a starting for the industrialists to change Karabük and its surroundings. Globalization and technological developments are considered as supporting tools for these changes. The study, as a qualitative research, is prepared with the interview technique that has been held with locals who lives in Safranbolu. Eleven question has been asked to seventeen individuals whom are noted for living in Safranbolu for a long time. The questions formed in many categories such as religious life, identity, cuisine, traditional professions, family life, socio-economic life in Safranbolu. Iron and Steel Plant’s effects on socio-economic and cultural life in Safranbolu and the implications regarding daily life culture and old neighbourhood life is also used in the title of social change as supportive information. In the study, the term ‘social change’ is used for to express the losses and gains of communities’ during the change from traditional to modern life. For the primary dynamic of the social change in Safranbolu; Iron and Steel Factories that founded in Karabük and the industrialization that after followed is accepted as the main reason

PDF

___

Atiker, Erhan (1998). Modernizm ve Kitle Toplumu, Ankara: Vadi Yayınları.
Altınöz, Meltem Özkan (2015). “Endüstri Kenti Karabük’ün Sosyal Yaşantısının Şekillenişinde Yenişehir Sineması’nın Rolü”, İTOBİAD (İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi), Cilt: 4, Sayı:1, s.83-99.
Aron, Raymond (1994). Sosyolojik Düşüncenin Evreleri, (çev: Korkmaz Alemdar), Ankara: Bilgi Yayınevi.
Aydın, Mustafa (2015). Değişim Sosyolojisi, İstanbul: Açılım Kitap.
Barlas, Uğurol (1971). Karabük Demir ve Çelik İşletmeleri (1937-1971), Özer Matbaası: Karabük.
Barlas, Uğurol (2004). Safranbolu Kültür Tarihi Araştırmaları, İstanbul: Yeni Zamanlar Dağıtım.
Bauman, Zygmunt (2015). Akışkan Modern Dünyada Kültür, çev: İhsan Çapçıoğlu, İstanbul: Atıf Yayınları.
Bennett, Andy (2013). Kültür ve Gündelik Hayat, çev: Nagehan Tokdoğan ve Umut Yener Kaya,
Burcu Şenel, Ankara: Phoenix Yayınevi.
Bilgin, Nuri (1999). Kolektif Kimlik, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Bilgin, Nuri (2007). Kimlik İnşası, Ankara: Aşina Kitaplar.
Bottomore, Tom ve Nısbet, Robert (1997). Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, (Hz. Mete Tuncay ve Aydın Uğur), Ankara: Ayraç Yayınları.
Bourdıeu, Pierre ve Wacquant, Loic (2003). Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar, (Çev: Nazlı Ökten), İstanbul: İletişim Yayınları.
Comte, Auguste (2001). Pozitif Felsefe Dersleri, (çev: Erkan Ataçay), İstanbul: Sosyal Yayınları.
Çağan, Kenan (2003). Popüler Kültür ve Sanat, Ankara: Altınküre Yayınları.
Çınar, Aliye (2014). Sosyal Yapı ve Değişim, Ankara: Sentez Yayım Dağıtım.
Doğanalp_Votzı, Heidemarie (2005). “Histories and Economics of a Small Anatolian Town: Safranbolu and its Leather Handicrafts”, (in) Crafts and Craftsmen of the Middle East, (Edt. Suraiya Faroqhi and Randi Deguilhem), London: I. B. Tauris, p. 308-337.
Durkheım, Emile (2015). İntihar, (çev: Zühre İlkgelen), İstanbul: Pozitif Yayınları.
Ergenç, Özer (1984). “Osmanlı Şehrindeki Mahalle’nin İşlev ve Nitelikleri Üzerine”, (iç) Osmanlı Araştırmaları IV (ed. Halil İnalcık, Nejat Göyünç ve Heath W. Lowry), İstanbul: Enderun Kitabevi.
Erkilet, Alev (2007). Toplumsal Yapı ve Değişme Kuramları, Ankara: Hece Yayınları.
Faırclough, Norman (2003). Discourse and Social Change, USA:Polity Press.
Gardıner, Micheal E. (2000). Critiques of Everyday Life, London: Routledge.
Gıddens, Anthony (2014). Modernite ve Bireysel Kimlik, (Çev: Ümit Tatlıcan), İstanbul: Say Yayınları.
Gıddens, Anthony (2000). Sosyoloji, (Çev: Hüseyin Özel ve Cemal Güzel), Ankara: Ayraç Yayınları.
Goffman, Erving (2016). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu, (çev:Barış Cezar), İstanbul: Metis Yayınları.
Göktürk, Işılay (2016). Kültür Sosyolojisi Kültürel Çalışmalar ve Toplumbilimlerinin Yeniden Biçimlenmesi, İstanbul: Doğu Kitabevi.
Güvenç, Bozkurt (1996). İnsan ve Kültür, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Havıland, William (2002). Kültürel Antropoloji, (Çev: Hüsamettin İnanç- Seda Çiftçi), İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Hıghmore, Ben (2010). Everyday Life and Cultural Theory, London: Routledge.
Jenkıns, Richard (2016). Bir Kavram Anatomisi Sosyal Kimlik, (çev: Gül Bostancı), İstanbul: Everest Yayınları.
Kaya, Ayhan ve Şahin, Bahar (2007). Kökler ve Yollar/Türkiye’de Göç Süreçleri, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Kıray, Mübeccel Belik (2000). Ereğli/Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Kızılçelik, Sezgin (1994). Sosyoloji Teorileri, Konya: Yunus Emre Yayınları.
Kottak, Conrad ve Gezon, Lisa (2016). Kültür, çev: kolektif, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kütükçüğlu, Mehmet (2012). Türkiye’nin İlk Ağır Sanayi Kenti Karabük, Ankara: Karabük Valiliği Yayınları.
Kütükçüğlu, Mehmet (2010). “Türkiye’de Tek Parti Döneminde Karabük Demir-Çelik Fabrikalarının Kurulması”, (iç) Kuruluşundan Bugüne Karabük ve Demir Çelik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Karabük: Karabük Valiliği Yayınları, s.119-129.
Marcuse, Herbet (2016). Tek Boyutlu İnsan, (Çev: Aziz Yardımlı), İstanbul: İdea Yayınevi.
Mardin, Şerif (1991). Türk Modernleşmesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
Okumuş, Ejder (2016). “Toplum Bağlamında Din-Kültür Etkileşimi”, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 11/17, Spring 2016, p.269-292, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, http//dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9661, Ankara/Turkey.
Özcan, Ufuk ve Eğribel, Ertan (2011). Değişim Sosyolojisi Dünyada ve Türkiye’de Toplumsal Değişme, İstanbul: Kitabevi.
Özdemir, Melda ve Çelik, Dilek (2013). “Safranbolu İlçesinde Yemeni Yapımı”, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/6, Spring 2013, p.537-549, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, http//dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4652, Ankara/Turkey.
Özler, Ahmet (2017). “Unesco Kenti, Nüfusunun 10 Katı Turist Ağırladı”, Milliyet, (Yayın Tarihi:2.2.2017), http://www.milliyet.com.tr/unesco-kenti-nufusunun-10-kati-turistkarabuk-yerelhaber-1816359/, Erişim Tarihi: 12.3.2017.
Rıtzer, George (2011). Küresel Dünya, (çev: Melih Pekdemir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Rıtzer, George (2013). Klasik Sosyoloji Kuramları, (çev: Himmet Hülür), Ankara: De ki Basım Yayım.
Sağır, Adem (2013). “Bir Ölüm Sosyolojisi Denemesi Bağlamında İktisadi Hayata Mezarlıklardan Bakmak: Safranbolu Örneği”, Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/12 Fall 2013, p.1095-1115, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, http//dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5681, Ankara/Turkey.
Sağır, Adem (2016). “İktisadi Hayatın Değişimi ve Kayıp Mesleki Kodlar Üzerine Sosyolojik Bir Çözümleme: Zonguldak/Bartın/Karabük Örneği”, The Journal of Academic Social Science Studies, Number: 48, Summer II/2016, p.27-45.
Sullıvan, Larry E. (2009). “Social Change”, The SAGE Glossary of the Social and Behavioral Sciences, Thousand Oaks: Sage Publication.
Sunar, Lütfi (2015). “Toplumsal Değişimi Açıklamak: Temel Kavram ve Kuramlar”, (iç) Türkiye’de Toplumsal Değişim, (ed. Lütfi Sunar), Ankara: Nobel Yayınları, ss.1-35.
Taylor, Edward Burnett (1958). The Origins of Culture and Religion in Primitive Culture, New York: Harper & Brothers.
Tekeli, İlhan (2008). Göç ve Ötesi, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Tezcan, Tolga (2011). Gebze: Küçük Türkiye’nin Göç Serüveni, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Turhan, Mümtaz (2010). Kültür Değişmeleri Sosyal Psikoloji Bakımından Bir Tetkik, İstanbul: Çamlıca Yayınları.
Weber, Max (2006). Sosyoloji Yazıları, (çev: Taha Parla), İstanbul: İletişim Yayınları.
Weınsteın, Jay (2010). Social Change, New York: Rowman&Littlefield Publishers.
Wıllıams, Raymond (1993). Kültür, (çev: Suavi Aydın), Ankara: İmge Kitabevi.
Yazıcı, Erdinç (1992). Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Karabük’te İşçi Ailesi, Ankara: İmaj Yayınevi.
Yılmaz, Sinan (2016). “Osmanlı’dan Günümüze Safranbolu’da Dinin Gündelik Yaşantı Üzerindeki Etkisinin Dönüşümü”, (iç) Dünden Bugüne Safranbolu’da Dini Hayat, ed. Hür Mahmut YÜCER, Safranbolu: Safranbolu Araştırmaları Merkezi Yayınları, Yayın No:17, ss.245-267.
Zıjderveld, Anton C. (2014). Kültür Sosyolojisi Kültür Sosyolojisine ve Metodolojisine Giriş, çev: Kadir Canatan, İstanbul: Açılım Kitap.