SALÂHÎ DEDE’NİN REGÂİBİYYESİ’NİN YENİDEN BESTELENMESİ

Regâib gecesi Recep ayının ilk haftasında idrak edilen ve Müslümanlar için kutsal sayılan gecelerden biridir. Müslümanlar bu gecede Hz. Peygamber’in ana rahmine düştüğüne inandıklarından dolayı geceyi idrak etmek ve bu geceye has olmak üzere cami ve tekkelerde okunması için mevlîd türüne benzeyen Mîrâciyye gibi manzum ve mensur eserler yazmışlardır. Regâibiyye de bu eserlerden biridir. Bu eserde Hz. Peygamber’in anne ve babasının birbirine layık temiz eşler olduğu, ahlakları, evlenmeleri ve Hz. Peygamber’in anne rahmine düşmesinin bir rahmet olduğu vurgulanmıştır. Abdullah Salâhaddîn-i Uşşâkî, edebiyatımızda bu türün ilk örneğini veren kişidir. Salâhî Dede’nin 1 kaleme aldığı bu eser, o dönem Na’lizâde İbrahim Efendi tarafından bestelense de ne yazık ki bu bestesinin notası bugün kayıptır ve maalesef hâfızalarda da mevcut değildir. Uşşâkî tekkelerinde sadece irticâlen okunması dışında belli bir metodla okunmayan ve unutulmaya yüz tutmuş bu eser, Dinî mûsikîmiz açısından da büyük bir kayıptır. Tüm bunlarla beraber eserin yazma nüshasındaki beyit başlarında hangi makamla bestelendiği ya da okunduğuna dair bilgiler mevcuttur. Bu kaygılardan dolayı Salâhî Dede’nin Regâibiyyesi, beyitler önünde belirtilen makamlar da dikkate alınarak -teberrüken- tarafımızdan bestelenmiştir.

RECOMPOSITION OF SALAHI DEDE’S RAGHAIBIYYA

Laylat al-Raghaib (the night of wishes) observed during the first week of the month of Rajab is one of the holy nights for Muslims. Muslims believe that Prophet Muhammad (pbuh) fell into his mother’s womb at such a night. In order to celebrate it they organize special ceremonies in mosques and takyahs (dervish lodges) and read Raghâibiyyahs, poems about some events of Prophet’s life such as birth, mi’râj (the ascension of the Prophet Muhammad into heaven) and other miraculous deeds. Raghâibiyyah and Mawlid have some common features in content, form and performance. Raghâibiyyah particularly emphasizes purity of Prophet Muhammad’s mother and father and chastity of his wives and their virtues. Abdullah SalahaddînUşşâkî has been known to compose the earliest recorded example of these kinds of poems which was composed reportedly by Na'lizade İbrahim Efendi at that time. Unfortunately, we don’t have the notes of this composition now. However, we are lucky that the manuscript transmitting the poem provides us with some information about the maqams used in composition next to each couplet. This poem has been read extemporaneously in Uşşâkîtakyas with no attention to its original composition which was already forgotten. To make for this great loss we recomposed SalahiDede’sRaghaibiyya in accordance with the order of maqams as mentioned in the manuscript. In this article, having dealt with historical background of Raghâibiyyah we are appending our humbled composition.

___

  • Akkuş, M. (1992). “Edebiyatımızda Regâibiyye ve Salâhi’ninMatla’ul-Fecr’i”. Ankara Ünversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Sayı yok ss. 129-153.
  • Akkuş, M. (1998). Abdullah Salâhaddîn-i Uşşâkî (Salâhî)’nin Hayatı ve Eserleri, Ankara: MEB Yayınları
  • Akkuş, M. - Okutucu, C. (2017). Regâibiyye, İstanbul: Piri Salis Abdullah SalahaddinUşşaki, Tahir Ağa Mescidi ve Tekkesini Koruma, Yaşatma, İlim, Kültür ve Sufi Sanatları Derneği Yayınları.
  • Aslan, H. (2009). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Mübarek Gün ve Gecelerden Kandiller”, İSTEM, s.13, ss. 199-231.
  • Bozkurt, N. (2001). “Kandil”, DİA, s.XXIV, ss.300-301.
  • Ceyhan, S. (2009). “Salâhî Efendi”, DİA, s.XXXVI, ss.17-19.
  • Coşan, M. E. (2017) Regâib Gecesi, (Hz. Metin Erkaya), Ankara
  • Çakır, A. - Dinç, S. - Arslan, S. (2017) “Dinî Mûsikî Formu Olarak Mi’raciye ve Geçmişten Günümüze İcrâsı”, Geçmişten Günümüze Uluslararası Dini Mûsikî Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Amasya Üniversitesi ve KITABEK Yay. ss. 239-246.
  • Demirci, M. (2017) .Türk Dinî Mûsikîsi’nin 100’ü, Ankara: Otto Yayınları.
  • Ergun, S. N (1942). Türk Mûsikîsi Antolojisi, İstanbul: Rıza Coşkun Matbaası.
  • Karabacak, M. (2011). “Recep Ayının Faziletlerine Dair Rivayetleri”, SÜİFD, s. 32, ss. 257-276.
  • Koca, F. (2017). İslam Medeniyetinde Salâ ve Salavât Geleneği, Ankara: DİB Yayınları.
  • Koca, F. – Turabi, A. H. (2017). Türk Din Mûsikîsi El Kitabı, Ankara: Grafiker Yayınları.
  • Özkan, İ. H. (1987). Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri-Kudûm Velveleleri, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
  • Öztuna, Y.(2006). Türk Mûsikîsi Ansiklopedik Sözlüğü, Ankara: Orient Yayınları.
  • Sevinç, M. (2013). Tevfik Rıza’nın Söz ve Saz adlı yazma eserinin I. Kitabı olan Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri Bölümünün Günümüz Türkçesine Çevirimi. MÜSBE Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
  • Sezikli, U. (2008). “Besteli Mevlîd Üzerine İki Yazma Eser”, ÇUİFD, s.1, ss. 179-206.
  • Tekeli, H. (2007). “Regâib Gecesi”, DİA, s.XXXIV, ss.535-536.
  • Tıraşcı, M.(2017). Türk Mûsikîsi Nazariyatı Tarihi, İstanbul: Kayıhan Yayınları.
  • Turabi, A. H. (2012) “Cami Mûsikîsi”, Cami Yazıları, DİB Yayınları, ss. 151-168.
  • Turabi, A. H. - Koca, F. (2017). Türk Din Mûsikîsi El Kitabı, Ankara: Grafiker Yayınları.
  • Uzun, Mustafa (2007) “Regâibiyye”, DİA, ss.536.
  • Vassaf, O. H. (2006). Sefîne-i Evliyâ, (Haz. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz), İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • Yıldız, A. (2008). “Regâibiyye ve Üsküdarlı Sâfî’nin Bir Regâibiyyesi”, Somuncu Baba, Aylık İlim Kültür ve Edebiyat Dergisi, s. 90, s. 49.
  • http://www.muzafferozak.com/nagmeiaskhtml/SalahiDede.html (12.01.2018)
  • https://www.ussakiorder.com/uploads/5/8/1/7/58178045/regaibiyye_- _abdullah_salahaddin_ussaki.pdf (20.12.2017)