201100

Şâir ve besteci arasındaki ahenk

Âheng; “uygunluk, düzen, çalıp çağırıp eğlenme, cünbüş etme” anlamlarına gelir. Müzikte âhenk; “akort, düzen” mânâsına gelen sesler arasındaki uyumdur. Şair ve besteci, yani güftekâr ile bestekâr arasındaki âhenk, sözlerle müziğin kaynaşması ve iç içe geçmesidir. Şair ve bestecilerin yarattıkları eserlerin, sanata dair teknik, estetik, âhenk gibi kaidelerinin yanı sıra, tarihi aktaran, etkileyici ve öğretici yönleri de bulunmaktadır. Bu eserlerde âhengi sağlayan en önemli unsur elbette prozodi, yani söz ile müziğin uyumudur. Söz ile müziğin uyumlu olduğu eserler kalıcı, öğretici yönü yüksek, sanatlı eserlerdir. Prozodi konusuna dâhil olan ve âhengi sağlayan dil dışında başka unsurlar da mevcuttur. Bunlardan biri, seçilen makamın güfteyi anlatmaktaki yeterliliğidir; diğeri ise müziksel yapının dengesi, yani başka bir ifadeyle (motif, cümle, periyod) eserin iç ve dış yapısının dengesidir. Bu iki konu oldukça önemli ve ayrı bir çalışmayı gerektirecek kadar geniştir. Ancak her ikisine de çalışma içerisinde kısaca yer verilmiştir.

The harmony between the poet and the composer

Harmony means “concord, order, having fun by singing and playing, and spree”. In music, harmony refers to the concord between sounds and also refers to tune and order. A harmony between the poet and the composer, on the other hand, exists when lyrics and music mix with one another and become one. Works created by poets and composers tell stories, arouse feelings and teach things, besides their technical, aesthetic, and harmonic qualities. The most important element of harmony in these works, of course, is prosody, the concord between lyrics and music. Works in which there is a harmony between lyrics and music are lasting, instructive and high quality art works. Besides language, there are other elements of prosody that contribute to harmony. One of these elements is the ability of the selected makam (mode) and rhtym to express the lyrics, another is the balance in musical structure, that is to say, the balance between the internal and the external structure of the work (motive, sentence, period). These three are important and large issues that require separate study, but they will be taken up in the study only briefly.

PDF

___

AK Ahmet Şahin, Avrupa ve Türk İslam Medeniyetinde Müzikle Tedavi, Tarihî Gelişimi ve Uygulamaları, Öz Eğitim Basım Yayın Dağıtım, Konya, 1997
AREL Hüseyin Saadettin, Prozodi Dersleri, Haz. Murat Bardakçı, Pan Yayınları, İkinci Baskı, İstanbul,1997
BELVİRANLI Ali Kemal, Aruz ve Âhenk, Selçuk Yayınları, Konya, 1965
ERGÖZ Hatice Selen, Türk Müziği Nazariyatı ve Solfeji Uygulama Kitabı I Basit Makamlar, Şed Makamlar, Değişim Yayınları, 2007
DEVELLİOĞLU Ferit, “âhenk”, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Sözlük, 10.Baskı, Aydın Kitabevi, Ankara, 1992
GAZİMİHÂL Mahmut Ragıp, Mûsıkî Sözlüğü, MEB Yayınları, 1961
GÜLDAŞ Saadet, Vurgu ve Vurgulamaları İle Türk Musıkisinde Prozodi, Kurtiş Matbaacılık, 2003, İstanbul
HATİPOĞLU Ahmet, Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Türk Mûsıkîsi Prozodisi, T.R.T. Müzik Dairesi Yayınları, Ankara,1983
KANTEMİROĞLU, Kitabü İlmi’l Mûsıkî, haz. Yalçın TURA, Yapı Kredi Yayınları, I.Cilt, 2001, İstanbul
KÖPRÜLÜ Fuat, Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yayınları, 5.Baskı, Ankara, 2003
KÖPRÜLÜ Fuat, “Türk Aruzu”, İslam Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, Cilt I, İstanbul, 1978
İÇLİ Selâhattin, 50. Sanat Yılında Selâhattin İçli ve Besteleri, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, İstanbul,1997
ÖZKAN İsmail Hakkı, Türk Mûsıkîsi Nazariyatı ve Usulleri Kudüm Velveleleri, Ötüken Neşriyat, 8. Baskı, İstanbul, 2006
ÖZKIRIMLI Atilla, “Şiir”, Türk Edebiyatı Ansiklopedisi, cilt 4, Cem Yayınevi
SAY Ahmet, “prozodi”, Müzik Ansiklopedisi, Başkent Yayınevi, Ankara, 4.cilt
SAYAN Erol, Müziğimize Dair Görüşler, Analizler, Öneriler, ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayınları, Ankara, 2003
SÖZER Vural, “prozodi”, Müzik Ansiklopedik Sözlük, Remzi Kitabevi, Geliştirilmiş 4. Basım, İstanbul,1996
TANRIKORUR Cinuçen, Müzik, Kültür, Dil, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2003
TARLAN Ali Nihat, Edebiyat Meseleleri, Ötüken Yayınevi, İstanbul,1981
TURA Yalçın, Türk Mûsıkîsinin Meseleleri, Pan Yayınları, İstanbul, 1988
YAVAŞÇA Alâeddin, Türk Mûsıkî’sinde Kompozisyon ve Beste Biçimleri, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, İstanbul, 2002
YEKTA Rauf, Türk Mûsıkîsi, Fransızcadan çev. Orhan Nasuhioğlu, Pan Yayınları, İstanbul, 1986 Ders Notları
TORUN Mutlu, Eser Analizi Ders Notları, Haliç Üniversitesi, İstanbul, 2007 Tezler
GÜREYLİ Göksu (1997), Ahmet Cevdet Çağla’nın Eserlerinde Prozodi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul İnternet http://www.ogretmenforum.net/ataturkun_sanat_ve_sanatci_ile_ilgili_sozleri, 11 Mayıs 2011, saat:14:52 http://www.turkcebilgi.com/ansiklopedi, 30 Mayıs 2011, saat:17:00