Safevi Hükümdarı Şah Abbas’ın Dinî Siyaseti

Şeyh Haydar‟ın oğlu İsmail‟in 1501 yılında Tebriz‟e girip Şahlığını ilan etmesi ile Safevi Devleti kurulmuş oluyordu. Şah İsmail, devletini tesis ettikten hemen sonra Şiiliği resmi mezhep olarak ilan etmiştir. On İki İmam Şiiliğinin resmi mezhep olarak ilanından sonra İran‟da yoğun bir Şiileştirme politikası başlamıştır. Şah Tahmasp devrinde de yoğun olarak devam ettirilen bu politika, koyu bir Şii olduğu bilinen Şah Abbas devrinde ise en üst noktaya ulaştırılmıştır. Bu makalede, Şah Abbas devrinde devletin dinî yapısı, Şah‟ın dinî siyaseti, İran‟daki dinî azınlıklar ve Şah‟ın bu azınlıklara karşı tutumu incelenecektir.

Religious politics of the Safavid ruler Shah Abbas

Sheikh Haydar's son Ismail, entered Tabriz in 1501 and proclaimed himself king (shah). Thus the Safavid Empire was founded. Shah Ismail, immediately after establishing his state, declared Shi'ism as the official creed. After the declaration of the Ithna-„ashariyyah branch of Shī„ah as the official sect in Iran, began an intensive conversion (from Sunnism to Shiism) policy. This policy also continued as during the reign of Shah Tahmasp. During the reign of Shah Abbas who is known as a dark Shiite delivered to the highest point. In this article, the religious structure of the Safavid State during the reign of Shah Abbas, religious politics of the Shah, religious minorities in Iran and the Shah's attitude towards the minorities will be examined.

PDF

___

Anonim, Tezkiretü’l-Mülûk, Çev. V. Minorsky, London, 1943.
ERAVCI, H. Mustafa, “Safevi Hanedanı”, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, C.6, s. 882-892
FÂİKÎ, İbrahim, Azerbaycan Mesîr-i Tarih-i İran, Tebriz, İntiĢarât-ı Yâran, 1375, C. II.
FELSEFİ, Nasrullah, Zendegâni-yi Şah Abbas-ı Evvel, İntiĢârât-ı İlmî, Tahran, 1375, C. I-V İskender Bey Türkmen, Târih-i Âlem Âra-yi Abbasi, Haz. İrec AfĢar, Müessese-i İntiĢârât-ı Emîr Kebîr, Tahran, 1387, C. I-II
KARAMANLY, H. M., “XVI.-XVIII. Yüzyıllar Osmanlı-Safevi SavaĢları”, Osmanlı, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, 1999, C.1, s. 502-508
KÜTÜKOĞLU, Bekir, Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri (1578-1612), İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, 1993
MEHDEVÎ, A. H., Târih-i Revâbıt-ı Hârici-i İran: Ez İbtidâ-i Devrân-i Safeviyye Tâ Pâyan-ı Ceng-i Dovvom-ı Cihânî (1500-1945), Müessese-i İntiĢârât-ı Emir Kebir, Tahran, 1377.
MİHRİBAN, M. N. E., Şah Abbas-ı Kebîr: Zendegi ve Neberdhâ-yi Kahraman-ı Bozorg-ı Milli, Şirket-i Mütalaât ve NeĢr-i Kitâb-ı Parsa, Tahran, 1387
MOREEN, Vera B., “The Status Of Religious Minorities in Safavid Iran 1617-61”, Journal Of Near Eastern Studies, Vol. 40, No. 2 (1981), s. 119-134 Naîmâ Mustafa Efendi, Târih-i Na’îmâ, Haz. Mehmet İpĢirli, TTK, Ankara, 2007
NESİBLİ, Nesib, “Osmanlı-Safevi SavaĢları, Mezhep Meselesi ve Azerbaycan”,Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, C.6, s.893-898
PÂZÛKİ, Rıza, Târih-i İran: Ez Moğol Tâ Afşâriyye, Şirket-i Çaphâne-i Ferheng, 1317
SAVORY, R. M., “The Safavid State And Polity”, Studies On The History Of Safawid Iran, Variorum Reprints, London, 1987, s.179-212
Selânikî Mustafa Efendi, Tarih-i Selânikî, Haz. Mehmet İpĢirli, TTK, Ankara, 1999, c. 1
SÜMER, Faruk, “Abbas I”, DİA, İstanbul, 1988, C. 1, s. 17-19
“Safevi Tarihi İle İlgili İncelemeler: I. ve II. Abbas Devirleri”, Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı 69, 1990, s. 9-32
TÂCBAHŞ, Ahmed, İran Der Zaman-ı Safeviyye, Tebriz, 1340
TEİXEİRA, Pedro, The Travels Of Pedro Teixeira With His Kings Of Harmuz And Extracts From His Kings Of Persia, İngilizce’ye Çeviren ve Dipnot Ekleyen: William F. Sinclair ve Donald Ferguson, Hakluyt Society, London, 1902