Vahdet ÖZKOÇAK, Fırat KOÇ, Timur GÜLTEKİN

Pandemilere Antropolojik Bakış: Koronavirüs (Covid-19) Örneği

Antropoloji, insanı konu edinen tüm bilimsel alanlarda süregelen tartışmalarla ilgili alt dallarına mensup bilim insanları vasıtasıyla dâhil olmakta ve geçmiş ile günümüz arasındaki köprünün kurulmasıyla muhtemel açıklamalara katkı yaparken, geleceğin temellerinin atılmasında da üzerine düşen görevi yerine getirmektedir. Disiplinler arası çalışmaların belki de en önemli getirisi, olaylara ve olgulara çok çeşitli bakış açıları kazandırmasıdır; bu yönüyle disiplinler arası çalışmalara günümüzde sıklıkla rastlamaktayız. Bugünlerde küresel bir felaket olarak tüm dünyanın ortak sorunu haline gelen COVID -19 pandemisine yönelik çeşitli yaklaşımlar mevcuttur. Antropoloji perspektifinden bakıldığında pandemi kavramının ifade ettikleri çok boyutlu bir örüntü olarakkarşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada geçmişteki pandemiler, hastalıkların altında yatan nedenler, insan göçleri, salgınların yayılım hızını etkileyen faktörler, hastalıkların küresel çapta bir pandemiye dönüşmesine sebep olan kültürel ögeler ve pandemilerin doğurduğu sonuçlar ele alınmıştır. Geçmişte yaşanılan pandemilere dair gerçekleştirilen çalışmalar ile antropolojinin temel yaklaşımları arasında neden-sonuç ilişkisinin kurularak salgının muhtemel bilançosu üzerine çıkarımlar yapılmıştır. Mutasyonlarla yenilenen, çok çeşitli coğrafi bölgelerde görülen, kıtaları hızla aşıp tüm dünyaya yayılan ve popülasyon bağışıklığının olmadığı virüslerin yol açtığı pandemilerin dünya döndüğü sürece yineleneceği düşünülmektedir. Bu durumda yapılması gereken pandemilerinkarşılanması ve üstesinden gelinmesi noktasında sosyo-ekonomik, kültürel, finansal, eğitsel maliyetlerin önceki tecrübeler göz önünde bulundurularak alınacak önlemler ile en aza indirilmesini sağlamaktır.

Anthropological Overview of Pandemics: Coronavirus (Covid-19) Example

Anthropology is involved through scientists belonging to its sub-branches related to the ongoing debates in all scientific fields dealing with the subject and fulfills its duty in laying the foundations of the future while contributing to possible explanations with the establishment of the bridge between the past and the present. Perhaps the most important benefit of interdisciplinary studies is that it gives a wide range of perspectives to events and facts; With this aspect, we frequently encounter interdisciplinary studies. There are several approaches to the COVID -19 pandemic, which has become the common problem of the world today as a global disaster. From an anthropology perspective, it appears as a multidimensional pattern expressed by the concept of pandemic. In this study, pandemics in the past, underlying diseases, human migrations, factors affecting the rate of spread of outbreaks, cultural factors that caused the disease to become a global pandemic and the results of pandemics were discussed. Withthe studies on pandemics experienced in the past and the main approaches of anthropology, a conclusion was made on the possible balance sheet of the epidemic by establishing a cause-effect relationship. It is thought that pandemics, which are renewed by mutations, seen in a wide variety of geographical regions, spread across the continents and spread all over the world, and caused by viruses without population immunity, will be repeated as long as the world returns. In this case, it is necessary to ensure that the socio-economic, cultural, financial and educational costs are minimized by taking the previous experiences into consideration in order to meet and overcome pandemics.

PDF

___

Acar Y. (2020). Yeni Koronavirüs (Covıd-19) Salgını Ve Turizm Faaliyetlerine Etkisi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi. 4(1): 7-21. DOI: 10.32572/guntad.703410
Akın G. Özkoçak V. Gültekin T. (2017). Somatoskopi ve Antropometri Tekniklerinin Adli Bilimler İçin Önemi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2017: 10(2). ss.703-714. doi: 10.17218/hititsosbil.328735.
Ay. A. (2020) Orta Doğu Solunum Sendromu Koronavirüsü Salgınları. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 5(1): 158-167.
Battaglia, V., Grugni, V., Perego, U. A., Angerhofer, N., Gomez-Palmieri, J. E., Woodward, S. R., Semino, O. (2013). The first peopling of South America: New evidence from YChromosome Haplogroup Q. PLoS One, 8(8), e71390. doi:10.1371/journal. pone.0071390.
Çalık R. Tepkaya M. (2006). Birinci Dünya Savaşı Esnasında Anadolu’daki Salgın Hastalıklar ve Ermeniler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 16: 205-228.
Çetli E. Tatar D. Özkoçak V.(2019). Adli Bilimlerde DNA Parmak İzine Adli Genetik ve Adli Antropolojik Bakış. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 1545-1556. Damgaard, P. D. B., Marchi, N., Rasmussen, S., Peyrot, M., Renaud, G., Korneliussen, T., … &
Baimukhanov, N. (2018). 137 ancient human genomes from across the Eurasian steppes. Nature. 557:369-374. doi.org/10.1038/s41586-018-0094-2
Esen A. (2017). Sıhhî-İ İctimâî Coğrafya Kitaplarına Göre İç Anadolu'da Görülen Salgın Hastalıklar (1922-1926). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 60: 73-90.
Gostin, L. O., & Friedman, E. A. (2015). A retrospective and prospective analysis of the west African Ebola virus disease epidemic: robust national health systems at the foundation and an empowered WHO at the apex. The Lancet, 385(9980), 1902-1909.
Halsall P. (1998). Modern History Sourcebook: Lady Mary Wortley Montagu (1689-1762): Smallpox Vaccination in Turkey. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fordham University. Hays JN. Epidemics and Pandemics: Their Impacts on Human History. ABC.-Clio. 2005. Jaiswal A. Meaning and Scope of Medical Anthropology. Patshala. Pondicherry, 2018.
Karafillakis E. Martin S. Preet R. (2020). The pandemic of social media panic travels faster than the COVID-19 outbreak. Journal of Travel Medicine. 1-5. DOI: 10.1093/jtm/taaa031/5775501
Kefi R. (2011). Ancient DNA investigations: A review on their significance in different research fields. International Journal of Modern Anthropology. 4:61-76. doi: 10.4314/ijma.v1i4.4
Keil R. Ali H. (2006). Multiculturalism, Racism and Infectious Disease in the Global City: The Experience of the 2003 SARS Outbreak in Toronto. TOPIA. 16: 23-48.
Kırık A. Özkoçak V. (2020). Yeni Dünya Düzeni Bağlamında Sosyal Medya ve Yeni Koronavirüs (COVID-19) Pandemisi, Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Sciences, 45:133- 154. DOI: 10.29228/SOBIDER.43146
Laudisoit A. (2009). Contribution to plague epidemiology in an endemic plague focus: the lushoto district (Tanzania). Yayımlanmamış Doktora Tezi, University of Antwerp: Antwerp.
Lewis K. (2013). Platforms for antibiotic discovery. Nature. 12: 371-382. doi: 10.1038/nrd3975
Lynteris C. Poleykett Branwyn. (2018). The Anthropology of Epidemic Control: Technologies and Materialities. Medical Anthropology. 37(6): 433-441.
Ovalı F. (2020). Yenidoğanlarda COVID-19 Enfeksiyonları. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25(1): 23-35.
Økland H. Mamelund SE. (2019). Race and 1918 Influenza Pandemic in the United States: A Review of the Literature. Int. J. Environ. Res. Public Health. 16: 2487. doi:10.3390/ijerph16142487
Özkoçak, V. (2018). Antropometric Techniques used for Determining Aesthetic Anatomical and Anthropological Structure. Eurasian Academy of Sciences Eurasian Art & Humanities Journal, 9, 30-38.
Özkoçak, V. (2018). Fiziki Antropoloji Yayınlarının Gelişimi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ANARSAN Sempozyumu Özel Sayısı, 11(2), 1347-1362. doi:http://dx.doi.org/10.17218/hititsosbil.463461
Özkoçak, V, Akın, G, Gültekin, T. (2017). Somatoskopi ve Antropometri Tekniklerinin Adli Bilimler İçin Önemi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2): 703-714. Doi: 10.17218/hititsosbil.328735
Retief FP. Cilliers L. (2005). The epidemic of Justinian (AD 542): a prelude to the Middle Ages. Acta Theologica 7: 115-127.
Riggs P. Cuff T. (2013). Ladies from Hell, Aberdeen Free Gardeners, and the Russian influenza: An anthropometric analysis of WWI-era Scottish soldiers and civilians. Economics & Human Biology. 11(1): 69-77.
Singer, M. (2009). Pathogens Gone Wild? Medical Anthropology and the "Swine Flu" Pandemic. Medical Anthropology, 28(3): 199–206.
Stone AC. Ozga AT. (2019). Ancient DNA in the Study of Ancient Disease. Ortner’s Identification of Pathological Conditions in Human Skeletal Remains. 3(8): 183-210. DOI: https://doi.org/10.1016/B978-0-12-809738-0.00008-9
Tekeli E. Elma C. (2016). Antropolojik Kemik Örneklerinden Antik DNA Çalışmaları. Antropoloji Dergisi. 32: 23-41.
Varol, N, Gültekin, T. (2016). Etkin Bir Göç Faktörü: Afetler. Antropoloji Dergisi. 32: 43-51. doi: 10.1501/antro_0000000337
W.Qiu S. Rutherford A. Mao C. (2017). The Pandemic and its Impacts. Health, Culture and Society. 9-10: 3-11. DOI 10.5195/hcs.2017.221
Wildoner, D. A. (2016). What's New with Pandemic Flu. Clinical Microbiology Newsletter, 38(4), 27-31.
Zeren F. Hızarcı AE. (2020). COVID-19 Koronavirüsün Hisse Senedi Piyasalarına Etkisi: Seçilmiş Ülkelerden Kanıtlar. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi. 3(1): 78-84.
Zeron HM. Benitez JG. Mdel C. Cardenas A. Delira CN. Bravo GG. (2011). Influenza A (H1N1) was not associated with obesity in pregnant women living in Toluca, México. Rev Salud Publica (Bogota). 13(6):897-907.
İnternet Kaynakları
T.C. Sağlık Bakanlığı, Covid-19 Rehberi, Mart 2020. https://www.tahud.org.tr/file/4f42cbfd-bbd9- 4bf4-91b0-29698f53f198/COVID-19_Rehberi.pdf Erişim Tarihi: 27/03/2020
WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19 - 11 March 2020. https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-themedia- briefing-on-covid-19---11-march-2020 Erişim Tarihi: 2