ÖZBEKLERDE ÇOCUK OYUN - OYUNCAK KÜLTÜRÜ VE ÇOCUK OYUNLARI ÜZERİNE BİR TASNİF DENEMESİ

Çocuk oyun ve oyuncakları, bir ülkenin kültürel zenginliğini en iyi şekilde yansıtan halk kültürü ürünlerindendir. Oyunlar oynandığı coğrafyanın; tarihini, toplumsal hayatını, sözlü edebiyatını, gelenek ve göreneklerini, inançlarını, hayata bakış açısını hatta kimliğini ve sayamadığımız birçok unsuru birleştirerek kültürel bir zenginliği açıkça ortaya koymaktadır. Çocuk oyunlarının vazgeçilmez bir ögesi olan çocuk oyuncakları da bu eğlence kültürünün bir tamamlayıcısı konumundadır. Aynı zamanda oyuncaklar oyunlarla birlikte teknolojik gelişme ve uygarlık dönemlerini de birebir yansıtan araçlardır. Bu sebeple çocuk oyun ve oyuncaklarının araştırılması, sonraki nesillere aktarılması gerçekten büyük bir önem arz etmektedir. Buradan hareketle çalışmamızda Özbek kültüründe çocuk oyun - oyuncak isimlerinin tespit edilmesi, çocuk oyunlarıyla ilgili bir tasnif çalışmasının yapılması, bazı oyun örnekleri ve buna bağlı olarak Özbeklerde çocuk oyun - oyuncak kültürünün ortaya konulması amaçlanmıştır. Çocuk oyun ve oyuncak isimlerinin tespiti için, Türkiye'de ve Özbekistan'da yayımlanan sözlükler doküman incelemesi yöntemiyle taranmış. Tarama sonucunda elde edilecek olan veriler ışığında çocuk oyun ve oyuncak isimleri tespit edilmiştir. Türkiye'de ve Özbekistan'da çocuk oyunları üzerine yapılan tasnif çalışmaları incelenerek çocuk oyunları üzerine bir tasnif denemesi yapılmıştır. Ayrıca bazı Özbek çocuk oyunları (Ak Terak mi Kök Terak, Kıygır Ketti ve Kal Eçki) bilim dünyasına sunulmuş değerlendirmelerde bulunulmuştur. Oyunların tanıtımı yapılırken Özbek araştırmacıların derlediği ve yayımladığı Özbekçe kaynaklardan yararlanılmıştır

A TRIAL OF CLASSIFICATION ON CHILDREN’S PLAY - TOY CULTURE IN UZBEKISTAN AND CHILDREN PLAYS

Children play and toys are the folk culture products reflecting the cultural wealth of a nation the best. The plays demonstrate the cultural wealth by combining many components like history, social life, oral literature, traditions and customs, beliefs, perspective, and identity of a specific geography. Toys, an integral part of these plays, are complimentary of this entertainment culture. Besides, the toys –along with the plays- are the tools reflecting the technological development and the civilization era. Therefore, researching children plays and toys and transmitting them to next generations is especially significant. From this point of view, the study aims to determine the name of the children play and games in Uzbek culture, to make a classification about children play and to reveal the children play and game culture in Uzbek people. To determine the children game and toys, the dictionaries published in Turkey and Uzbekistan are scanned via document review method. Based on the data from the review, the name of the children play and toys are determined. Analyzing the classification on children's game made in Turkey and Uzbekistan, a trial of classification is made on children games. Moreover, some Uzbek children play (Ak Terak mi Kök Terak, Kıygır Ketti and Kal Eçki) are presented to the scientific world and some assessment is made about the roots of these plays. While introducing the plays, Uzbek sources -compiled and published by Uzbek researchers- are used

___