ÖZ YETERLİLİK: BİR KAVRAM ANALİZİ

Günümüzde yapılandırmacılık felsefesine dayalı olarak geliştirilen eğitim programları aracılığıyla; kendi bilgi ve becerilerini geliştiren, öğrenmeyi öğrenen sadece bilişsel alanda değil, sosyal, duygusal, ahlak ve fiziksel gelişim alanlarında da yeterli bireyler yetiştirmek ön plana çıkmıştır. Bu anlamda, eğitim sisteminde öğrenen özellikleri önem kazanmıştır. Bireyin belli bir performansı başarılı olarak yapması için kendine olan inancına ya da kendi yargısına öz yeterlilik denir. Öz yeterlilik inancı, öğrenen için okul yaşamında akademik başarının önemli bir belirleyicisi olmasının yanı sıra, okul dışı yaşamında tüm hayatı boyunca kullanacağı önemli bir beceridir. Bu çalışmanın amacı, bireylerin hayat boyu öğrenmeleri açısından önemli olan öz yeterlilik kavramına ilişkin kuramsal bir bakış açısı sunmaktır. Bunun için öz yeterlilik kuramı, akademik öz yeterlilik, öğretmen öz yeterliliği, öz yeterlilikle ilgili diğer kavramları; öz düzenleme, öz yargılama, öz saygı, öz güven ve benlik algısını açıklamak ve bu kavramların temel farklılıklarını, öğrencilerin öz yeterlilik inançlarının gelişiminde öğretmenlerin rolünü ve öğrencilerde öz yeterliliğin gelişmesi için gerekli olan özellikleri ortaya koymak amaçlanmıştır. Son yıllarda araştırmacılar, öğrenci başarısı ile üç yeterlik türü arasında ilişkiler bulunduğunu belirlemişlerdir. Bunlar, öğrenci öz yeterliliği, öğretmen öz yeterlilik algısı ve okulun toplam yeterliliğidir. Öğrencilerin öz yeterlilik inançlarını arttırmak için okul başarısının desteklenmesi ve öğrencilerin sosyal aktivitelere daha fazla katılımının teşvik edilmesi önerilmiştir

SELF-EFFICACY: A CONCEPT ANALYSIS

In today’s world, it has become important to raise individuals who can improve their knowledge and skills, learn how to learn, and are capable in social, emotional, moral, and physical -not just cognitivedevelopment areas through education programs developed based on constructivist approach. In this regard, learners’ characteristics are important in the education system. An individual’s believing in himself / his judgement about being successful in a performance/task is called ‘self-efficacy’. Belief in self-efficacy is an important ability that students use in their entire lives outside the school besides being a key determiner of academic success in education life. The aim of the present study is to provide a theoretical perspective concerning the self-efficacy concept, which is important for individuals’ learning throughout their entire lives. Thus, it is aimed to introduce self-efficacy theory, academic self-efficacy, teacher’s self-efficacy, and other concepts about self-efficacy (i.e. selfregulation, self-judgement, self-esteem) and to specify the main differences of these concepts and the role of teachers in the development of self-efficacy beliefs among students as well as the characteristics that are necessary for the development of self-efficacy in students. In recent years, researchers have determined that there is a relationship between student achievement nad three types of qualifications. These are student self-efficacy, teacher self-efficacy perceptions and school’s total competence. It’s suggested for supporting for school success to encourage pupils’ self-efficacy beliefs and encourage pupils to participate more in social activity

PDF

___

Abalı Öztürk, Y., Şahin, Ç. (2015). Matematiğe İlişkin Akademik Başarı- Öz Yeterlilik ve Tutum Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS) Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2621 S.31: 343-366.
Akengin, H., Yıldırım, G., İbrahimoğlu, Z., Arslan, S. (2014). Öğrencilerin Coğrafya Dersine İlişkin Öz Yeterlik Algıları ile Akademik Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi. 29 :150-167.
Akınoğlu, O. ve Sarı, A. (2009). Öz Düzenlemeli Öğrenme: Modeller ve Uygulamalar, M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim bilimleri Dergisi, 29:139-154.
Aktürk, Ü., Aylaz, R. (2013). “Bir İlköğretim Okulundaki Öğrencilerin Öz Yeterlilik Düzeyleri”. (DEUHYO ED) Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6 (4): 177-183
Arseven, A., Arseven, İ., Tepehan, T. (2015). “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Matematik Öğretimine Yönelik Öz-Yeterlik Algılarının İncelenmesi.” Cumhuriyet International Journal of Education- CIJE. ISNN: 2147-1606. 4(2): 29-40.
Aylar, F., Aksin, A. (2011). “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Öz-Yeterlilik İnanç Düzeyleri ve Problem Çözme Becerileri Üzerine Bir Araştırma (Amasya Örneği)”. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 ( 3): 299-313 .
Azar, A. (2010). “Ortaöğretim Fen Bilimleri ve Matematik Öğretmeni Adaylarının Öz Yeterlik İnançları.” ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (12): 235-252.
Bandura, A. (1977) Self-efficacy: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change- Psychological Review. 34 (2): 191-215. http://www.uky.edu/ Chapter 2: http://samples.jbpub.com/9781449689742/Chapter2.pdf
Bandura, A. (1995) Self-Efficacy in Changing Societies, 1-46. Cambridge University Press. www.researchgate.net
Bandura, A. (1997) Self-Efficacy (The Exercise of Control), New York: W. H. Freeman and Company. BF637.S38B36.
Bandura, A. (1989). Human agency in social cognitive theory. American Psychologist, 44 (9): 1175– 1184. www.uky.edu
Basım, N., Korkmazyürek, H., Tokat, O. (2008). Çalışanların Öz yeterlilik Algılamasının Yenilikçilik ve Risk Alma Üzerine Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19: 101-119.
Çiltaş, A. (2011). “Eğitimde Öz-Düzenleme Öğretiminin Önemi Üzerine Bir Çalışma”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (5): 1-11.
Demirdağ, S. (2015). Öğrencilerin Akademik Öz-Yeterliliklerinin Yetenek, Ortam ve Eğitim Kalitesine Göre Karşılaştırılması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 4 (1): 315-323, ISSN: 2146-9199.
Eker, C. (2014). Öz- Düzenlemeli Öğrenme Modellerine Karşılaştırmalı Bir Bakış. Turkish Studies. 9 (8): 417-433.
Ekici, G. (2012). Akademik Öz-Yeterlik Ölçeği: Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43:174-185.
Gist, M. ve Mitchell, T. R. (1992). Self-Efficacy: A Theoretical Analysis of Its Determinants and Malleability. Acad Manage Review. 17(2): 183-211.
Gömleksiz, M. N., Serhatoğlu, B. (2013). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Öz-Yeterlik İnançlarına İlişkin Görüşleri. Turkish Studies, 8 (7): 201-221
Karakuş, F. ve Akbulut, Ö.E. (2010). Ortaöğretim Matematik Öğretmenliği Programının Öğretmen Adaylarının Matematiğe Karşı Öz-Yeterlik Algısına Etkisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 4 (2): 110- 129.
Kaya, A. (Ed.), Arıdağ, Ç.N., Baş, U. A., Çakır, M.A., Çırak, Y., Duy, B., Elyas, Z., Gündoğdu, H.M., Kabasakal, Z.T., Karahan, T.F., Kaygusuz, C., Oral, B., Özcan, Ö., Özyurt, B.E., Sardoğan, M.E., Savaş, B., Siyez, D.M., Taylı, A., Üstün, Y.E., Yöndem, Z.D. (2012). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem Akademi
Kaya, V.H., Polat, D. ve Karamüftüoğlu, İ.Ö. (2014). Fen Bilimleri Öğretimine Yönelik Öz- Yeterlik Ölçeği Geliştirme Çabası. The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS). Doinumber:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2490, n.28, Autumn II, 581-595.
Korkut, K., Babaoğlan, E. (2012). Sınıf Öğretmenlerinin Öz Yeterlik İnançları.”Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8 (16): 269-282.
Kurt, T. (2012). “Öğretmenlerin Öz Yeterlilik ve Kolektif Yeterlilik Algıları.” Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10 ( 2): 195-227.
Otacıoğlu, G. (2008). Öğretmen Adaylarının Problem Çözme Becerileri ile Öz Güven Düzeylerinin İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 8 (3): 893-923.
Özerkan, E. (2007). “Öğretmenlerin Öz-Yeterlik Algıları ile Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Benlik Kavramları Arasındaki İlişki” Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Pajaras, F. (2009). Self Efficacy Theory. http://www.education.com/reference/article/self-efficacytheory/#B
Poyraz, H. ve Çiftçi Dere, H. (2011). Okul Öncesi Eğitiminin İlke ve Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Redmond, B. F. (2015). Self-Efficacy and Social Cognitive Theory. https://wikispaces.psu.edu
Schunk, D. H. (1995). “Self-efficacy, motivation, and performance.” Journal of Applied Sport Psychology, vol 7, number 2, p. 112-137. http://www.taylorandfrancis.com/
Seçkin, A., Başbay, M. (2013). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Öz-Yeterlik İnançlarının İncelenmesi. Turkish Studies, 8(8): 253-270.
Senemoğlu, N. (2012). Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi.
Sönmez, V. Ve Alacapınar, F. G. (2013). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Stanger, C., Jhangiani, R., Tarry, H. (2011). Principles of Social Psychology- 1st International Edition. BC Open Textbooks. https://opentextbc.ca/socialpsychology/
Stangor, Charles (2015). “Principles of Social Psychology- 1st International Edition- BC Open Textbooks.”https://opentextbc.ca/socialpsychology/chapter/the-cognitive-self-the-selfconcept/
Şeker, H. (Ed.) Görgen, İ., Tuncel, İ., Alcı, B., Kablan, Z., Baykara, K., Küçüktepe, C. Ve Turan, H. (2012). Eğitimde Program Geliştirme Kavramlar Yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayıncılık.
Temiz, T. (2012). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Matematik Öğretimine Yönelik Öz-Yeterlik Algıları İle Kaygıları Arasındaki İlişki. Yayınlanmış Yüksek Lisan Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
Tepe, D. (2011). Okulöncesi Öğretmenlerinin Öz Yeterlik İnançlarını Belirleme Ölçeği Geliştirme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
Ulusoy, A., Aytar Güngör, A., Köksal Akyol, A., Subaşı, G., Ünver, G., Erdamar Koç, G. (2011). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Uysal, İ ve Kösemen, S. (2013). Öğretmen Adaylarının Genel Öz-Yeterlik İnançlarının İncelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi (JRET), 2(2).
Yeşiltaş, E. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Bilgisayar Destekli Eğitime İlişkin tutumları ile Öz-Yeterlik Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 8(2):178-193.
Yılmaz, E., Yiğit, R., Kaşarcı, İ. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Özyeterlilik Düzeylerinin Akademik Başarı ve Bazı Değişkinler Açısından İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 ( 23): 371 – 388.
Zimmerman, B. J. (2000). Self- Efficacy: An Essential Motive to Learn. Contemporary Educational Psychology 25: 82–91, (2000) doi:10.1006/ceps.1999.1016, available online at http://www.idealibrary.com on
Zulkosky, K. (2009). Self-Efficacy: A Concept Analysis. Journal Compilation, Wiley Periodicals, Inc.