ORTAOKUL SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARININ ÖĞRENCİLERİN GELİŞİMSEL DÜZEYİNE UYGUNLUĞUNUN İNCELENMESİ

Sosyal Bilgiler "beşeri, matematik ve doğal bilimlerden uygun içeriğin yanı sıra farklı disiplinlerden yararlanarak düzenli, sistematik çalışma" olarak tanımlanmıştır (NCSS, 1992). Tanımdan da anlaşılacağı üzere Sosyal Bilgilerin fonksiyonu, farklı disiplinlerden yararlanarak bireylerin toplumsal var oluşlarını gerçekleştirmelerine yardımcı olmaktır. Bu tanımlar ışığında Sosyal Bilgilerin etkili ve doğru bir şekilde bireye verilebilmesi ise öğretmen ve ders kitapları ile mümkündür. Ders kitapları ile ilgili vurgulanması gereken en önemli nokta bu kitapların öğrenciler için yazılmış olduğudur.Ders kitapları bireyin gelişimine uygun hazırlandığı zaman bilgi daha kalıcı olmakta ve öğrencinin anlaması kolaylaşmaktadır. Yaptığımız çalışmanın amacı sosyal bilgiler dersinde okutulan ders kitaplarının öğrenci gelişim düzeyine uygun olup olmadığını incelemektir. Bu çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Kullandığımız modelle 6. ve 7. sınıf ders kitabı ve ortaöğretimde okutulan sosyal bilgiler derslerine ilişkin müfredatla ilgili bilgiler doküman incelemesinden yararlanılarak betimlenmiştir. Elde ettiğimiz bulgular sonucunda görsel olarak zengin görsellerin kullanıldığı, bilişsel yönden incelendiğinde ise soruların bilgi ve kavram düzeyinde sorular sorularak çocukların yaşları dikkate alınarak hazırlandığı görülmektedir. Ayrıca incelenen ders kitaplarında bazı ünitelerdeki kazanımların çok olduğu bazı kazanımların az olduğu dikkat çekmektedir. Bu durumda öğrencilerin öğrenmede bireysel farklılıklarının olduğu göz ardı edilmektedir. Dil gelişimi açısından da bazı eksikliklerin olduğu dikkat çekmektedir. Sonuç olarak sosyal bilgiler ders kitaplarının genel anlamda iyi hazırlandığı ancak bilişsel gelişim düzeyi açısından bazı eksiklerinin olduğu tespit edilmiştir

THE EXAMINATION OF PROPERITY OF STUDENTS’ LEVELS’ DEVELOPMENT OF SECONDARY SCHOOL SOCIAL SCIENCES TEXTBOOKS

Social Studies is defined as "a regular systematic study benefiting from appropriate content from humanities, mathematics and natural sciences, as well as those from different disciplines" (NCSS, 1992). As can be seen from the definitions above, the function of social studies is to help individuals achieve their social existence taking advantage of the different disciplines. In light of these definitions, teaching social studies in an effective and accurate manner to the individual can be achieved through teachers and textbooks. The most important point to be emphasized on textbooks is that they are written for students. When textbooks are prepared according to the evolution of the person, the knowledge becomes more permanent and it becomes easier to understand for the student. The aim of our work is to examine whether the textbooks which are taught on social sciences lessons are proper to level of development of student or not. In this work screening style is used. With the proposed model, the information regarding 6th and 7th grade textbooks and the curriculum of social studies taught in secondary education has been described utilizing the document analysis model. The findings we obtained showed that the textbooks were rich in visual materials, and that the questions were prepared taking into account the age of children by asking question on the level of knowledge and understanding in cognitive terms. In addition, it is noteworthy that while there were plenty of gains in some units, they were quite limited in others. In this case, individual differences of students in learning are ignored. It is also noteworthy that some deficiencies are present in terms of language development. Consequently, it is determined that social sciences textbooks are generally prepared well but there are some shortcomings in terms of the level of cognitive development

PDF

___

Aslan, Betül, Okumuş, Osman ve Koçoğlu, Yasemin (2015). Ortaöğretim Tarih Ders Kitaplarının Öğrencilerin Gelişimsel Düzeyine Uygunluğunun İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.8, S.37, 689-699.
Aydın, Ayhan. (2000). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. İstanbul.
Aydın, Betül (2006). Gelişimin Doğası, Binnur Yeşilyaprak (ed.). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem Yayınları.
Bacanlı, Hasan (2007). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Bilgili, A. Sinan (2013). Geçmişten Günümüze Sosyal Bilimler Ve Sosyal Bilgiler. Ali Sinan Bilgili (Ed.). Sosyal Bilgilerin Temelleri. (1-38). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Binbaşıoğlu, Cavit (1995). Eğitim Psikolojisi. Ankara.
Çiftçi, Sabahattin (2006). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Proje Tabanlı Öğrenmenin Öğrencileri Akademik Risk Alma Düzeylerine, Problem Çözme Becerilerine, Erişilerine, Kalıcılığa Ve Tutumlarına Etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ekinci, Abdurrahman, Öter, Ömer Murat ( ). İlköğretim Okulları Ders Kitapları, Öğrenci Çalışma Kitapları Ve Öğretmen Kılavuz Kitaplarının Branşlara Göre İncelenesi Çalıştayları Raporu. Eğitim Fakültelerinin Öğretmen Yetiştirme Kapasitelerinin Güçlendirilmesi Projesi. http://duabpo.dicle.edu.tr/oygem/dosya/DERS_KiTAPLAR_iNCELEME_RAPORU.pdf. (Erişim Tarihi)10.10.2015
Erden, Münire ve Akman, Yasemin (2003). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Arkadaş Yayıncılık.
Ergene, Tuncay (2008). Psikososyal Gelişim, Yaşar Özbay ve Serdar Erkan (ed.). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem Yayınları.
Erkan, Serdar (2008). Fiziksel Gelişim, Yaşar Özbay ve Serdar Erkan (ed.). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem Yayınları.
Fidancı, Kürşat, Fidancı, Berna ve Sarı, Erkan. Yaş Dönemlerine Göre Gelişim Özellikleri, www. jcam.com.tr., (Erişim Tarihi) 10. 06. 2014.
Gülersoy, Ali Ekber (2013). İdeal Ders Kitabı Arayışında Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Bazı Özellikler Açısından İncelenmesi. International Journal of New Trends in Arts Sports & Science Eeducation. Volume 2, Issue 1, s. 8-26.
Güngör, Abide (2004). Toplumsal ve Duygusal Gelişim, Ayten Ulusoy (ed.). Gelişim ve Öğrenme. Ankara. Anı Yayıncılık.
İslamoğlu, Ahmet Hamdi (2009). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. İzmit: beta.
Kabapınar, Yücel (2009). “Yeni öğrenme anlayışının ışığında Sosyal Bilgiler ders kitapları”. Cemil Öztürk (Ed.). Sosyal Bilgiler Öğretimi. (367-401). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Kaptan, Saim (1989). Bilimsel araştırma ve gözlem teknikleri. Ankara: Tekışık A.ş.
Karabıyık, Erdal Ünal (2014). İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 7. Ankara: Evren Yayıncılık
Karasar, Niyazi (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel yayıncılık.
Koç, Mustafa. Gelişim Psikolojisi Açısından Ergenlik Dönemi ve Genel Özellikleri. sbe.erciyes.edu.tr./dergi, (Erişim Tarihi) 10. 06. 2014.
Komisyon (2015). İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 6. MEB.
Komisyon (2015). İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 7. MEB.
Küçükahmet, Leyla. (2011). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu (Ed. Leyla Küçkahmet). Nobel: Ankara.
Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2005). Sosyal bilgiler 6.-7. sınıflar programı. Ankara: MEB
NCSS (1992). What is social studies? Expectations of excellence. Curriculum standards for social studies: Used with permission.
Oruç, Şahin (2009). “Sosyal Bilgiler ders kitapları”. Mustafa Safran (Ed.). Sosyal Bilgiler Öğretimi. (267-282). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Osmanoğlu, Ahmet Emin ve Yılmaz, Ali (2015). Karşılaştırmalı Bir Çalışma: Mısır Ve Türkiye 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Programları. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/15 Fall 2015, p. 697- 730. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8020, ANKARA-TURKEY 1308-2140,
Selçuk, Ziya (2001). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel akademi yayıncılık.
Senemoğlu, Nuray. (2011). Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Ankara.
Şahin, Cemalettin (2001). Türkiye’de Coğrafya Öğretimi ( Sorunlar- Çözüm Önerileri). Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
Topses, Gürsen (2003). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. Ankara: Nobel Yayınları.
Ulusoy, Kadir (2008). Sosyal Bilgilerde Ders Kitapları. Tay, Bayram ve Öcal, Adem (Ed.). Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi. ss. 191-217.
Ünal, Fatma (2008). İlköğretim 7.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Yurdumuzun Komşuları Ve Türk Dünyası Ünitesinde Geçen Haritaların Kullanılabilirlik Düzeyi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yapıcı, Şenay ve Yapıcı, Mehmet (2005). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.