ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN OKUMA STRATEJİLERİ BİLİŞSEL FARKINDALIK DÜZEYLERİ

Bu araştırmanın amacı, ortaokullarda öğrenim gören öğrencilerin okuma stratejileri bilişsel farkındalık düzeylerini belirlemektir. Bu çalışma, betimsel nitelikte bir araştırma olan tarama modeli ile tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemini 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Kastamonu ili merkez ilçesine bağlı ortaokullarda öğrenim gören 372 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Karatay (2007) tarafından geliştirilen "Okuma Stratejileri Bilişsel Farkındalık Ölçeği" kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 20.0 paket programıyla çözümlenmiştir. Verilerin analizinde frekans ve yüzde dağılımları, ortalama, standart sapmalar hesaplanmış; t-testi, tek yönlü varyans analizinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğrencilerin metni anlamlandırma sürecinde kullandıkları okuma stratejileri bilişsel farkındalık düzeylerinin okuma öncesi planlama, okuma sırası düzenleme ve okuma sonrası değerlendirme süreçlerinde birbirinden anlamlı düzeyde farklılaştığı belirlenmiştir. Öğrencilerin okuma öncesi planlama ve düzenleme stratejilerini kullanma farkındalıklarının iyi düzeyde olduğu okuma sonrası değerlendirme stratejilerine ilişki farkındalıklarının orta düzeyde olduğu ortaya konmuştur. Öğrencilerin okuma stratejileri bilişsel farkındalık düzeylerinde cinsiyet, sınıf ve okumayı sevme durumlarına göre farklılaşmalar olduğu görülmüştür. Kız öğrencilerin okuma stratejileri bilişsel farkındalık düzeylerinin erkek öğrencilere göre; 5. sınıf öğrencilerin okuma stratejileri bilişsel farkındalık düzeylerinin diğer sınıflara göre daha yüksek olduğu ortaya konmuştur. Ortaokul öğrencilerin okuma stratejileri bilişsel farkındalıklarının okumayı sevme durumuna göre bir farklılık bulunmuştur. Okumayı seven öğrencilerin okumayı planlama, okumayı düzenleme ve okumayı değerlendirmeye ilişkin stratejilerini kullanma farkındalıklarının okumayı sevmeyen öğrencilere göre çok daha yüksek olduğu belirlenmiştir

COGNITIVE AWARENESS LEVELS OF READING STRATEGIES OF SECONDARY SCHOOL STUDENTS

Aim of the study is determine cognitive awareness levels of reading strategies of students having education in secondary schools. This descriptive study was designed with the screening model. Sample of the study consists of 372 students having education in secondary school affiliated to Kastamonu City Centrum in 2015-2016 educational year. “Reading Strategies Cognitive Awareness Scale” developed by Karatay (2009) was used as data collection tool in the study. The data obtained from the study were decoded with SPSS 20.0 package program. Frequency and percentage distributions, average and standard deviations were calculated in analysis of the data, and T-test as well as one-way variance analyses were utilized. At the end of the study, it was seen that cognitive awareness levels of the reading strategies of the secondary school students were in good level, and there are differentiations between the reading strategies of the secondary school students according to gender, class and status of liking reading. This descriptive study was designed with the screening model. As a result of the study, it was determined that cognitive awareness levels of reading strategies being used by students for explaining the meaning of texts significantly differentiated from each other in the processes of planning before reading, organizing during reading and evaluating after reading. It was revealed that students had a good level of awareness for using the strategies of planning and organizing before reading, and a moderate level of awareness for using the strategies of evaluating after reading. Students were observed to have differences in cognitive awareness levels of reading strategies according to gender, class and state of liking to read. Cognitive awareness levels of reading strategies were determined to be higher in female students than male students and in 5th grades than other classes.It is also established that students who have a liking of reading have much higher awareness of using strategies regarding planning, organising and evaluating the reading than students who do not like reading. When secondary school students’ level of reading strategies cognitive awareness is considered in terms of grade variable, it is confirmed that there are differences among grades

PDF

___

Abraham, R. & Vann, R. (1996) Using Task Products to Assess Second Language Learning Processes. Applied Language Learning 7, 61–89.
Akyol, H. (2006). Yeni Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
Akyol, H. (2007). Okuma. İlköğretimde Türkçe Öğretimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Akyol, H. (2008). Türkçe İlkokuma Yazma Öğretimi. Ankara: PegemA Yayıncılık
Altındağ, M. (2008). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Yürütücü Biliş Becerileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi,
Ateş, A. (2013). Üniversite öğrencilerinin okuma stratejileri üstbilişsel farkındalık düzeyleri (İnönü Üniversitesi Örneği). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2/4, 258-273.
Balcı, A. (2009). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Okuma Alışkanlık ve İlgileri Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Başaran, M. (2013). 4. Sınıf Öğrencilerinin Üstbilişsel Okuma Stratejilerini Kullanma Durumları Ve Bu Stratejilerle Okuduğunu Anlama Arasındaki İlişki. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic. Volume 8/8, Summer 2013, P. 225-240.
Belet, Ş. D., & Yaşar, Ş. (2007). Öğrenme stratejilerinin okuduğunu anlama ve yazma becerileri ile Türkçe dersine ilişkin tutumlara etkisi, Eğitimde Kuram ve Uygulama,3(1), 69-86.
Bozkurt, M., & Memiş, A. (2013). Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Üstbilişsel Okuduğunu Anlama Farkındalığı ve Okuma Motivasyonları İle Okuma Düzeyleri Arasındaki İlişki*.Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,14(3).
Büyüköztürk, Ş. (2007), Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. İstatistikî Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum, 8. Baskı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Carrell, P. L. (1989). Metacognitive Awareness and Second Language Reading. Modern Language Journal, vol. 73, pp. 121-134.
Coşkun, S. (2011). Bilişsel Farkındalık Stratejilerine Dayalı Okuma Eğitimi Etkinliklerinin Okuduğunu Anlama Becerilerini Geliştirmeye Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Çakıroğlu, A. (2007). Üstbilişsel Strateji Kullanımının Okuduğunu Anlama Düzeyi Düşük Öğrencilerde Erişi Artırımına Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Çifçi, M. (2010). Dil öğretimi, Dil ve Edebiyat Öğretim Yöntemleri (ed. İ. Çetin). Ankara: Nobel. 107-158.
Çöğmen, S. (2008). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Kullandıkları Okuduğunu Anlama Stratejileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Demir, T. (2009). İlköğretim II. Kademe Öğretmen Adaylarının okuma Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma (Gazi Üniversitesi örneği). Turkish Studies - International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/3 Spring 2009.
Demirel, Ö. (2003). Yabancı Dil Öğretimi: Dil Pasaportu, Dil Biyografisi, Dil Dosyası, Ankara: PegemA Yayıncılık.
Demirel, Ö. (2006). Türkçe ve Sınıf Öğretmenleri İçin Türkçe Öğretimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Doğan, B. (2002). Okuduğunu anlama stratejilerinin öğretimi ile ilgili alan yazın taraması, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(15), 97-107.
Dole, J.A., Duffy, G.G., Roehler, L.R. & Pearson, P.D. (1991). Moving From the Old to the New: Research onReading Comprehension Instruction. Review of Educational Research, 61(2), 239–264.
Duffy, G. (1993). Rethinking Strategy Instruction. The Elementary School Journal. Vol. 3, USA.
Flavell, J. H. (1979). Metacognitive and cognitive monitoring: A new area of cognitive developmental inquiry. American Psychologist, 34, 906–911.
Gelen, İ. (2003). Bilişsel Farkındalık Stratejilerinin Türkçe Dersine İlişkin Tutum, Okuduğunu Anlama ve Kalıcılığa Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Lisans Tezi Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gelen, İ. (2004). Bilişsel Farkındalık Stratejilerinin Türkçe Dersine İlişkin Tutum, Okuduğunu Anlama ve Kalıcılığa Etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6–9 Temmuz 2004, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya.
Guthrıe, J. T., Wıgfıeld, A., Barbosa, P., Perencevıch, K. C., Taboada, A., Davıs, M. H., et al. (2004). Increasing Reading Comprehension And Engagement Through Concept-oriented Reading Instruction. Journal of Educational Psychology, 96, 403- 423.
Güneş, F. (2007). Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma. Ankara: Nobel Yayınları.
Joseph, N. (2003), “Metacognition in the Classroom: Examining Theory and Practice”, Pedagogy, (3), (1), s. 109-113.
Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Karatay, H. (2007). İlköğretim Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuduğunu Anlama Becerileri Üzerine Alan Araştırması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Karatay, H. (2009). Okuma Stratejileri Bilişsel Farkındalık Ölçeği.Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
Karatay, H. (2010). İlköğretim Öğrencilerinin Okuduğunu Kavrama İle İlgili Bilişsel Farkındalıkları.Türklük Bilimi Araştırmaları,27(27), 457-475.
Karatay, H. (2011). Okuma eğitimi kuram ve uygulama. Ankara: Berikan Yayınevi.
Kıntsch, W., & Van Dıjk, T. A. (1978). Toward a Model of Text Comprehension and Production. Psychological Review, 85, 363–394.
Kıroğlu, M. K. (2002), Anlamlı Gruplandırma Stratejisinin Okuduğunu Anlamaya Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Knutson, E.M. (1997) Reading With Purpose: Communicative Reading Tasks for the Foreign Language Classroom. Foreign Language Annuals 30, 49–57.
Kuhn, D. (2000). Metacognitive Development. Current Directions in Psychological Science, 9, 178– 181.
Mert, E. L. (2015). Türkçe Öğretmen Adaylarının Okuma Stratejilerine İlişkin Bilişsel Farkındalık Düzeyleri.Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,9(2), 95-106.
Öztoprak, F.B. (2006). Öykü Öğretiminde Öykü Haritası Kullanımının Okuduğunu Anlama Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öztürk, E. (2012). Okuma Stratejileri Üstbilişsel Farkındalık Envanteri’nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İlköğretim Online, 11(2), 292-305.
Perkıns, K., & Brutten, S. (1992). The Effect of Processing Depth on ESL Reading Comprehension. Journal of Research in Reading 15, 67–81.
Pressley, M., & Afflerbach, P. (1995), Verbal Protocols of Reading: The Nature of Constructively Responsive Reading, NJ: Erlbaum, Hillsdale.
Sanı, B. B., Chıck M.N.B.W., Nık Y.B.A., & Raslee N.A.B.R. (2011). The Reading Motivation and Reading Strategies Used by Undergraduates in University Teknology MARA Dungun, Terengganu. Journal of Language Teaching and Research, 2, 32-39.
Schraw, G., & Dennıson, R. S. (1994). Assessing Metacognitive Awareness. Contemporary Educational Psychology, 19, 460–475.
Sideklı, S. (2005). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Öğretici ve Öyküleyici Metinlere Göre Okuduğunu Anlama Becerilerinin Sınanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Temizkan, M. (2007). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Derslerinde Okuma Stratejilerinin Okuduğunu Anlama Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.,
Temizkan, M. (2008). Bilişsel Okuma Stratejilerinin Türkçe Derslerinde Bilgiye Dayalı Metinleri Okuduğunu Anlama Üzerindeki Etkisi. Dergisi,28(2).
Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi
Topuzkanamış, E. (2009). Öğretmen Adaylarının Okuduğunu Anlama ve Okuma Stratejilerini Kullanma Düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yantır, N. (2011). İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Becerilerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yıldırım, Ö. (2012). Okuduğunu anlama başarısıyla ilgili faktörlerin aşamalı doğrusal modellemeyle belirlenmesi (PISA 2009 Hollanda, Kore ve Türkiye Karşılaştırılması). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yıldız, C. (2006). Okuma ve Anlama Öğretimi. Yeni Öğretim Programına Göre Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi (Ed. Cemal Yıldız). Ankara: PegemA Yayıncılık.
Zhang, L.J. (2001) Awareness in Reading: EFL Students’ Metacognitive Knowledge of Reading Strategies in an Input-poor Environment. Language Awareness 10, 268–288.