Organ adlarının nesnelere aktarılmasında dil-zihin ilişkisi

Zihindeki kavramların somut temsilcisi olan kelimeler, sözlüklerimizde alt alta sıralanmış anlamlarıyla yer alır. Bu sıralamada öncelik temel anlama verilirken, daha sonra kelimenin yan anlamları gelir. Bir kelimenin yeni yan anlamlar kazanarak kavram alanının genişleyebilmesi için bazı şartların oluşması gerekir. Mesela, insan ilk defa karşılaştığı veya icat ettiği bir nesneyi ya da o nesnenin bir parçasını isimlendirmek için zihnindeki kelime dağarcığına başvurabilir. Bu yazıda icat edilen veya ilk defa karşılaşılan birtakım alet, edevat, araç, mekanik aksam ve eşyaların isimlendirilmesinde organ adlarından nasıl faydalanıldığı; bu isimlendirmelerde ne gibi özelliklerin etkili olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır.

The relationship between language-mind in organ names transfer to objects

The words, which are the concrete representatives of the concepts, appear listed one under the other with their meanings in our dictionaries. The basic meanings are given priority in this LIST; secondly the connotations of the vocabulary appear. Some conditions are needed for a word to have connotations and widen its conceptual meaning. For example, one may want to choose the way of associating with a word existing in his/her vocabulary knowledge to put a name for an object or the part of an object which he/she comes across for the first time or discovers. This study tries to show how organ names, which are considered to have undergone the least change in the language as a language component, are used in giving names to some paraphernalia, devices, mechanical parts and belongings which are come across for the first time or newly discovered. The study also tries to present what sort of qualities are effective in naming the objects.

___

  • AKSAN Doğan, Anlambilimi ve Türk Anlambilimi, A.Ü.D.T.C.F. Yayınları: 217, Ankara 1978.
  • AKSAN Doğan, Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, TDK Yayınları: 439, Ankara 2000.
  • AKSAN Doğan, Türkçenin Sözvarlığı, Engin Yayınevi, Ankara 1996.
  • AYDIN Mehmet, Dilbilim El Kitabı, 3F Yayınevi, İstanbul, 2007.
  • BAŞKAN Özcan, Lengüistik Metodu, Multilingual Yayınları, İstanbul 2003.
  • BAYRAKTAR Nesrin, Dil Bilimi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara 2006
  • COŞAR Asiye Mevhibe, “Bir Adlandırma Öğesi Olarak Organ Adları”, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 3/4 Summer 2008.
  • DOERFER Gerhard, “Temel Sözcükler ve Altay Dilleri Sorunu”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten 1980-1981, TDK Yayınları, Ankara 1983.
  • DOĞAN Levent, “Türk Dilinde Organ Adları Üzerine Bir İnceleme: Ana ve Ara Temel Kelimeler”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), s. 142-163, 2005.
  • GUIRAUD Pierre, Anlambilim, Çev.: Berke Vardar, Multilingual, İstanbul 1999.
  • KIRAN Zeynel ve KIRAN Ayşe (Eziler), Dilbilime Giriş, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2006.
  • LAKOFF George ve JOHNSON Mark, Metaforlar / Hayat, Anlam ve Dil, Çev.: Gökhan Yavuz Demir, Paradigma Yayıncılık, İstanbul 2005.
  • TOKLU Osman, Dilbilime Giriş, Akçağ Yayınları: 487, Ankara 2003. Türkçe Sözlük, TDK Yay., Ankara 2005.
  • UĞUR Nizamettin, Anlambilim, Doruk Yayımcılık, İstanbul 2007.
  • ÜÇOK Necip, Genel Dilbilim, Multilingual, İstanbul 2004.
  • VARDAR Berke, Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yayınları, İstanbul 2002.
  • VARDAR Berke, Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri, Multilingual, İstanbul 2001.