OKUL YÖNETİCİLERİ VE ÖĞRETMENLERE GÖRE OKUL İKLİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ: ORTAOKUL ÖRNEĞİ

Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğretmen ve yöneticilerine göre okul iklimini etkileyen faktörleri incelemek ve önerilerde bulunmaktır. Araştırmanın yöntemi nitel olup fenomenolojik (görüngübilim) desende tasarlanmıştır. Kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Araştırma İstanbul’un farklı ilçelerinde bulunan iki ortaokulda gerçekleştirilmiştir. Üçü öğretmen üçü yönetici olmak üzere gönüllülük ilkesine göre seçilen toplam 6 eğitimci ile görüşülmüştür. Veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi ve betimsel analizden faydalanılmıştır. Bulgular, okul iklimini etkileyen olumsuz faktörler ve olumlu faktörler olmak üzere iki tema altında toplanmıştır. Temaların oluşturulmasında Halpin ve Croft’un örgüt iklimi boyutları gözetilmiştir. Olumsuz faktörlerle ilgili elde edilen sonuçlar; okul çevresinin sosyoekonomik düzeyi, takım çalışması yerine bireyselliğin ön plana çıkması, çalışanlar arasındaki iletişim yetersizliği, yönetimde adalet duygusunun zedelenmiş olması, çalışanların sorumluluk almaktan kaçınmaları, mevzuatın bağlayıcı ve zorlayıcı niteliği gibi durumların olumsuz okul iklimine neden olduğu şeklindedir. Olumsuz faktörlerin öğretmenlerdeki idealist duygulara da olumsuz yansıdığı belirtilmiştir. Olumsuzluğa neden olan temel faktör olarak yürürlükteki mevzuat gösterilmiştir. Olumlu faktörler ile ilgili elde edilen sonuçlar; yöneticinin astlara değer vermesi, öğretimin yanında eğitime önem verilmesi, çalışanlar arasındaki iletişimin sağlıklı olması, yönetimde paydaşların kararlara katılımı, yöneticinin adil olması, okulun vizyon ve misyonunun açıkça ortaya konulması, çalışanların görev ve sorumluluklarının farkında olmaları, okulun bir aile ortamı olarak görülmesi gibi durumların olumlu okul iklimine neden olduğu şeklindedir. Okulun ikliminin belirlenmesi noktasında başat unsurların okulun çalışanları ve çevrenin olduğu görülmektedir. Katılımcıların olumlu okul iklimi ile ilgili yaptıkları değerlendirmeleri daha çok yönetici davranışları üzerinden hareketle yaptıkları görülmüştür. Katılımcılar her iki tema altında da yöneticilerin adil olmasına ilişkin vurgulama yapmıştır. Bu anlamda okul iklimi açısından yönetici ve yönetim anlayışının, yönetimde adaletin önemli olduğu söylenebilir. Konu ile ilgili yapılan çalışmaların genellikle nicel ağırlıklı olması nedeniyle araştırmanın yapılabilecek benzer nitel araştırmalar için örnek teşkil edeceği düşünülmektedir.

EXAMINATION OF THE FACTORS AFFECTING THE SCHOOL CLIMATE ACCORDING TO SCHOOL ADMINISTRATORS AND TEACHERS: SECONDARY SCHOOL SAMPLE

The aim of this research is to examine the factors affecting the school climate according to secondary school teachers and administrators and to make suggestions. The method of this research is qualitative and phenomenologically designed. A convenience sampling has been used. The research has been conducted in two secondary schools located in different districts in İstanbul. A total of 6 educators, three teachers and three administrators, selected on the basis of volunteerism have been interviewed with. The data have been collected by a semi-structured interview form developed by the researchers. Content analysis and descriptive analysis have been conducted in the analysis of the data. The findings are classified under two themes as negative factors and positive factors affecting the school climate. Halpin and Croft's organizational climate dimensions have been taken into account in the creation of the themes. The obtained result related to the negative factors is that such situations as the socioeconomic level of the school environment, the inability of the team to co-work, the prominence of individualism, lack of communication among the employees, inadequacy of justice in the administration, avoidance of responsibility by the employees, and binding and compulsive nature of the legislation cause negative school climate. It has also been stated that the negative factors have negative effects on the idealist feelings of the teachers. The current legislation has been demonstrated as the main factor causing the negativity. The obtained result related to the positive factors is that such situations as the esteem to the subordinates by the manager, the importance of instruction as well as the importance of education, proper communication among employees, the participation of stakeholders in management, the fairness of the manager, presentation of the vision and mission of the school, the awareness of the duties and responsibilities by the employees, consideration of the school as a family environment cause positive school climate. In determining the school climate, it is seen that the principal elements are the employees of the school and the environment. The evaluations of the participants related to the positive school climate have been seen to be mostly based on the managerial behaviors. In both themes, the participants have emphasized that the managers are fair. In this sense, it can be stated that the concept of manager and management and justice in administration are important in terms of school climate. Since the studies on this subject are usually quantitative, this research is considered to be an example for similar qualitative research to be conducted in the future.

PDF

___

Akşit, Ç. (2018). Öğretmenlerin okul müdürlerinden bekledikleri liderlik davranışları (Yayımlanmamış Tezsiz Yüksek Lisans Projesi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Ayık, A., ve Şayir, G. (2014). Okul müdürlerin öğretimsel liderlik davranışları ile örgüt iklimi arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(49), 253-279. doi: 10.17755/esosder.39460
Berg, B. L. (2001). Qualitative research methods for the social sciences (4th Ed.). Boston: Allynand Bacon.
Buluç, B. (2013). Örgüt kültürü ve iklimi. S. Özdemir (Ed.), F. Sezgin, S. Koşar (Ed. Yrd.), Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama (s. 101-130) içinde. Ankara: Pegem A.
Cansoy, R., ve Parlar, H. (2017). Mesleki öğrenme toplulukları olarak okullar: okullarda uygulanması ve geliştirilmesi. TurkishStudies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 12/17, p. 89-112, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11996, ANKARA-TURKEY
Christensen, L.B., Johnson, R.B., ve Turner, L.A. (2015). Nitel ve karma yöntem araştırmaları M. Sever (Çev.), A. Aypay, (Çev. Ed.), Araştırma yöntemleri desen ve analiz (s. 400-433) içinde. Ankara: Anı.
Çağlar, M. E. (2008). Örgütsel iklimin örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Dilbaz Sayın, S. S. (2017). Okul iklimi ile öğretmen performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
Ekşi, F. (2006). Rehber öğretmenlerin okul iklimi algıları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişki üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Halpin, A., ve Croft, D. (1963). The organizational climate of schools. Chicago: The University of Chicago.
Hollowey, J. B. (2012). Leadership behavior and organizational climate: an empirical study in a non- profit organization.Emerging Leadership Journeys, 5(1), 9-35.
Hoy, W. K., ve Clover, S.I.R (2007). Elementary school climate a revision of the OCDQ. In W. Hoy ve M. DiPaola (Eds.), Essential In Ideas for the Reform of American Schools. North Carolina: IAP.
Hoy, W. K., ve Miskel C. G. (2010). Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama. S. Turan (Çev. Ed). Ankara: Nobel.
Hoy, W. K., Tarter, C. J., veKottkamp, R. B. (1991). Open schools/healthy schools: Measuring organizational climate. Beverly Hills, CA: Sage.
Göcen, G., ve Kaya, Z. (2014). Imam – Hatip liselerinde çalışan öğretmen ve yöneticilerin okul iklimi algısı ve bu algıya etki eden faktörler (İstanbul Örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,36, 67-102. doi: 10.17120/omuifd.64754
Gunbayı, İ. (2007). School climate and teacher perceptions’ on climate factors: research into nine urban high schools. The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET, 6(3), 70-78.
Karataş, K., Ardıç, T., ve Oral, B. (2017). Öğretmenlik mesleğinin yeterlikleri ve geleceği: metaforik bir analiz. TurkishStudies -International PeriodicalfortheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic Volume 12/33, p. 291-312, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12665, ANKARA-TURKEY
Korkmaz, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ve örgüt sağlığının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi[Educational Administration: Theory and Practice], 17(1), 117-139.
Krippendorff, K. (2004). Content analysis: an introduction to its methodology(2 nd ed.).Thousans Oaks, CA: Sage. Cristina M. Giannantonio.
Memişoğlu, S., ve Kalay, M. (2017). İlkokul ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve motivasyonları arasındaki ilişki (Bolu ili örneği). TurkishStudies -International PeriodicalfortheLanguages, Literature and History of Turkish orTurkic Volume 12/4, p. 367-392, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11379, ANKARA-TURKEY
Merriam, S. B. (2013). Araştırmanındesenlenmesiveörneklemseçimi.S. Turanve D. Yılmaz, (Çev.), S. Turan, (Çev. Ed.), Nitel araştırma yöntemleri (s. 55-82) içinde. Ankara: Nobel.
Miles, M. B., ve Huberman A. M. (2015). Veri toplamaya odaklanmak ve veri toplamayı sınırlamak: anlamlı bir başlangıç. D. Örücü, (Çev.), S. Akbaba Altun, ve A. Ersoy, (Çev. Eds.), Nitel veri analizi (s. 16-39) içinde. Ankara: PegemA.
Mohan, N., ve Ashok, J. (2011). Organizational climate and attitude of teachers a co-relational study. European Journal of Social Sciences, 22(4), 599-610.
Nur, İ. (2012). Anaokullarında örgüt iklimi ile öğretmenlerin sınıf yönetimi becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Malatya ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Özdemir, F. (2006). Örgütsel iklimin iş tatmin düzeyine etkisi: Tekstil sektöründe bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi: Adana.
Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E., ve Erkan, S. (2010).İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi.H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 38, 213-224.
Özgan, H., ve Bozbayındır, F. (2011). Okullardaadilolmayanuygulamalarveetkileri, DicleÜniversitesiZiyaGökalpEğitimFakültesiDergisi, 16, 66-85.
Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma tasarımı. B. Tarmanve M.F. Yiğit, (Çev.), M. Bütün, S. B. Demir (Çev. Ed.), Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (s. 209-258) içinde. Ankara: PegemA.
Sergiovanni, T. J. (1991). The principal ship: a reflective practice perspective (2nd ed.). Boston: Allyn and Bacon
Sezgin, F., ve Kılınç, A. Ç. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgüt iklimine ilişkin algılarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 743-757.
Shaw, B. C. (2009). Impact of leadershipstyles on schoolclimate (Unpublisheddoctoraldissertion). WidenerUniversity, Pennsylvania.
Steyaert, C., ve Bouwen, R. (2004). Group methods of organizational analysis. In Catherine Cassell and Gillian Symon (Eds.), Essential guide to qualitative methods in organizational research.London: Sage.
Şenel, T. (2015). İlkokullarda okul iklimi ile okul etkililiği arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Şenel T., ve Buluç B. (2016). İlkokullardaki okul iklimi ile okul etkililiği arasındaki ilişki. TÜBAV Bilim, 9(4), 1-12.
Şentürk, C., ve Sağnak, M. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 29-47.
Şişman, M. (2012).Eğitimde mükemmellik arayışı, etkili okullar (3. Baskı). Ankara: Pegem.
Tahaoğlu, F. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rollerinin örgüt iklimi üzerine etkisi (Gaziantep ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Thomasson, V. L. (2006). A study of relationship between school climate and student performance on Virginia standards of learning tests in elementary schools (Unpublished doctoral dissertation). Virginia Commonwealth University, Virginia.
Tubbs, J. E., ve Garner M. (2008). The impact of school climate on school outcomes. Journal of college teaching and learning. 5(9), 17-26.
Varlı, S. (2015). İlkokul müdürlerinin liderlik davranışları ile okul iklimi ilişkisi (Sakarya İli Örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Weber, R. P. (1990). Basic content analysis (2nd Ed.). Newbury Park, CA: Sage.
Williamson, J. S. (2007). Defining relationship between principal’s leadership style and school climate as perceived by title I elementary teachers (Unpublished doctoral dissertation). University of Toledo, Ohio.
Yıldırım A., ve Şimşek H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı).Ankara: Seçkin.