OKUL YÖNETİCİLERİ AÇISINDAN ETİK LİDERLİK

Bu araştırmanın genel amacı Eskişehir ili Tepebaşı ve Odunpazarı ilçelerinde ortaöğretim okullarında görev yapan okul yöneticilerine göre etik lider olarak okul yöneticilerinin özelliklerini, liderlik özelliklerini, davranışlarını ve değerlerinin kaynağını belirlemektir. Araştırma nitel araştırma yöntemine göre desenlenmiştir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden durum çalışması yaklaşımı kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Eskişehir Odunpazarı ve Tepebaşı ilçelerindeki resmi ortaöğretim kurumlarında görev yapan 11 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Bu araştırma da okul yöneticilerinin seçiminde amaçlı örnekleme yöntemi olan maksimum çeşitlilik örneklemeden yararlanılmıştır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Verilerin analizinde ise betimsel analiz tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırmanın güvenirliği 0,87 olarak bulunmuştur. Araştırma sonucunda etik lider olarak okul yöneticisinin davranışlarına ilişkin 4 ana tema, 2 alt tema ve 13 kategori bulunmuştur. Araştırma sonucunda 'etik lider olarak okul yöneticisinin özellikleri', 'etik lider olarak okul yöneticisinin liderlik özellikleri', 'etik lider olarak okul yöneticisinin davranışları' ve 'etik lider olarak okul yöneticisinin değerlerinin kaynağı' olmak üzere 4 ana tema bulunmuştur. 'Etik lider olarak okul yöneticisinin davranışları' ana temasına ait olarak 'etik lider olarak okul yöneticisinin yönetim süreçleriyle ilgili davranışları' ve 'etik lider olarak okul yöneticisinin yönetim anlayışı ilgili davranışları' olmak üzere 2 alt tema belirlenmiştir. 'Etik lider olarak okul yöneticisinin yönetim süreçleriyle ilgili davranışları' alt teması altında katılımcıların görüşleri karar alma; hesap verme ve şeffaflık, motivasyon (sinerji, ödül); kurallar ve yaptırımlar; iletişim; insana verdiği değer; adalet; eşitlik; ayrımcılık olmak üzere 9 kategori altında toplanmıştır. 'Etik lider olarak okul yöneticisinin yönetim anlayışı ile ilgili davranışları' alt teması altındaki katılımcıların görüşleri ise bürokrasi; öğretmenler; öğrenciler; okul kültürü olmak üzere 4 kategori altında toplanmıştır

ETHICAL LEADERSHIP FOR PRINCIPALS

The general objective of this study is to determine opinions of the school administrators in Eskisehir in 2015-2016 academic year about how principals’ characteristics and behaviors should be as an ethical leader. The research was prepared based on qualitative research method. The case study research design was used in the research. The participants were chosen according to "the maximum variation sampling" and from public secondary schools in Eskisehir in 2012-2013 academic year. The research population was 11 the school administrators worked at public high schools in Odunpazarı and Tepebaşı districts in Eskişehir in 2012-2013. Data were collected via interview technique. Descriptive analysis was used to analyze data. The reliability of the study was found to be 0,87. 4 main themes and 2 sub-themes and 13 categories were found as a result of analysis of the data collected for the overall purpose of this study. In line with the primary objective of the study, the first theme was "characteristics of principals as an ethical leader ". In line with the second objective of the study, the second theme was “leadership characteristics of principals as an ethical leader”. In line with the third objective of the study, the third theme was “behaviors of principals as an ethical leader” and the last theme was “source of values of the school administrators as an ethical leader”. It is based on the last objective of the study. The second theme had two sub-themes. The first sub-theme was “principals’ behaviors related to the management process as an ethical leader”. The second sub-theme was “principals’ behaviors related to the overview of the management as an ethical leader”. The first subtheme had 9 categories. These were making decision, accountability, transparency, motivation(synergy, award), rules and enforcement, communication, humanitarian values, fair, equality, discrimination. The second sub-theme had 4 categories. These were bureaucracy, teachers, students, and school culture

___

  • __________. (2003).The Ethical Dimensions of School Leadership (edt: P.T. Begley ve O. Johansson). USA: Kluwer Academic Publishers.
  • __________. (2005). The essentials of school leadership (edt: B. Davies). London: PCP, Paul Chapman Publ.
  • Aktoy, B. (2010), İlköğretim yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi: Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
  • American Association of School Administrators, Staff Relations in School Administration. (1955). Washington, D.C. : The Association.
  • Aronson, E. (2001). Integrating leadership styles and ethical perspectives. Canadian Journal of Administrative Sciences. 18(4), 244-256.
  • Aydın, M. (2005). Eğitim Yönetimi. Ankara: Hatiboğlu Yay.
  • Aydın, T. (2010). İlköğretim okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ile ilgili öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi: İstanbul, Maltepe Üniversitesi.
  • Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. PrenticeHall, Inc.
  • Börü, D. (2001). Örgütlerde güven ortamının yaratılmasında ilk adım: Güvenilir insanlar kim?. In Proceedings of the 9th Management and Organization Conference in Istanbul, Turkey. 189- 204.
  • Börü, N. (2015). Etik lider olarak okul yöneticisinin özelliklerine ve davranışlarına ilişkin ortaöğretim öğretmenlerinin görüşleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi: Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
  • Brown, M. E., Treviño, L. K., & Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes. 97, 117–134.
  • Brown, M. E.,ve Treviño, L. K. (2006). Ethical leadership: A review and future directions. The Leadership Quarterly. 17, 595–616.
  • Burns, G.M., (1978). Leadership. New York: Harper and Row.
  • Demirdağ, S. (2016). İlkokul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile çatışma yönetimi stratejileri arasındaki ilişki: ücretli öğretmen görüşleri. Turkish Studies(International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic). 11(3), 879-894.
  • Erdoğan, Ç. (2007). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik davranışları. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi: Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
  • Ertürk, S. (1979). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları.
  • Greenfield, W. D. (1991). Rationale and methods to articulate ethics and administrator training. 3- 7.
  • Gültekin, (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranış gösterme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi: Selçuk Üniversitesi, Konya.
  • Harvey, E. (2004). Liderlik ve Etik, Executive Excellence Dergisi. Haziran, s.24.
  • İskele, A. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının okullardakiyaratıcı iklim üzerine etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi: Antalya, Akdeniz Üniversitesi.
  • Kanungo, R.N. & Mendonca, M. (1996). Ethical dimensions ofleadership. Thousand Oaks, CA: Sage.
  • Karadağ, E. (2010). Eğitim bilimleri doktora tezlerinde kullanılan araştırma modelleri: nitelik düzeyleri ve analitik hata tipleri. Educational Administration: Theory and Practice.16(1), 49-71.
  • Karaköse, T.(2008). Okul müdürlerini itibarlı kılan değerlerin belirlenmesine yönelik nitel bir çalışma. Değerler EğitimiDergisi. 6(16), 113-129.
  • Khuntia, R. ve Suar, D. (2004). A Scale to Assess Ethical Leadership of Indian Private and Public Sector Managers. Journal of Business Ethics. 49, 13-26.
  • Kılınç, Ç. (2010). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları gösterme düzeyleri ile öğretmenlerin yaşadıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi: Ankara, Gazi Üniversitesi.
  • Küçükkaraduman, E. (2006). İÖO yöneticilerinin etik davranışlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
  • Liamputtong, P. (2009). Qualitative data analysis: conceptual and practical considerations. Health Promotion Journal of Australia. 20(2).
  • Miles, M. B. & Huberman A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book. Thousand Oaks, CA: Sage Pub.
  • Moorhouse, J.R. (2002). Desired characteristics of ethical leaders in business, educational, political, and religious organizations from east Tennessee: A Delphi investigation. Yayınlanmış Doktora Tezi: East Tennessee State University, USA.
  • Özdemir, M. (2009). Lise öğretmenlerinin etik liderlik ve sosyal adalet algıları arasındaki ilişki. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi: İstanbul, Yeditepe Üniversitesi.
  • Starratt, R. J. (1994). Building an ethical school : A practical response to the moral crisis in schools. Florence, KY, USA: Routledge.
  • Treviño, L. K., Brown, M. E., & Hartman, L. P. (2003). A qualitative investigation of perceived executive ethical leadership: Perceptions from inside and outside the executive suite. Human Relations, 56, 5–38.
  • Tupes, E. C.,& Christal, R. E. (1961). Recurrent personality factors based on trait ratings. U.S. Air Force.
  • Turhan, M. (2007). Genel ve mesleki lise yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının okullardaki sosyal adalet üzerindeki etkisi. Yayınlanmış Doktora Tezi: Fırat Üniversitesi, Elazığ.
  • Yıldırım, A. (2010). Etik liderlik ve örgütsel adalet ilişkisi üzerine bir uygulama. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayın Evi.
  • Yılmaz, E. (2002). Milli Eğitim Bakanlığı’nın bir biriminde, toplam kalite yönetiminin özünü oluşturan etik değerlerin algılanmasına yönelik bir durum çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Yılmaz, E. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi, Konya.