ÖĞRETMEN ADAYLARININ DEMOKRATİK TUTUMLARI VE DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Eğitim ve demokrasi birbiriyle yakından ilişkili iki kavramdır. Eğitimin en önemli görevlerinden biri demokratik yaşam tarzını benimsemiş bir toplum oluşturmaktır. Bu da demokrasiyi yaşam biçimi haline getirmiş ve olumlu demokratik tutuma sahip öğretmenler yetiştirmekle mümkündür. Bu araştırma, öğretmen adaylarının demokratik tutumları ve demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma örneklemini, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi'nde 2014-2015 yaz döneminde pedagojik formasyon programında öğrenim görmekte olan toplam 126 öğretmen adayı oluşturmuştur. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Demokratik Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Demokratik Tutum Ölçeği, Tutum Araştırma Laboratuvarı tarafından geliştirilen Teacher Opinionaire on Democracy ölçeğinin G ve H formlarından oluşturulmuştur. Ölçeğin Türkçeye adaptasyon, geçerlik -güvenirlik çalışmaları Gözütok (1995) tarafından gerçekleştirilmiş ve ölçeğin güvenilirlik katsayısı .87 olarak bulunmuştur. Bunun yanında öğretmen adaylarının demografik bilgilerini elde etmek amacıyla araştırmacı kullanılmıştır. Araştırma verileri Bağımsız Grup t Testi, Mann Whitney U Testi ve Kruskal Wallis H Testi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda görülmüştür ki; öğretmen adaylarının demokratik tutumları medeni durum, çocuk sayısı, gelir düzeyi, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi ve ailedeki kardeş sayısına göre farklılaşmamakta; cinsiyet ve yaşa göre ise farklılaşmaktadır. Buna göre; kız öğretmen adaylarının demokratik tutumları, erkek öğretmen adaylarına göre daha olumludur ve 31-35 yaş aralığında olan öğretmen adaylarının demokratik tutumu, 20-25 yaş aralığında olan öğretmen adaylarından daha olumludur.

EXAMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN DEMOCRATIC ATTITUDES AND DEMOGRAPHIC CHARACTERISTICS OF THE PROSPECTIVE TEACHERS

Education and democracy are two concepts that are closely related with each other. One of the most important tasks of education is to create a society that has embraced the democratic way of life. This is possible by training teachers that has a positive democratic attitude and democratic life style, too. The aim of this reseach is examining the relationship characteristics of the prospective teachers. The research sample consists of 126 prospective teachers that study in pedagojical formation program at İstanbul Sabahattin Zaim University in the summer period of 20142015. The research was conducted in the "İlişkisel Tarama" model. The tool that were used for data collection is Democratic Attitude Scale. This Scale consists of G and H forms of Teacher Opinionair on Democracy Scale that was developed by Attitudes Research Laboratory. Turkish adaptation, validity and reliability studies of the scale were conducted by Gözütok (1995). The reliability coefficient of the scale is .87. Besides that, Demographic Data Form that was developed by researcher was used in order to obtain demographic information of prospective teachers. In order to analize research data, Independent Groups t-Test, Mann-Whitney U Test and Kruskal-Wallis H Test technics were used. At the end of the research, it was found that the democratic attitudes of prospective teachers did not differ significantly in terms of marital status, number of children, level of income, education level of mother, education level of father and number of siblings in family. But, the democratic attitudes of prospective teachers showed a significant difference in terms of gender and age. Accordingly; democratic attitudes of women are more positive than men. Democratic attitudes of prospective teachers that are at the age of 31-35 are more positive than prospective teachers that are at the age of 20-25.

___

  • AYCAN, N., ÇALIK, D. (2003). İlköğretim okullarında demokrasi eğitimi: Manisa ili örneği. C.B.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 19-29.
  • AYDEMİR, H., AKSOY, N.D. (2010). Eğitim fakültesi öğrencilerinin demokratik tutumlarının bazı değişkenlerle ilişkisi: Malatya örneği. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 265-279.
  • AKYÜZLÜ, K.A. (2005). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin demokratik tutum ve davranışları. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
  • BEYER, L. E. (1996). Creating democratic classroom: The struggle to integrate theory and practice. New York: Teacher College Press.
  • BULUT SERİN, N. (2006). Buca Eğitim Fakültesi, Psikolojik Danışma ve rehberlik Bölümü Öğrencilerinin (Okul Psikolojik Danışmanı Adayları) Demokratik Tutumları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 12-22.
  • BÜYÜKKARAGÖZ, S. (1995). Yüksek öğretim programları ve demokratik tutumlar. Ankara:.Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
  • BÜYÜKKARAGÖZ, S. (1999). Genel öğretim metotları. (9. Basım). İstanbul: Öz Eğitim Yayınları.
  • BİNBAŞIOĞLU, C. (2000). Okulda ders dışı etkinlikler. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
  • CELEP, C. (1995). Demokratik bir eğitim sistemi için. Yaşadıkça Eğitim, 38, 20-24.
  • ÇAMKERTEN, F. (2001), Okul öncesi eğitimde uygulanan program ve çocukların demokratik davranışları ile öğretmenlerin demokratik tutum ve davranışları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
  • DEMOULIN, D.F., KOLSTAD, R. (2000). Assessing the gains of behavioral dynamics essential for success in democracy for teacher education students. College Student Journal. 34 (3), 417- 424.
  • DOĞAN, İ. (2003). Modern toplumda vatandaşlık, demokrasi ve insan hakları insan hakları kültürel temelleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • ERCOŞKUN, M. H., NALÇACI, A. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının empatik beceri ve demokratik tutumlarının incelenmesi. Milli Eğitim, 180, 204-215.
  • ERDEM. A. R., SARITAŞ, E. (2006). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretim elemanlarının davranışlarının demokratikliğine ilişkin algıları ( PAÜ örneği). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16.
  • ERTÜRK, S. (1993). Diktacı tutum ve demokrasi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • FETTAHLIOĞLU, M. Ş. (2005), KSÜ öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kahramanmaraş.
  • GÖMLEKSİZ, M. (1994). Türk dili ve edebiyatı dersinde uygulanan kubaşık öğrenme yönteminin demokratik tutumlara ve benlik saygısına etkisi. I. Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı. 476-493. Adana.
  • GÖMLEKSİZ, M.N., ÇETİNTAŞ, S. (2011). Öğretmen adaylarının demokratik tutumları (Fırat, Dicle,7 Aralık, Cumhuriyet ve Erzincan Üniversiteleri Örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (2011) 1-14.
  • GÖMLEKSİZ, M. N. ve KAN, A. Ü., (2008). Eğitim Fakültesi ve Tezsiz Yüksek Lisans Programlarına Kayıtlı Öğretmen Adaylarının Demokratik Tutumların Değerlendirilmesi ( Fırat Üniversitesi Örneği). Milli Eğitim (178), 44-64.
  • GÖZÜTOK, D. (1995). Öğretmenlerin demokratik tutumları. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayını.
  • KURNAZ, A. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin yaratıcılık düzeyleri ve demokratik tutumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
  • MİSER, R., (1991). Demokrasi eğitimi ya da eğitim için demokrasi. AEBF Dergisi, 24.
  • ÖNCÜL, R. (2000). Eğitim ve eğitim bilimleri sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
  • SAĞLAM, H. İ. (2000). Sosyal Bilgiler Dersinin Demokratik Tutum Geliştirmedeki Rolü. Milli Eğitim, 146, 67-71.
  • SARACALOĞLU, A. S. (1997). The democratic attitudes of Turkish prospective physical education teachers. Paper presented at the 40th World Congress for ICHPER-SD: The Revitalization and Humanity and a Better Environment, Seoul, South Korea.
  • SARACALOĞLU, A. S., İLKE, E., VAROL, S. R. 2004. İzmir ilinde çeşitli kurumlarda görev yapan öğretmenlerle öğretmen adaylarının demokratik tutumları üzerine bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 335-364.
  • SEHR, D. T. (1997). Education for public democracy. Albany, NY: State University of New York Press.
  • ULUSOY, K. (2007). Lise tarih programımda yer alan geleneksel ve demokratik değerlere yönelik öğrenci tutumlarının ve görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • YALÇINKAYALAR, P.; KARDAĞ, E.; BALOĞLU, N. (2006). İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Öğretmenler Tarafından Algılanan Demokratik Tutumları ile Öğretmenlerin Demokratik Değerleri Üzerine İlişkisel Bir Araştırma, Değerler Eğitimi Dergisi, 4 (12). 65-82
  • YANARDAĞ, A. (2000). Üniversite gençliğinin demokratik tutum ve davranışları üzerine bir araştırma (Selçuk Üniversitesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
  • YAZICI, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının demokratik değerlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 26(159), 165-178.
  • YILMAZ, K., (2009). Sınıf öğretmenlerinin demokratik tutumlarının algıladıkları anne-baba tutumlarına ve bazı demografik değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • YURTSEVEN, R. (2003). Ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin demokratik tutumları. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.