ÖĞRETMEN ADAYLARININ ANA DİLİ EĞİTİMİ SÜRECİNDE OKUMA BECERİSİNE İLİŞKİN ALGILARININ METAFORLAR ARACILIĞIYLA BELİRLENMESİ
Bu araştırmanın amacı, formasyon eğitimi alan Türk Dili ve Edebiyatı öğretmen adaylarının okuma becerisine yönelik algılarını metaforlar aracılığıyla belirlemektir. Metaforlar, algıların somutlaştırılmasında önemli bir işleve sahiptir. Bundan dolayı benzetme ve betimlemeler vasıtasıyla neyin nasıl algılandığını bilmeye yardımcı olur. Nitekim öğretmen adaylarının okumaya yönelik hangi algılara sahip olduğunun bilinmesi, onların okuma çalışmalarından bağımsız düşünemeyeceğimiz derslere ve öğrenciye yaklaşımı ile eğitim-öğretim faaliyetlerini yönlendirecek bakış açılarını anlama konusunda yarar sağlayacaktır. Olgu bilim desenine uygun olarak yürütülen araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 eğitim- öğretim yılı güz döneminde Bayburt Üniversitesi’nde formasyon eğitimi alan Türk Dili ve Edebiyatı öğretmen adayları oluşturmaktadır. Adayların okuma becerisiyle ilgili metaforları yarı yapılandırılmış bir form aracılığıyla belirlenmiştir. Formda adaylardan “Okuma .... gibidir; çünkü ...” şeklinde boş bırakılmış üç cümleyi tamamlamaları istenmiştir. Araştırmanın verilerinin çözümlenmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca verileri desteklemesi açısından adayların cümlelerinden doğrudan alıntılar yapılarak betimsel analiz yönteminden de faydalanılmıştır. Araştırma sonucunda adayların en çok kullandıkları metaforların arkadaş, öğretmen, çikolata, su olduğu tespit edilmiştir. Adayların okuma yönelik olarak geliştirdiği 127 metafor; keşfetme, öğretme, kendini tanıma, iyileştirme, sürekli olma, yol gösterme, eğlendirme, düzen, kaçış, ihtiyaç ve alışkanlık olmak üzere toplam 11 kavramsal kategori altında toplanmıştır. Adayların en fazla keşfetme (f=38, %29,92), en az ise alışkanlık (f=1, %0,78) kategorisinde metafor geliştirdiği tespit edilmiştir.
DETERMINING THE PERCEPTIONS OF PRE-SERVICE TEACHERS ABOUT READING SKILLS DURING MOTHER TONGUE EDUCATION THROUGH METAPHORS
The purpose of this study is to determine the perceptions of the pre- service teachers in the department of Turkish Language and Literature who take pedagogical formation course about reading skills. Metaphors has an important function in embodying the perceptions. Thus, they help us know what something is and how it is understood with comparison and descriptions. Therefore, knowing what perceptions the pre-service teachers have about reading will provide us a way to understand the perspectives that will direct the education activities and the courses and the students that cannot be thought separate from reading activities. The study group, which is conducted in accordance with the phenomenology design, consists of the pre-service teachers from the department of Turkish Language and Literature who took pedagogical formation in Bayburt University during the fall semester of 2017-2018 academic year. The perceptions of the pre-service teachers about reading skills were determined with a semi-structured form. They were asked to complete three sentences like “Reading is like..........; because ..........”. Content analysis was used in the analysis of the data of the study. Direct citations from the sentences of the pre-service teachers were given to support the data and descriptive analysis was also used. As a result of the study, the metaphors that the pre-service used the most are determined as follows: friend, teacher, chocolate, water. 127 metaphors that the pre-service teachers developed were collected under 11 conceptual categories as discovering, teaching, knowing yourself, improvement, continuity, guidance, entertaining, order, escaping, need and habit. It was determined that the pre-service teachers developed metaphors the most under the category of discovering (f=38, %29,92) and the least under the category of habit (f=1, %0,78).
___
- Aksaçlıoğlu, A. G., Yılmaz, B. (2007). Öğrencilerin televizyon izlemeleri ve bilgisayar
kullanmalarının okuma alışkanlıkları üzerine etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 21 (1), 3-28.
- Aktaş, E., Uzuner Yurt, S. (2016). Öğrencilerin Türkçe, Arapça ve İngilizceye yönelik algılarının
metaforlar aracılığıyla belirlenmesi: Erzincan ili örneği. Akın, H. (ed.) Uluslararası Erzincan
Sempozyumu bildiri kitabı içinde (ss. 347-357). Erzincan: Erzincan Üniversitesi.
- Arslan, Y., Çelik, Z., Çelik, E. (2009). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığına yönelik
tutumlarının belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 113-124.
- Aydın, İ. S., Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci”
kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies, 5(3), 818-842.
- Bektaş, M. Okur, A. Karadağ, B. (2014). İlkokul ve ortaokul son sınıf öğrencilerinde metaforik algı
olarak kitap. Türk Kütüphaneciliği, 28(2), 154-168.
- Bozpolat, E. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının dört temel dil becerisine ilişkin metaforik algıları.
Turkish Studies, 10(11), 313-340.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. Ve Demirel, F. (2010). Bilimsel
araştıbozprma yöntemleri. 5. Baskı. Pegem Akademi Yayınları: Ankara.
- Calp, M., Calp, Ş. (2016). Özel eğitim alanı olarak Türkçe öğretimi I-II. Beşinci basım, Ankara:
Nobel Yayıncılık.
- Çakmak, T., Yılmaz, B. (2009). Okul öncesi dönem çocuklarının okuma alışkanlığına hazırlık
durumları üzerine bir araştırma: Hacettepe Üniversitesi Beytepe Anaokulu örneği. Türk
Kütüphaneciliği, 23 (3), 489-509.
- Çam Aktaş, B. (2016). Pedagojik formasyon programı öğrencilerinin eleştirel okuma özyeterlik
algısı ve yansıtıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,
15(59), 1186-1202.
- Çelikten, M., Şanal, M. Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
- Dadandı, İ., Kalyon, A., Yazıcı, H. (2016). Eğitim fakültesinde öğrenim gören ve pedagojik
formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançları, kaygı düzeyleri ve
öğretmenlik mesleğine karşı tutumları. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 253-269.
- Ekici, G. (2016). Öğretmen adaylarının “bilgisayar” kavramına ilişkin metaforik algıları. Gaziantep
University Journal of Social Sciences, 15 (3), 755-781.
- Erdem, C. (2012). Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının okuma stratejilerini kullanma
düzeyleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1 (4), 162-186.
- Göğüş, B. (1978). Orta Dereceli Okullarımızda Türkçe ve Yazın Eğitimi. Ankara: Kadıoğlu
Matbaası.
- Güleryüz, H. (2000). Türkçe Programlanmış İlkokuma Yazma Öğretimi Kuram ve Uygulamaları.
Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Gülşen, C., Çetin Gündüz, H. (2016). Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının
öğretmenlik mesleği ve öğretmenlik uygulamasına yönelik görüşleri. International Journal
of Social Sciences and Education Research, 2(3), 1077-1092.
- Gündüz, B. (2015). Üniversite 1. Sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları ve eleştirel okuma
becerileri üzerine bir durum çalışması, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İhsan Doğramacı
Bilkent Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Güven, D. (2010). Profesyonel bir meslek olarak Türkiye’de öğretmenlik. Boğaziçi Üniversitesi
Eğitim Dergisi, 27(2), 13-21.
- İlğan, A., Sevinç, Ö. S., Arı, E. (2016). Pedagojik formasyon programı öğretmen adaylarının mesleki
tutum ve çağdaş öğretmen algıları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
32(2), 175-195.
- Karakuş, N., Kozçetin, K. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma kavramına yönelik metaforik
algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S.40, 387-
404.
- Lüle Mert, E. (2013). Türkçe öğretmen adaylarının dört temel dil becerisine ilişkin algılarının
metaforlar aracılığıyla analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(27), 357-372.
- Miles, B. M., Huberman, A. M. (1994) Qualitative data analysis: An Expanded Sourcebook. Second
Edition. London: Sage.
- Modell, A. H. (2009). The metaphor the bridge between feelings and knowledge. Psychoanalytic
Inquiry, 29, 6-11.
- Onat Kocabıyık, O. (2016). Olgubilim ve Gömülü Kuram: Bazı Özellikler Açısından Karşılaştırma.
Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 55-66.
- Özdemir, T. Y., Erol, Y. C. (2015). Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının okul,
öğretmenlik ve öğrenci kavramlarına ilişkin algıları. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal
Bilimler Dergisi, 13(4), 215-244.
- Palmquist, R. A. (2001). Cognitive style and users’ metaphors for the web: an exploratory study. The
Journal of Academic Librarianship, 27(1), 24–32.
- Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler.
Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
- Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı (2014). Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esasları,
Şubat, 2014.
- Tiryaki, E. N, Demir, A. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma becerisine yönelik metaforik
algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 18-27.
- Ulusoy, M. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının Türkçe ve öğrenme alanları ile ilgili metaforları.
Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, S.14, 1-18.
- Wulf, A. and Dudis, P. (2005). Body Partitioning in ASL Metaphorical Blends. Sign Language
Studies, 5(3), 317-332.
- Yıldırım, A., Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Genişletilmiş 9. Baskı.
Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, F., Göçen, S., Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları:
bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 151-164.