NABÎZADE NAZIM’IN ANLAM DÜNYASINDA ÉMILE ZOLA VE NATÜRALİZM AKIMI

19. yüzyılda bilim ve tekniğin şekillendirdiği yeni düşünce sistemi ve gerçeklik algısı, sanat ve edebiyat üzerinde önemli değişimlere neden olmuştur. Bu değişimin yansıması olarak sanat ve edebiyatta realizm ve natüralizm akımları doğmuştur. Natüralizm 19. yüzyılın sonlarında Fransa'da ortaya çıkmış bir edebiyat akımıdır. Natüralistler, pozitif bilimlerle sanatı birleştirmeye çalışmış; deney ve gözlem metodunu edebiyata uygulamışlardır. Osmanlı'da bilimsel çalışmaların önem kazandığı 19. yüzyılda romantizm akımı yerini realizm ve natüralizm akımlarına bırakmıştır. Émile Zola eserleri ve fikirleri ile Türk edebiyatçılarına natüralizm akımında rehberlik etmiştir. Bu dönemde Émile Zola'dan yapılan tercümelerin sayısında artış olmuştur. Türk edebiyatında natüralizmin ilk izleri Tanzimat dönemi sanatçısı Nabîzade Nâzım'da görülür. Nabîzade Nâzım yazdığı roman ön sözleri ve gazete yazılarında natüralizme bağlılığını belirtmiş ve natüralizm akımı üzerine detaylı bilgiler vermiştir. Bu anlamda Nabîzade Nâzım, Émile Zola'yı Türk okurlarına tanıtan ve natüralist tekniği edebi eserlerine uygulayan ilk yazarlardandır. Nabîzade Nâzım fenni ve deneysel bir roman yazma iddiasındadır. Bu makalede Nabîzade Nâzım'ın roman ön sözlerinde ve gazete yazılarında natüralizm akımı ve Émile Zola ile alakalı ortaya koyduğu düşünceler rehberliğinde Émile Zola etkisini ortaya koymaya çalıştık. Bu çalışmada natüralizmin Nabîzade Nâzım tarafından nasıl algılandığı, hangi tekniklerin alındığı, teoriden uygulamaya hangi safhalardan geçildiği gibi bir dizi soruya cevap aranacaktır. Asıl üzerinde durmak istediğimiz şey, Nabîzade Nâzım'ın sanat ve sanatçı algısında natüralizm ve Émile Zola'nın etki ve katkısının ne ölçüde olduğu ve Nabîzade Nâzım'ın Émile Zola'yı ve natüralizm akımını ne derece anladığıdır

ÉMILE ZOLA AND NATURALISM MOVEMENT IN THE MEANING WORLD OF NABIZADE NAZIM

In the 19th century, the new system of thought and perception reality which were shaped by scinence and technique caused significant changes in art and literature. As a reflection of the realism and naturalism movements were born in art and literature. Naturalism is an art movement which was emerged in France in 19th century. In the 19th century, when the scientific studies became important in the Ottoman Empire, the movements of romance lift its place to the movements of Realism and Naturalism. Naturalist tried to combine art with positive sciences; and applied experiment and observation method to the literature. Émile Zola has guided Turkish Literature with her works and ideas in the movement of naturalism. During this period, translations from Émile Zola had increased in number. The first traces of this movement in Turkish Literature are seen in Nabizade Nazım who was the Tanzimat period artist. In the novels preface and newspaper articles were written by Nabizade Nazım, he stated his commitment on naturalism movement and gave detailed information on this movement. In this sense, Nabizade Nazım is the first writer who introduce Émile Zola to Turkish readers and applied naturalists techniques to his literary works. Nabizade Nazım has claimed to write an experimental novel. We tried to reveal the influence of Émile Zola in Nabizade Nazım’s novel preface and newspaper articles. In this study, a series of question will be search for answers such as how naturalism was perceived by Nabizade Nazım, which techniques were taken, which phases were passed from theory to the practice. In this study, the thing we really want to focus on that in the Nabizade Nazım’s perception of art and artist what is the impact and contribution of naturalism and Émile Zola; what extent Nabizade Nazım understands Émile Zola and naturalism movement

PDF

___

Akyüz, Kenan (1985). Batı Tesirinde Türk Şiir Antolojisi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Birinci, Necati (1987). Nâbizâde Nâzım, Hayatı, Sanatı, Edebî Şahsiyeti, Eserlerinden Seçmeler.
Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Camborde, Jean. “Natüralizme ve Sembolizme'den Bugünün Edebiyatına”. (Çev: Nusret Hızır) Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi 1943-44 öğretini yılında verilen konferansın Türkçe metnidir.
Comte, Auguste (1830). Cours de philosophie positive. Paris: Rouen Frères Libraires-Éditeurs. Compte, Auguste (2012). İslâmiyet ve Pozitivizm. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Dino, Güzin (1952). “Nâbizâde Nâzım’ın (1865-1893) Karabibik İsimli Hikâyesi Üzerinde Bir Deneme”. AÜDTCF Dergisi. XII/1-2. 153-158.
Efendi, Ahmet Mithat (2001). Letaif-i Rivayat. Haz. Fazıl Gökçek, Sabahattin Çağın. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Efendi, Ahmet Mithat (2000). Müşahedat. Bütün Eserleri. Romanlar XVIII. Haz. Necat Birinci. Ankara: TDK Yayınları.
Efendi, Ahmet Mithat (5 Aralık 1887). “Roman ve Romancılık”, Tercüman-ı Hakikat, s. 2847, s. 2- 3.
Enginün, İnci. Kerman, Zeynep (1977). “Türkçe’de Émile Zola Tercümeleri ve Émile Zola Hakkında Yazılar Bibliyografyası (1885-1973)”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. C. XXII.
Enginün, İnci. Kerman, Zeynep (2011). Yeni Türk Edebiyatı Metinleri 4. Eser Tanıtma ve Ön Sözler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Evin, Ahmet. Ö. (2004). Türk Romanlarının Kökenleri ve Gelişimi. Çev: Osman Akınhay. İstanbul: Agor Kitapları.
Grisebach, Manon Maren (1995). Edebiyat Biliminin Yöntemleri. Çev. Arif Ünal. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
Hanioğlu, Şükrü (1985). “Bilim ve Osmanlı Düşüncesi”. Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi. İstanbul: İletişim. c. II, s. 346-51.
İhsanoğlu, Ekmeleddin (1992). “Tanzimat Öncesi ve Tanzimat Dönemi Osmanlı Bilim ve Eğitim Anlayışı”. 150.Yılında Tanzimat. Ankara: TTK. 335-395.
Kabakçı, Enes (2008). “Pozitivizmin Türkiye’ye Girişi ve Türk Sosyolojisine Etkisi”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. Cilt: 6. Sayı: 11.
Kefeli, Emel (2012). Batı Edebiyatında Akımlar. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Korlaelçi, Murtaza (1986). Pozitivizmin Türkiye’ye Girişi ve İlk Etkileri. İstanbul: İnsan Yayınları.
Lukacs, Georg (1987). Avrupa Gerçekçiliğine Giriş. İstanbul: Payel Yayınları.
Martino, P. (1958). Fransız Natüralizmi. çev: Nebil Otman. Ankara: Maarif Basımevi.
Mitterand, Henri (1969). Nana, étude, in Émile Zola. Œuvres completes. Vol. II. Paris: Gallimard.
Mitterand, Henri (1986). Zola et le naturalisme, Que sais-je? Paris: PUF.
Mitterand, Henri (1990). Zola, l’histoire et la fiction. Paris: PUF.
Muvâzene-i Politikaya Dair Reisü’l-Küttâb Atıf Efendi Lâyihası”, Tarih-i Cevdet, C.VI. İstanbul: Matbaa-i Osmaniye, 1895, s. 311-318.
Nâzım, Nabizade (2004). “Kariînime”. “Karabibik”. Zehra-Karabibik. Haz. Özlem Fedai. İstanbul: Özgür Yayınları.
Nâzım, Nazım “Ravi’nin Bir Varakası Daha”. Tercüman-ı Hakikat. s. 3551. 7 Nisan 1890 Nâzım, Nazım “Roman ve Romancılık”. Tercüman-ı Hakikat. s. 3551. 7 Nisan 1890.
Noiray, Jacques (2007). Préfaces des romans français du XIX. e siècle. Paris: Le livre du poche. Özön, Mustafa (2009). Türkçe’de Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
Perin, Cevdet (1946). Tanzimat Edebiyatında Fransız Tesiri. İstanbul: Pulhan Matbaası.
Uç, Himmet (2003). Nâbizâde Nâzım, Şair Romancı. İstanbul: Kitabevi.
Uşaklıgil, Halit Ziya (2012). Hikâye. Haz: Fazıl Gökçek. İstanbul: Özgür Yayınları.
Ülken, Hilmi Ziya (2009). Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Wellek, Rene (1963). “The Concept of Realism in Literary Scholarship”, Concepts of Criticism. Ed.
Stephen G. Nichols, Jr, New Haven ve Londra New Haven: Yale University Press.
Zola, Émile (1881). Le Roman expérimentale. Paris: G. Charpentier Éditeur.