MUSTAFA ZİHNİ PAŞA’NIN BALKAN SAVAŞI ÖNCESİNDEKİ ÖNGÖRÜSÜ HAKKINDA BİR İNCELEME

Balkan Savaşları (1912-1913), Osmanlı Devleti için oldukça ağır bir yenilgi olmuştur. Osmanlı Devleti bu dönemde siyasi, askeri ekonomik, sosyal ve kültürel gibi birçok alanda zor bir dönemden geçmekteydi. Balkan Savaşları’nın yaklaştığı sırada tecrübeli bir idareci ve yazar olan Babanzade Mustafa Zihni Paşa, Osmanlı Devleti’nin savaşa girmemesi gerektiği hususunda hükümeti uyarmıştır. Zira Mustafa Zihni Paşa, Osmanlının içinde bulunduğu zor koşulları iyi biliyordu. Dolayısıyla durumu iyi değerlendirebilmiştir. Ayrıca ordunun bir kısmının terhis edilmesini de göz önünde bulundurarak ordunun savaşı kazanacak güçte olmadığını ifade etmiştir. Ne var ki, bu görüşünden dolayı Yanya’da vali iken rütbesi indirilmiş ve Bolu’ya mutasarrıf olarak tayin edilmiştir. Öte yandan dönemin hükümetleri de yaklaşan bu Balkan felaketini fark edemeyip gerekli önlemleri almamışlardır. Nihayet Karadağ, 8 Ekim 1912’de Osmanlı Devleti’ne savaş açmıştır. Daha sonra savaşa Sırbistan, Bulgaristan ve Yunanistan da katılmıştır. Bu savaş sonucunda Osmanlı Devleti, Balkan Devletleri karşısında oldukça ağır bir yenilgi almıştır. Dolayısıyla Osmanlı Devleti yaşadığı hezimet karşısında bu bölgeden çekilmek zorunda kalmış ve beş asır süren hâkimiyetini kaybetmiştir. “Mustafa Zihni Paşa’nın Balkan Savaşı Öncesindeki Öngörüsü Hakkında Bir İnceleme” adlı çalışma Balkan savaşlarında yaşanan önemli gelişmeleri merkeze almıştır. Çalışma hazırlanırken Osmanlı Devleti’nin, Balkan Savaşları başlamadan önce içinde bulunduğu zor koşullardan bahsedilmiş ve Zihni Paşa’nın Balkan Savaşına girilmemesi noktasında uyarı ve çabaları esas alınarak anlatılmaya çalışılmıştır.

AN EXAMINATION ON MUSTAFA ZIHNI PASHA’S PREDICTIONS IN THE PRE-BALKAN WAR PERIOD

The Balkan Wars (1912-1913) caused a severe defeat for the Ottoman State. In that period, the Ottoman State was going through difficulties regarding political, military, economic and cultural aspects. Babanzade Mustafa Zihni Pasha, who possessed the personality of foresight as well as administrative and intellectual traits, warned the Ottoman State not to engage in a war with the Balkan States since he knew the hard conditions in which the Ottoman Empire was involved. He also stated that the army was not powerful enough to succeed in the battle, considering that some portion of the troops had been demobilized. However, because of his prediction, he had been downgraded to the sub- governor of Bolu when he was the governor of Yanya. On the other hand, the Ottoman administrators who failed to be aware of the upcoming disaster did not take the necessary precautions in that respect. Eventually, on October 8, 1912, Montenegro declared war against the Ottoman State and later on Serbia, Greece and Bulgaria also joined the war. As a result of that war, the Ottoman State suffered a heavy defeat against the Balkan States, and hence, lost its sovereignty over the region which it ruled for five centuries. The study, entitled “An Examination on Mustafa Zihni Pasha’s Predictions in the Pre-Balkan War Period,” focuses on important developments experienced in the Balkan Wars. During the preparation of the study, the difficult situation in which the Ottoman Empire had been throughout the pre-Balkan War period are mentioned and are tried to be explained based on the warning and effort of Mustafa Zihni Pasha concerning the atrocities of the Balkan Wars.

PDF

___

BOA. BEO. Dos./ Göm. nr. 304/22741. BOA. DH. Memur Sicil Zarfları [SAİD. MEM.]. Dos./Göm. nr. 4/442.
A. B. “Balkan Harbinin Sebepleri”, Tasvir-i Efkar, 3 Mayıs 1943, No: 5379-1022, tefrika: 16. İkdam, 23 Haziran 1329/6 Temmuz 1913, No: 5882. Tanin, 4 Teşrin-i Evvel 1328, No: 1460. Tanin, 9 Eylül 1912, No: 44-1328.
............, Hilafet Risâleleri: II. Meşrutiyet Devri. 3, (Haz: İ. Kara), Klasik Yayınları, İstanbul, 2003.
............, Muallim M. Cevdet’in Hayatı, Eserleri ve Kütüphanesi. (Haz: O. Ergin), Bozkurt Basımevi, İstanbul, 1973.
Ahmad, Feroz, İttihat ve Terakki 1908-1914, (Çev: Nuran Yavuz), Kaynak Yayınları, İstanbul, 1995.
Aram, Andonyan, Aram, Balkan Harbi Tarihi, Çev: (Zaven Biberyan), Sander Yayınları, İstanbul, 1975.
Armaoğlu, Fahir, Siyasi Tarih (1789-1960), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara, 1975.
Armaoğlu, Fahri, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995), Alkım Yayınevi, İstanbul, 2005. Bayur, Y. Hikmet, (1983). Türk İnkılabı Tarihi. C, 2, K, 3, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1983.
Bayur, Y. Hikmet, Balkan Savaşları: Birinci Balkan Savaşı I (1912), Cumhuriyet Yayınları, İstanbul, 1999.
Castellan, Georges, Balkanların Tarihi, (Çev: Ayşegül Yaraman Başbuğu), Milliyet Yayınları, İstanbul, 1995.
Findley, Carter, V, Osmanlı Devletinde Bürokratik Reform: Bâbıalî (1789-1922). (Çev: Latif Boyacı, İzzet Akyol), İz Yayıncılık, İstanbul, 1994.
Görgülü, İsmet, On Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1913: Balkan-Birinci Dünya ve İstiklal Harbi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1993.
Gövsa, İ. Alaaddin, Babanzade Zihni Paşa. Türk Meşhurları Ansiklopedisi, Yedigün Neşriyat, İstanbul, 1945.
Hafız Hakkı Paşa, Bozgun, Tercüman Yayınları, İstanbul, 1990.
Halaçoğlu, Ahmet, Balkan Harbi Sırasında Rumeli’den Türk Göçleri 81912-1913), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1994.
Hayta, Necdet, Londra Büyükelçiler Konferansı 17 Aralık 1912-11 Ağustos 1913, 5. Askeri Tarih Semineri Bildirileri II, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1996.
Hut, Davut, “II. Meşrutiyet Döneminde Bir Osmanlı Entelektüeli Babanzade İsmail Hakkı”, Tarihimizden Portreler: Osmanlı Kimliği, (Ed: Z. Kurşun ve H. Çoruh), Ordaf-Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2013.
Jelavich, Barbara, Balkan Tarihi, C. 2, (Çev: İhsan Durdu), Küre Yayınları, İstanbul, 2006.
Kestelli, R. Necdet, Osmanlı İmparatorluğu’nun Batışı (Ufûl). ( Hazırlayan: Veliye Özdemir), Arma Yayınları, İstanbul, 2001.
Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2004.
Longrıgg, S. Hemsley, Four Centurıes Of Modern Iraq, Garnet, Oxford University Press, 2002.
Nazlı Eren, Nazlı, “Savaş Muhabirlerinin Gözüyle Osmanlı Halkı’nın Balkan Savaşı’na Yönelik Tutum ve Algısının Değerlendirilmesi”, Balkan Savaşları Paneli, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 2012.
Ortaylı, İlber, Gelenekten Geleceğe, Ufuk Kitapları, İstanbul, 2004.
Ortaylı, İlber, Osmanlı İmparatorluğunda Alman Nüfuzu, Kaynak Yayınları, İstanbul, 1983.
Öksüz, Hikmet, “Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı Öncesi Balkanlarda Yaşamış Olduğu Siyasal Süreç”, Osmanlı, C, 2, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.
Önsoy, Rifat, Osmanlı Borçları 1854-1914, Turhan kitabevi Yayınları, Ankara, 1999.
Richard, Hall, C, The Balkan Wars 1912-1913, Prelude to the First World War, Routledge, London and New York, 2000.
Seçkin, Selçuk, “Görsel Belgelerde Balkan Savaşlarının Anlatımı”, Balkan Savaşları Paneli, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 2012.
Shaw, Stanford. J, Ezel, K. Shaw, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye. (Çev: Mehmet Harmancı), C: 2, E Yayınları, İstanbul, 2010.
Troçki, Lev, (2009). Balkan Savaşları, (Çev: Tansel Güney), Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2009.
Turfan, N. Naim, Jön Türklerin Yükselişi: Siyaset, Askerler ve Osmanlının Çöküşü, (Çev: Mehmet Moralı), Alkım Yayınevi, İstanbul, 2005.
Uçarol, Rıfat, “1912 Balkan Bunalımı, Osmanlı Devleti’nde Büyük Kabine’nin Kurulması ve Savaşa Gidiş”, Balkan Savaşları Paneli, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 2012.
Uçarol, Rifat, Siyasi Tarih (1789-1994), Filiz Kitabevi, İstanbul, 1995.
Uçarol, Rifst, “Balkan Savaşı Öncesinde Terhis Olayı ve Seferberlik İlanı Sorunu” Dördüncü Askeri Tarih Semineri Bildiriler, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1989.
Yenilmez, Mustafa, “Makinelerin Savaşı: Balkan Savaşları’nda Osmanlı Ordusu’nda Motorlu Taşıt Kullanımı (1912-1913)”, Balkan Savaşları Paneli, İstanbul: Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 2012.
Baban, Cihad, (1984). “Hocam ve Amcam Şükrü Baban”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 40, S: 1-4, (1984), s. 3-10.
Cengiz Poyraz, Fatih Öztop (2013). “19. Yüzyılda Yabancıların Gözüyle Osmanlı Eğitimi”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, C. 2, S: 1, (2013), s. 308-316.
Gülan, Aydın, Babanzade Mustafa Zihni Paşa ve “Tevsî’-i Me’zûniyet Yahud Kitab-ı İdaremizden Bir Sahife.” İdare Hukuku ve İlimler Dergisi, C. 6, S: 1-3, (1985), s. 109-128.
Küçük, Cevdet, “Balkan Savaşı”. DİA, TDV, C. 5, (1992), İstanbul, s. 23-25.
Mutluçağ, Hayri, (1972). “Balkan Savaşında Uğrayacağımız Felaketi Gören Bir Vali”, Belgelerle Türk Tarih Dergisi, C. 10, S: 56, (1972), Ankara, s. 224-225.
Peuteuil, Suzann, (1972). “Balkan Savaşlarına Doğru”, Hayat Tarih Mecmuası, C. 2, S: 8, (1972), İstanbul, s. 32-37.
Birbudak, T. Seçkin, Balkan Savaşları’nda Edirne, Ankara Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2008.
Bukarlı, Edip, (2018). Mustafa Zihni Paşa’nın Hayatı ve Siyasi Görüşleri, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir, 2018.
Çinar, Hüseyin, (2015). Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrid-î Sarih tercüme ve şerhi üzerine inceleme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir, 2015.