MUSTAFA KUTLU’NUN HİKÂYELERİNDE MEKÂN OLARAK EV

Cumhuriyet Dönemi Sonrası Türk edebiyatının önemli hikâye yazarlarından biri olan Mustafa Kutlu, günümüze dek yayımladığı yirmi altı hikâye kitabı ile hikâye sahasındaki konumunu sağlamlaştırmıştır. Kıssa geleneğine dayalı öyküleriyle modern insanın bunalımlarını ve değişen düzene karşı bozulmamış, saf Anadolu insanının hayat mücadelesini dile getirmiştir. İlk hikâyelerine romantik bir Anadoluculuk hakim olan yazar, daha sonraki hikâyelerinde kapitalistleşme ile birlikte sanayileşmenin yol açtığı olumsuz etkilere değinmiştir. Varoluşçu felsefenin izlerine rastladığımız eserlerinde Ioanna Kuçuradi' den aldığı sanat dersleri ile dünyayı algılayış tarzından etkilendiği Nurettin Topçu'nun görüşlerini harmanlayarak Şark-İslam kültürünün bir sentezini oluşturmaya çalışmıştır. Sosyal-gerçekçi bir anlayışla kaleme aldığı hikâyelerinde mekânı insanın ünsiyet kurması gereken bir unsur olarak görmüştür. İçe yönelik bir mekân anlayışına sahip olan Kutlu, insanın ahlaki yönünün ve düşünüş tarzının yaşadığı mekâna aksedeceğini düşünür. Eserlerinde modern hayata ve köy yaşamına ait olan mekânların birbirinden farklı niteliklere sahip olduğu, yaşam tarzının yaşanılan mekâna yansıdığı dikkati çeker. Yaşadığı zaman ve mekândan hoşnut olmayan Kutlu, bu dünyadan uzaklaşmak için tasarlanmış bir mekân tasavvuru oluşturur. Çalışmamızda hikâyelerinde Şark hikâyeciliğinin yapı unsurlarını ve malzemelerini kullanan Mustafa Kutlu' nun bir iç mekân olarak "ev" i birey-mekân ilişkisi bağlamında ele alış şekli üzerinde durulmuştur. "Ev" başlığı altında, hikâye kahramanlarının yaşam alanı olarak ev ile olan etkileşimi esas alınmıştır. "Evi Kaybetmek" te belirli sebeplerden dolayı evlerini terk eden ya da terk etmek zorunda kalan kahramanların mekân ile olan münasebeti ilginç görüntüler oluşturur. "Eve Dönüş" te ise yıllar sonra doğup büyüdükleri memleketlerine, baba evine, vatanına dönen insanların rücu etme sebepleri irdelenmiştir. Mustafa Kutlu'nun hikâye kahramanlarının bir iç mekân olarak evi hem fiziksel hem de psikolojik durumlarına göre değişen bağlamda algıladıkları sonucuna ulaşılmıştır

HOUSE AS SETTING IN MUSTAFA KUTLU’S STORIES

Mustafa Kutlu, one of the important Post-Republican period story writers, has proved his place in the modern day storytelling by publishing twenty-six story books so far. With the stories based on anecdote tradition, he expressed the depression of the modern man and the struggle of the pure Anatolian people against the changing order. The author, whose previous stories are dominated by romantic Anatolian culture style, touched upon the negative effects of the industrialization along with the capitalization in his later stories. In his works which we encountered the traces of the existentialist philosophy, he tried to construct a synthesis of Eastern-Islamic cultures by blending the art lessons from Ioanna Kuçuradi with the views of Nurettin Topçu who influenced him with the perception of the world. In his stories which he wrote with a social-realistic understanding, he regarded place as an element in which man should establish accustoming. Having an understanding of an inward-oriented place, Kutlu thinks that a person's moral orientation and his way of thinking will reflect on the place he lived. In his works, it is noticed that the places belonging to the modern life and the village life have different qualities and the way of life reflects on the living space. Kutlu, who is not pleased with time and space he lives in, creates an imagination of space designed to get away from this world. In our study, it was observed that how Mustafa Kutlu, uses structure and supplies of Şark literature, examined home as an indoor place as part of the relation of individual-place. In this study, first section named “home” was based on interaction of the characters of the story with home. In the section named “Losing Home”, relations of the characters of the story, who have to abandoned or were forced to leave their homes, with the location or living space compose interesting images. In the last section named “Returning Home”, the reasons for their return to their homeland of the people were analysed. In conclusion, it was observed that, the home as an interior space is perceived in a context that varies according to both their physical and psychological state by the characters of the stories

PDF

___

Bachelard, Gaston. (1996). Mekânın Poetikası. (çev. Aykut Derman). İstanbul: Kesit Yayınları.
Bakır, Sinan. (2015). Leylâ Erbil ve Mustafa Kutlu’nun Hikâyelerinde Teknik, Turkish StudiesInternational Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/16 Fall 2015, p.249-296, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8812, ANKARA-TURKEY.
Bayrak, Özcan. (2013). Tevfik Fikret’in Şiirlerinde Mekân ve Algı. İstanbul: Kesit Yayınları.
Bayraktar, Betül. (2015). Birey-Doğa İlişkisi Temelinde Kendisi Ol(ama)ma: Mustafa Kutlu Öykülerini Ekoeleştirel Okumak, Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/12 Summer 2015, p. 137- 154, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8578, ANKARA-TURKEY.
Demir, Ayşe. (2011). Mekânın Hikâyesi Hikâyenin Mekânı Türk Hikâyesinde Mekân (1870-1922 Dönemi). İstanbul: Kesit Yayınları.
Dere, Mustafa. (2015). İhtişamdan Sefalete Yeni Türk Edebiyatı’nda Konak ve Yalı. Konya: Palet Yayınları.
Elçi İnci, Handan. (2003). Roman ve Mekân/Türk Romanında Ev. İstanbul:Arma Yayınları.
Göka, Şenol. (2001). Bir Bütünün İki Farklı Görüntüsü İnsan ve Mekan. İstanbul: Pınar Yayınları.
Kanter, Muhammet Fatih. (2012). İnsan-Zaman-Mekân Üçgeninde Deneme Yazarı Olarak Mustafa Kutlu. Aynanın Sırrı: Mustafa Kutlu Sempozyum Bildirileri Kitabı, İstanbul, Haziran 2012, 279-283.
Korkmaz, Ramazan. (2015). Yazınsal Okumalar. İstanbul: Kesit Yayınları.
Kutlu, Mustafa. (1970). Ortadaki Adam. İstanbul: Hareket Yayınları.
_______. (1999). Ya Tahammül Ya Sefer. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2007a). Mavi Kuş. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2007b). Menekşeli Mektup. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2008). Tufandan Önce. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2009a). Chef. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2009b). Huzursuz Bacak. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2009c). Uzun Hikâye. İstanbul:Dergâh Yayınları.
_______. (2009d). Yoksulluk İçimizde. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2010a). Arkakapak Yazıları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2010b). Beyhude Ömrüm. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2010c). Kapıları Açmak. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2010d). Tahir Sami Bey’in Özel Hayatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2010e). Zafer Yahut Hiç. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2011a). Hayat Güzeldir. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2011b). Hüzün ve Tesadüf. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2013). Sıradışı Bir Ödül Töreni. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2014). Nur. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2015a). Tirende Bir Keman. İstanbul: Dergâh Yayınları.
_______. (2015b). Hesap Günü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Lekesiz, Ömer. (2012) . Mustafa Kutlu’nun Hikâye Poetikası. Aynanın Sırrı: Mustafa Kutlu Sempozyum Bildirileri Kitabı, İstanbul, Haziran 2012, 23-28.
Okkesim, Zeliha. (2016). Mustafa Kutlu’nun Hikâyelerinde Yalnız(laşan) Erkekler, Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/10 Spring 2016, p. 443-458, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http: // dx.doi.org / 10.7827/TurkishStudies.9590, ANKARA-TURKEY.
Sekman, Ayşegül. (2016). Mustafa Kutlu’nun Mekân Algısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tosun, N. (2004). Türk Öykücülüğünde Mustafa Kutlu. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Yazır, Muhammed Hamdi. (2012). Kur’ân-ı Kerim’in Yüce Meâli. İstanbul: Seda Yayınları.
Yalsızuçanlar, Sadık. (2012). Sırr’ın Sırları. Aynanın Sırrı: Mustafa Kutlu Sempozyum Bildirileri Kitabı, İstanbul, Haziran 2012, 107-110.
Yıldırım, Ercan. (2007). Mustafa Kutlu Hikâyeciliği Varoluş/Yabancılaşma/ Hakikat. Ankara: Ebabil Yayınları.