MUŞ ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ

Muş il merkezi Minare Mahallesi, Ulu Cami sokakta yer alan Muş Ulu Camii, XVI. yüzyılı içerisinde inşa edilmiştir. Muş Ulu Camii, plan olarak klasik Osmanlı dönemi dini yapı örneklerindendir. Enine dikdörtgen planlı ve tek ana kubbeli altı sütun destekli cami plan düzenlenmesine sahiptir. Plan tipi olarak, doğu batı doğrultusuna uzanan, merkezi mekanlı bir plana sahiptir. Yapının harim kısmı ortada yer alan kubbe örtülü merkezi mekânın doğu ve batıya doğru genişlemesiyle elde edilmiştir. Caminin kuzeyinde harime girişin önünde üç bölümlü bir son cemaat mahalli bulunmaktadır. Merkezi mekânlı, yanlarda tonozlarla örtülmüş mekânların da oluşan plan düzenlenmesine sahiptir. Muş Ulu Camii, kuzey cephesinin kemer üzengi seviyesinin üst kısmı siyah ve daha açık renkli olarak kesme taş, kemer üzengi seviyesinin alt bölümü ise kaba yonu taş ile inşa edilmiştir. İki renkli taş malzeme kullanılarak cephelerin hareketlendirilmesi, güney mimarisi özelliğidir. Yapının diğer cephelerinin inşasında sıralı kaba yonu taş kullanılmıştır. Ana mekânla son cemaat bölümü arasında iki adet söveleri kesme taştan oluşan pencere açıklığı görülmektedir. Üç bölümlü son cemaatin batı bölümünde sonradan inşa edilmiş sandukalı bir mezar bulunmaktadır. Muş Ulu Camii, son yarım asır içerisinde çevresinde oluşan ruhsatsız ve niteliksiz bir ve iki katlı yapılar ile adeta çevrelenmiş ve dıştan tanınmaz bir hale gelmiştir. Tarihi ve tescilli olan yapının iç ve dış bölümlerine son dönemlerde yapılan, aslına uygun olmayan onarım ve eklemeler ile tüm mimari özelliği adeta kaybolmuştur. Yapılan bu müdahaleler, sonuçta, yapının ciddi yapısal statik sorunlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu kapsamda 2009-13 yıllarında Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından hazırlanan rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri, Van Kültür Varlıkları Bölge Müdürlüğü'nce onaylanmıştır. Restorasyon çalışmaları ise 2012 yılında Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından başlatılmış, onarım ve çevre düzenleme çalışmaları 2015 yılı sonunda tamamlanmıştır.

MUS GRAND MOSQUE STRUCTURAL PROBLEMS AND SOLUTIONS

Mus Grand Mosque, located in the city center, Minare neighborhood, on the Grand Mosque Street. It was was built in XVI century. Muş Ulu Mosque is a classic example of Ottoman religious architecture. The mosque has a plan arrangement with a transverse rectangular plan and a single main domed six column support. As a plan type, it has a centralized plan extending to east-west direction. The harim part of the structure is obtained by expanding the central space of the domed dome in the middle towards the east and west. To the north of the mosque there is a three-parted communion place in front of the entrance to the harvest. It has a central layout and a plan arrangement which also includes spaces covered with vaults. Muş Ulu Mosque was built with cut stone at the upper part of the belt stirrup level of the northern ceiling in black and lighter color and rough stone at the lower part of the belt stirrup level. The movement of the facades using two colored stone material is a feature of south architecture. In the construction of the other facades of the building were used rough stone in order. Between the main space and the last congregation section, there is a window opening made up of two cut-out stones. In the western part of the last three-part community there is a burial tomb built afterwards. Muş Ulu Mosque has been surrounded and unrecognized by the unlicensed and unqualified two and three storey buildings which have been formed in the last half century. The architectural feature of the historical and registered building has been lost to the internal and external parts of the building in recent periods, with unsupported repairs and joints. These interventions made, in the end, caused serious structural static problems to occur. In this scope, the survey, restitution and restoration projects prepared by Bitlis Vakıflar Regional Directorate in 2009-13 have been approved by Van Regional Directorate of Cultural Assets. Restoration works were initiated by Bitlis Vakıflar Regional Directorate in 2012 and the restoration and landscaping works were completed at the end of 2015.

___

  • Kulağuz, B. N., (1997), Muş ve Çevresindeki Türk Mimari Eserleri, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji ve Sanat Tarihi A.B.D., Van (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Van.
  • Muş Yıllığı, (1989), Ankara.
  • Omur, T., (1972), Muş ve Adilcevaz’daki Türk Eserleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü (Basılmamış Bitirme Tezi), İstanbul.
  • Öztürk, Ş., (2014), Muş Ulu Camii Koruma Raporu.
  • Ritter, C., (1844), Erdkunde Von Asien, C. X, Berlin.
  • Tavacigil, Ö., (2009). Muş Ulu Camii Koruma Raporu.
  • Tuğlacı, P., (1985), Osmanlı Şehirleri, İstanbul.
  • Yurt Ansiklopedisi, (1982), C. VIII, İstanbul.