MUHAMMED EMİN EŞ-ŞINKÎTÎ'NİN "MEN'U CEVÂZİ'L-MECÂZ Fİ'L-MUNEZZELİ Lİ'T-TE'ABBUDİ VE'L-İ'CÂZ" ADLI RİSALESİNDE KUR'ÂN'DA BULUNMADIĞINI İDDİA ETTİĞİ BEDÎ' SANATLARı

Son dönem âlimlerinden Muhammedu'l-Emîn eş-Şınkîtî (ö. 1974), "Men'u Cevâzi'l-Mecâz fi'l-Munezzeli li't-Te'abbudi ve'l-İ'câz" adıyla kaleme aldığı risalede kendinden önce de Kur'ân'daki varlığı tartışılan mecaz sanatı üzerinden bazı bedî' sanatlarını İbn Teymiyye (ö. 728/1328) ve öğrencisi İbn Kayyım el-Cevziyye'nin (ö. 751/1350) görüşlerine dayanarak inkâr etmektedir. Mecazın Kur'ân'daki varlığını ispat sadedinde Arapça ve Türkçe eser ve makaleler kaleme alınmıştır. Dolayısıyla bu makalede mecazın inkârına bir reddiye amaçlanmamış, eş-Şınkîtî'nin mecazı reddine dair felsefesi üzerinden inkâr ettiği bedî ilminin alanına giren mübalağa, tecâhulu'l-ârif, el-kavlu bi'l-mûcib ve rucû gibi sanatların Kur'ân'daki varlığının tespiti yapılmış ve bu sanatların inkârı üzerinde tartışılarak ispat edilmeye çalışılmıştır. Tarihin her dönemine ve farklı toplumlardan her insana hitap eden Kur'ân'ın kullandığı dil ve üslûbu, özgün ve dinamik sentaksı, muhatabını saatlerce kendine bağlayan fonetik yapısı, Arap dili ve belâgatına her konuda kaynaklık edebilecek zirve bir eser olması, onun tabiatında var olan eşsiz icazıyla açıklanabilir. eş-Şınkîtî'nin Kur'ân'da mecazın olmadığı tezi üzerinden inkâr ettiği tüm sanatlar için öne sürdüğü deliller ise temeli sağlam olmayan akıl yürütme formlarına dayanmaktadır. Muhatabını ikna etmekten uzak, fikrini ispat konusunda zayıf ve bazı noktalarda da tutarsızdır.

BEDÎ ARTS, ARGUED BY MUHAMMED EMİN EŞ-ŞINKÎTÎ NOT TO EXISTS IN QURAN IN HIS EPISTLE "MEN'U CEVÂZİ'LMECÂZ Fİ'L-MUNEZZELİ Lİ'T-TE'ABBUDİ VE'L-İ'CÂZ"

Muhammedu'l-Emîn eş-Şınkîtî (d. 1974), in his epistle written under the name of "Men'u Cevâzi'l-Mecâz fi'l-Munezzeli li't-Te'abbudi ve'l-İ'câz", denies the existence of some types of the art of Bedî' through art of figurative speech, whose existence in the Quran was discussed before him, from the point of view ofIbn Teymiyye (d. 728/1328) and his pupil Ibn Kayyım el-Cevziyye (d. 751/1350). In order to prove the existence of figurative speech in the Quran, many articles and works have been written in Turkish. Therefore, this article does not aim at the refutation of the use of figurative speech in the Quran. However, existence of arts such as Mubâlagha, Tajâhul al-'ârif, al-Qawl bi'lmûjeb, and Rojou (revocation), which are included within the scope of Bedî, which eş-Şınkîtî denies with his philosophy of rejection of figurative speech, in the Quran has been detected; moreover, existence of these arts has been tried to be proved through discussion. The Quran which addresses every community and period of time should be considered as a masterpiece which would act as a main source for the Arabic language and its eloquence with its language and style, its original and dynamic sequence and phonetic structure. This is partly due to the literal devices used in the text. eş-Şınkîtî's evidence to prove his thesis that there is no hyperbole in the Quran and the consequence of rejecting all art forms in the Quran are based on loose reasoning. It is far from convincing the reader, it is weak in proving its point and at some points it is even inconsistent.

PDF

___

el-'Alevî, Yahya b. Hamza b. Ali b. İbrahim, el-Îcâz li Esrâri Kitâbi't-Tırâz fî 'Ulûmi Hakâiki'l- İ'câz, (tahk. İsa Bâ Tahir), Beyrut, Dâru'l-Medâri'l-İslâmî, 2007.

Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed, Musnedu'l-İmam Ahmed b. Hanbel,(tahk. Şuayb el-Arnavut, Adil Murşid vd.) Beyrut,Muessetu'r-Risale, 2001.

el-Âlûsî, Mahmut Şukrî, Rûhu'l-Me'ânî fî Tefsîri'l-Kur'âni'l-'Azîm ve's-Seb'ı'l-Mesânî, Beyrut, Dâru İhyâi't-Turâsi'l-'Arabî, h. 1353.

el-Askerî, Ebû Hilâl Hasan b. Abdillah b. Sehl, Kîtâbu's-Sınâ'ateyn, Beyrut, el-Mektebetu'lAsriyye, 2006.

Bekri Şeyh Emin, el-Belağatu'l-Arabiyye fî Sevbiha'l-Cedîd, Beyrut, Dâru'l-İlm li'l-Melayîn, 1990.

Besyûnî, Abdulfettah Besyûnî,'İmu'l-Bedî',Kahire, 1987.

Ebu'l-Bekâ Eyyûb b. Musa el-Huseynî, Kitâbu'l-Kulliyyât, (tahk.'Adnân Dervîş, Muhammed elMısri) Beyrut, Muessetu'r-Risale, 1993.

Ebû Bekr Muhammed b. et-Tayyib el-Bâkıllânî, İ'câzu'l-Kur'ân, (tahk.'İmâduddîn Ahmed Haydar), Muessetu'l-Kutubi's-Sekâfiyye, 1991.

el-Halebî, Şehâbuddîn Mahmûd, Husnu't-Tevessul ilâ Sınâ'ati't-Terassul, Mısır, el-Matba'atu'lVehbiyye, h. 1298.

el-Hâşimî, Ahmed, Cevâhiru'l-Belâga fi'l-Me'ânî ve'l-Beyân ve'l-Bedi', Beyrut, Dâru İhyâi'tTurâsi'l-'Arabî, tsz.

İbn Âşûr, eş-Şeyh Muhammed et-Tâhir, et-Tahrîru't-Tenvîr, Tunus, 1997.

İbn Ebi'l-İsba' el-Mısrî, Bedî'u'l- Kur'ân, (tahk. Hıfnî Muhammed Şeref) Ficale, Mektebetu Nehdati Mısr, 1957.

..............., Tahrîru't-Tahbîr, (tahk. Hıfnî Muhammed Şeref) Kahire, Dâru't-Te'âvun, 1995.

İbn Hıcce, Takıyyuddîn Ebû Bekr Muhammed b. 'Ali el-Hamevî, Hızânetu'l-Edeb ve Ğâyetu'lErab, (tahk. Muhammed Nâci b. Ömer), Beyrut, Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye, 2008.

İbn Munkız, Usâma b. Murşid b. Ali, el-Bedî' fi'l-Bedi' fî Nakdi'ş-Şi'r, (thk. Ali Mihenna), Beyrut, Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1987.

İbnu'l-Mu'tez, Ebu'l-Abbas Abdullah, el-Bedî' (tahk. Muhammed Abdu'l-Mun'ım Hafâcî), Beyrut, Dâru'l-Cîl, 1990.

İbnu'n-Nâzım, Ebû Abdillah Bedruddîn Muhammed b. Muhammed b. Abdillah b. Mâlik,el-Misbâh fî'l-Me'ânî ve'l-Beyân ve'l-Bedî'(tahk. Husnî Abdu'l-Celîl Yusuf) Kahire, Mektebetu'l- Âdâb, 1989.

İbnu'r-Reşîk, Ebû Ali el-Hasan el-Kayravânî el Ezdî, el-'Umde fî Mehâsini'ş-Şi'r ve Âdâbihî ve Nakdih,(tahk. Muhammed Abdulhamid) Beyrut, Dâru'l-Cîl, 1981.

İbn Teymiyye, Ebu'l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdulhalim, Mecmuatu'l-Fetava (haz. Amir Cezzar, Enver Baz), Riyad, Mektebetu'l-Ubeykan, 1997.

el-Kazvînî, Celâleddîn Muhammed b. 'Abdirrahmân, el-Îzâh fî 'Ulûmi'l-Belâga, (nşr. Muhammed 'Abdu'l-Mun'ım Hafâcî) Beyrut, Daru'l-Cîl, tsz.

Kudâme b. Ca'fer, Ebu'l-Ferac el-Bagdâdî, Nakdu'ş-Şi'r,(tahk. Muhammed Abdu'l-Mun'ım Hafâcî) Kahire, el-Mektebetu'l-Ezheriyyetu li't-Turâs, 2006.

el-Kurtubî, Ebu'l-Hasan Ali Halef b. Abdulmelik İbn Battal, Şerhu Sahihi'l-Buharî, (tahk. Ebû Temim Yasir b. İbrâhim), Riyad, Mektebetü'r-Ruşd, 2003.

el-Kavâsimî, Bessâm 'Abdu'l-'Afuv, "el-Hevlu'l-Mu'cib fi'l-Kavli bi'l-Mûcib li Salâhıddîn esSafedî" Mecelletu'l-'Câmi'ati'l-İslâmîyye, Filistin, 2011, sayı: 1, ss. 961-999.

Matlûb, Ahmet, Mu'cemu'l-Mustalahâti'l-Belâgıyyeti ve Tetavvuruha, Beyrut, Mektebutu Lubnan, 1996.

el-Merâgî, Muhammed Ahmed Hasan, 'İlmu'l-Bedî', Beyrut, Dâru'l-'Ulûmi'l-'Arabiyye, 1991.

el-Merâgî, Ahmet Mustafa, 'Ulûmu'l-Belâga el-Beyân ve'l-Me'ânî ve'l-Bedi', Kahire, Dâru'l- Âfâkı'l-'Arabiyye, 2000.

en-Nuveyrî, Şehâbuddîn Ahmed b. Abdilvehhâb, Nihâyetu'l-Erab fî Funûni'l-Edeb, Kahire, Dâru'l-Kutubi'l-Mısrıyye, 1929.

Parlak, Orhan, Muhammed Emin eş-Şınkîtî ve Tefsirdeki Metodu, Selçuk Ünv. Sosyal Bilimler Enst. (Basılmamış doktora tezi) Konya-2000.

er-Râzî, Ebû 'Abdillâh Fahruddîn b. Zıyâuddîn Ömer b. el-Huseyn Muhammed Fahruddîn, Nihâyetu'1-Îcâz fî Dirâyeti'l-İ'câz, (tahk. Nasrullah Hacımüftüoğlu) Beyrut, Dâru'l-Fikr, 2004.

er-Rummânî, Ebu'l-Hasan Ali b. İsa,en-Nuket fî İ'câzi'l-Kur'ân, (tahk. Muhammed Halefullah, Muhammed Zeglûl Selâm) Mısır, Dâru'l-Me'ârif, 1976.

es-Sâbûnî, Muhammed Ali,Safvetu't-Tefâsîr,Beyrut, Dâru'l-Kur'âni'l-Kerim, 1981.

es-Sekkâkî, Ebû Yakub Yusuf b. Ebî Bekr Muhammed b. Ali, Miftâhu'l-Ulûm, (nşr. Na'îm Zerzûr), Beyrut, Dâru'l-Kutubi'l-Hilmiyye, 1987.

es-Subkî, Behâuddîn Ebû Hâmid Ahmed b. Ali b. 'Abdi'l-Kâfî, 'Arusu'l-Efrâh fî Şerhi Telhîsı'lMiftâh, (tahk. Halil İbrahim Halil) Beyrut, Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye, 2001.

es-Suyûtî, Ebu'l-Fadl Abdurrahmân b. el-Kemâl Ebû Bekr Celâluddîn, el-İtkân fî 'Ulûmi'l-Kur'ân, Suudî Arabistan, (thk. Merkezu'd-Dırâsâti'l-Kur'âniyye, 1426.

............,Şerhu 'Ukûdi'l-Cumân fi'l-Me'ânî ve'l-Beyân, (tahk. İbrahim Muhammed el-Hamdânî, Emin Lokman el-Habbâr), Beyrut, Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye, 2011.

eş-Şınkîtî, Muhammedu'l-Emin Muhammed el-Muhtâr, Men'u Cevâzi'l-Mecâz fi'l-Munezzeli li'tTeabbudi ve'l-İ'câz, Cidde, Dâru İlmi'l-Fevâid, tsz.

............,Edvâu'l-Beyân fî Îdâhi'l-Kur'âni bi'l-Kur'ân, Beyrut, Dâru'l-Fikr, 1995.

Taşköprüzade, Ebu'l-Hayr İsamuddîn Ahmed Efendi, Miftahu's-Seade ve Misbahu's-Siyâde fî Mevzuati'l-Ulûm, (tahk. Kamil Kamil Bekri, Abdulvehhab Ebu'n-Nûr), Kahire, Dâru'lKutubi'l-Hadîse, 1968.

et-Teftâzânî, Sa'duddîn Mesûd b. Ömer, Şerhu'l-Muhtasar 'alâ Telhîsı'l-Miftâh li'l-Hatîb elKazvînî fi'l-Me'ânî ve'l-Beyân ve'l-Bedi', Gaziantep, Mektebetu's-Sahâbe, tsz.

.............,Kitâbu'l-Mutavvel (Şerhu't-Telhîs), İstanbul, Matba'a-ı Âmire, 1309.

et-Tîbî, Şerefuddîn Huseyn b. Muhammed, Kitâbu't-Tibyân fî 'İlmil-Me'ânî ve'l-Bedî' ve'l-Beyân, (tahk. Hâdî Atıyye Matar el-Hilâlî) Beyrut, Âlemu'l-Kutub, 1987.

Uçar, Hasan, Kur'ân-ı Kerîm'deki Anlamsal Bedî' Sanatları, Necmettin Erbakan Ünv. Sosyal Bilimler Enst. (Basılmamış doktora tezi) Konya-2013.

............, Arap Dili ve Belâgatında el-Kavlu bi'l-Mûcib ve Kur'ân-ı Kerîm'deki Uygulamaları, OMÜİFD, (2014), Sayı, 35, ss. 171-176.

ez-Zemahşerî, Ebu'l-Kâsım Mahmûd b. Ömer Cârullâh, el-Keşşâf, Beyrut, Dâru'l-Kutubi'l- İlmiyye, 2003.

ez-Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdillah, el-Burhân fî 'Ulûmi'l-Kur'ân, (tahk. Muhammed Ebu'l-Fazl İbrahim) Beyrut, Dâru İhyâi'l-Kutubi'l-'Arabiyye, 1957.