19486

Modernizm ve gerçeküstücülük bağlamında Sait Faik’in son hikâyeleri

Sait Faik, hem geleneksel Türk hikâyesini modernist bir çizgiye taşıması hem de kendinden sonraki yazarları etkilemesi açısından Cumhuriyet dönemi Türk hikâyeciliğinin önemli isimlerinden birisidir. Onun 1936 yılında yayımlanan Semaver adlı kitabıyla başlayan yazarlık çizgisi, 1954 yılında yayımlanan “Alemdağ’da Var Bir Yılan” adlı kitabıyla farklı bir hikâye anlayışına evrilir. Yazarın ölümünden önce yayımlanan bu son kitabı ile ölümünden sonra “Az Şekerli”de yayımlanan diğer son hikâyelerinde ortaya koyduğu değişimler Türk edebiyatında önemli bir dönüm noktasını işaret eder. Pek çok araştırmacı ve eleştirmen Sait Faik’in son hikâyelerini dikkate alarak onun bu hikâyeleriyle gerçeküstücüğe yöneldiğini iddia etmiştir. Bu çalışmada bu metinlerin doğrudan gerçeküstücülük bağlamında değerlendirilemeyeceği öne sürülmektedir. Hikâyelerde görülen bazı gerçeküstü ögelerin kullanılma nedenleri ile hikâyelerdeki yeniliklerin sonraki kuşaklara etkileri üzerinde durulmaktadır. Sait Faik’in söz konusu metinlerinin gerek temada gerekse dil ve anlatımda modernist bir hikâye anlayışına doğru ilerlediği, bu değişimlerle özellikle 1950 sonrasındaki yazarları derinden etkilediği söylenebilir. Bu makalede Sait Faik’in son dönem hikâyeleri incelenerek, onun son dönem metinlerinde gözlemlenen farklı eğilimler ele alınmakta, bu yönelişlerin modernist edebiyatla olan ilişkisi sorgulanmaktadır. Ayrıca Sait Faik’in son hikâyelerinde görülen ve kendinden sonraki kuşakları etkileyen tematik ve yapısal değişimler tespit edilmeye çalışılmaktadır.

Sait Faik's last stories within the context of modernism and surrealism

Sait Faik is one of the important names of Turkish story of Republican Era in that he raised the traditional Turkish story-writing to a modernist level and affected the writers succeeding him. His authorship, having begun with his book “Semaver” published in 1936, took its way to a new understanding of story with his book “Alemdağ’da Var Bir Yılan” published in 1954. The changes in this last book of his, which was published before his death, and in his stories in “Az Şekerli”, which was posthumously published, point to an important turning point. A number of researchers and critics, with a view to Sait Faik’s last stories, have claimed that he tended towards surrealism through them. This study comes up with the argument that these texts cannot be evaluated directly within the scope of surrealism; it also places the emphasis on the reasons why some surrealist elements are used in these stories and on the effects of innovations in the stories on the succeeding generations. It could be said that he moved towards a modernist understanding of story both in terms of the themes of his stories an their language and narrative and that he deeply affected the post-1950 writers in particular through these changes. In this paper, the stories in Sait Faik’s last phase will be analyzed and different tendencies in his last stories will be dealt with with the aim of investigating into the relationship between these tendencies and modernist literature. In addition, this paper is designed to establish the thematic and structural changes that took place in Sait Faik’s last stories and affected the succeeding generations.

PDF

___

AKTAŞ, Şerif, (2005) “Hikâyeciliğimizin Bir Dönüm Noktasında Sait Faik”, Sait Faik’i Anma Günleri-Bildiriler, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları.
ALANGU, Tahir (1965), Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman 1930-1940, Cilt: 2, İstanbul: İstanbul Matbaası.
ARTUN, Ali, (2004), “Baudelaire‟de Sanatın Özerkleşmesi ve Modernizm”, Modern Hayatın Ressamı, Charles Baudelaire, İstanbul: İletişim Yayınları.
BARRETT, William (2003), İrrasyonel İnsan/Varoluşçuluk Üzerine Bir İnceleme, Çev.: Salih Özer, Ankara: Hece Yayınları.
BENJAMİN, Walter, (2002), “Charles Baudelaire: Kapitalizmin Yükseliş Çağında Bir Lirik Şair”, Pasajlar (Çev.: Ahmet Cemal), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
BRETON, André (1962), “Gerçeküstücülükte Dil, Kadın, Doğa”, Gerçeküstücülük (Surrealisme), İstanbul: de Yayınevi.
BURHANOĞLU, Sabri (2011), “Dissosiyatif Bozuklukların Travma ve Ruhsal Gelişimle İlişkisi” http://www.med.gazi.edu.tr/uploadimg/akademik/anabilimdallari/cocuk-ruh-saglik/2007_2009_arasi_seminerler/disosiatif.pdf
CEMAL Süreya, (2000), “Türk Edebiyatında Gerçeküstücülük”, Toplu Yazılar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. CEVİZCİ, Ahmet (2000), Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
CEYHUN; Demirtaş (2004), “Edebiyatımızda 1950 Kuşağı”, Adam Öykü, Sayı: 53.
DURU, Orhan (2004), “Edebiyatımızda 1950 Kuşağı”, Adam Öykü, Sayı: 53.
EDGÜ, Ferit, (1997), “Öyküde 1950 Kuşağı”, Düşler-Öyküler, Sayı: 3, Ocak 1997.
EDGÜ, Ferit, (09.05.2003). “Selam Sana Büyük Usta” http://www.radikal.com.tr/ ek_haber.php?ek =ktp&haberno =1942 (Erişilme Tarihi 05.06.2010).
Fethi Naci, (1990), Bir Hikâyeci: Sait Faik/Bir Romancı: Yaşar Kemal, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
GÜNYOL, Vedat, (1956) “Yalnızlığın Yarattığın Adam”, Sait Faik İçin, Hazırlayan: Tahir Alangu, İstanbul: Yeditepe Yayınları.
GÜNYOL, Vedat, (1951) “Dış Gerçekten- Üstüne Doğru…”, Yeni Ufuklar, C.5, S. 41, Şubat 1951.
HİLÂV, Selâhattin vd. (1962), Gerçeküstücülük (Surrealisme), İstanbul: de Yayınevi.
HİLÂV, Selâhattin vd. (1962), Gerçeküstücülük (Örnekler), İstanbul: de Yayınevi.
İNCE, Özdemir, (1999), “Sorusu Sorulmamış Yanıtlar”, Maldoror’un Şarkıları, İstanbul: Gendaş Yayınları.
KAHRAMAN, Hasan Bülent, (2005), Sanatsal Gerçeklikler, Olgular ve Öteleri… İstanbul: Agora Kitaplığı.
KUNDERA, Milan, (2002) “Cervantes‟in Hor Görülen Mirası”, Roman Sanatı, Çeviren: Aysel Bora, İstanbul: Can Yayınları.
KURT, Mustafa (2010), “Sait Faik‟in Alemdağ‟ı”, Kitap-lık, Sayı: 142, Ekim 2010.
MUTLUAY, Rauf (1954), “Sait Faik‟le Son Röportaj”, İzlerimiz. Ankara: Bilgi Yayınevi.
OKTAY, Ahmet, (2004), Hayat, Edebiyat, Siyaset /Ahmet Oktay İle Dünden Bugünden, (Söyleşi: Metin Cengiz), İstanbul: Everest Yayınları.
ÖZ, Erdal, (2004), “Edebiyatımızda 1950 Kuşağı”, Adam Öykü, Sayı: 53.
ÖZLÜ, Demir, (1967), “Demir Özlü‟nün Yanıtı”, [Özel Sayı: 1950-1960 Kuşağının Ozan ve Hikâyecileri Kendi Kendileriyle Hesaplaşıyorlar] Yeni Ufuklar, Sayı: 176, Ocak 1967, s. 66-71.
Sait Faik (1957), Alemdağ’da Var Bir Yılan, İstanbul: Varlık Yayınları.
Sait Faik, (1987), “Lautréamont Üzerine”, Sevgiliye Mektup, İstanbul: Bilgi Yayınevi.
SAVAŞIR, İskender (2007), “Modernizmin Eşiği”, Modernliğin Vicdanı, İstanbul: Kanat Yayınları.
TİRALI, Naim, (1956) “Sait‟e Dair Notlar”, (Yenilik, Haziran 1954), Sait Faik İçin, Hazırlayan: Tahir Alangu, İstanbul: Yeditepe Yayınları.
TURANİ, Adnan (2010), Dünya Sanat Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
UYGUNER, Muzaffer (1991), Sait Faik, Ankara: Bilgi Yayınevi.
ÜRGÜP, Fikret (1956), “Sait Faik‟in Realitesi”, Sait Faik İçin, Hazırlayan: Tahir Alangu, İstanbul: Yeditepe Yayınları.
Yaşar Nabi (1956) “Sait Faik İçin Notlar”, Sait Faik İçin, Hazırlayan: Tahir Alangu, İstanbul: Yeditepe Yayınları