MEŞHEDİ’NİN TEFRİKALARDA UNUTULMUŞ MACERALARI: “MEŞHEDİ ANADOLU’DA” VE MEŞHEDİ HARP MUHABİRİ

Ercüment Ekrem Talu (1888-1956), Meşrutiyet’ten önce yazmaya başlamış ancak asıl ününü Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinde kazanmış bir edebiyatçıdır. Hikâye, roman, köşe yazısı gibi türlerde çok sayıda eser vermiştir. Bununla birlikte, yazarın birçok gazete ve dergide eş zamanlı olarak yayımlanan köşe yazıları ile tefrika edilen hikâye ve romanlarının bibliyografyası hâlâ tam olarak çıkarılmamıştır. Adı kaynaklara geçen eserlerinin ise hepsi kitap olarak yayımlanmamıştır. Bir kısmı tefrikalarda kalmıştır. Talu, mizah alanında da önemli eserlere imza atmıştır. Bu alanda en tanınmış eserlerinin bazılarını Meşhedi serisi içinde vermiştir. Geleneksel Türk tiyatrosundaki Acem tipinin roman ve hikâye türlerinde yeniden hayat bulduğu Meşhedi serisi, döneminde çok tanınmış ve sevilmiştir. Meşhedi, geleneksel tiyatrodaki Acem’i güncellemiş ve onun yerini almıştır. Buna karşın, bir dizi roman ile kısa ve uzun hikâyelerden oluşan bu seri, yazarı ve eserlerini konu edinen bibliyografya, biyografi ve çeşitli edebiyat kitaplarında tam olarak yansıtılmamıştır. Ayrıca, bu seriye ait olmayan bir eser olan Meşhedi Ankara’da, bazı önemli kaynaklarda yazara mal edilmiştir. Bu yazıda, araştırmalarımız sırasında karşılaştığımız ama kaynaklarda yer almayan “Meşhedi Anadolu’da” (1933) ve Meşhedi Harp Muhabiri (1946- 1947) adlı tefrika edilmiş ama kitaplaştırılmamış eserler tanıtılmış, ayrıca Meşhedi serisine dâhil olan eserlerin kısa bir değerlendirmesi yapılmıştır. Böylece daha sonraki araştırmacılara kapsamlı bir Meşhedi kaynakçası sunulmuştur.

MEŞHEDİ’S ADVENTURES FORGOTTEN IN SERIALS: “MEŞHEDİ ANADOLU’DA” AND MEŞHEDİ HARP MUHABİRİ

Ercüment Ekrem Talu (1888-1956), who have started writing before Meşrutiyet, was a well-known writer in the Meşrutiyet and Republican periods. He wrote many short stories, novels and newspaper columns. However, the bibliography of the author's stories and novels, some of which are serialized concurrently in many newspapers and magazines, has still not been completely known. In addition to this, some of his known works appeared in serial form only and has never been published in book form. The author has written some of his most well-known works in the field of humor in the Meşhedi series. The series has been loved and appreciated by the masses in the 1920s and 30s. Talu has breathed a new life into the Acem character of the traditional Turkish theater in these stories and novels. It is possible to claim that the Acem character of the traditional theatre has been revised and replaced by Meşhedi. In spite of this, this series, consisting of many novels together with short and long stories, is not fully reflected in the bibliography, biography and various literary books which deal with the author and his works. In this article, two new serialized novels, “Meşhedi Anadolu’da” (1933) and Meşhedi Harp Muhabiri (1946-1947), which have been encountered during our research, but which are not included in the literature, were introduced and a general account and a brief discussion of the Meşhedi series are given. Thus a more comprehensive Meşhedi bibliography is presented.

___

  • Akbaba (1931-1932). Meşhedî Polis Hafiyesi. İstanbul: Ordunun Kitapanesi.
  • Akbal, Oktay (1973). “Yürekli Bir Bakan”. Cumhuriyet (6 Ağustos): 2.
  • Alangu, Tahir. “Edebiyatımızdaki Yeri ve Değeri”. Haz.: Hilmi Yücebaş. Bütün Cepheleriyle Ercüment Ekrem. İstanbul: Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık ve Kâğıtçılık. 13-16.
  • And, Metin (1969) . Geleneksel Türk Tiyatrosu. Ankara: Bilgi Yay.
  • Arabacı, Hatice (2013). Ercüment Ekrem Talu’nun Romanlarında Mizah. Yüksek lisans tezi. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi.
  • Arıt, Fikret (1957). “Meşhur Simalarıyla Bab-ı Âli: Ercüment Ekrem”. Haz.: Hilmi Yücebaş. Bütün Cepheleriyle Ercüment Ekrem. İstanbul: Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık ve Kâğıtçılık. 29- 33.
  • Banarlı, Nihat Sami (1983). “Ercüment Ekrem Talu”. Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı. 1244.
  • Cevdet Kudret (2009). Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman II. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
  • Çekirge (1931). “Meşhedi Ankara’da”. Akbaba 847 (20 Nisan): 2-3
  • Çetin, Attilâ (1995). “Ercümend Ekrem Talu”. TDİA. 11. Cilt. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 274-276.
  • Çıkla, Selçuk (2010). Şair, Mizah Yazarı, Gazeteci Yusuf Ziya Ortaç. İstanbul: Kitabevi.
  • Çimdik (1933). Meşhedi Ankara’da. Ankara: Akba Kitap Evi ve Kâğıtçılık.
  • Efe, Necdet Rüştü (1957). “Ercüment Ekrem”. Haz.: Hilmi Yücebaş. Bütün Cepheleriyle Ercüment Ekrem. İstanbul: Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık ve Kâğıtçılık. 84-87.
  • Hakkı Süha (Gezgin) (1957). “Edebî Portreler: Ercüment Ekrem”. Haz.: Hilmi Yücebaş. Bütün Cepheleriyle Ercüment Ekrem. İstanbul: Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık ve Kâğıtçılık. 9- 11.
  • Karaca, Alâattin (1993). Ercümend Ekrem Talu’nun Edebiyat ve Basın Dünyasındaki Yeri. Ankara: Ankara Üniversitesi.
  • Köroğlu, Erol (2015). “Ercüment Ekrem Talu’nun Gün Batarken ve Kan ve İman Romanlarında Birinci Dünya Savaşı”. Kitaplık 178 (Mart-Nisan): 122-135
  • Ortaç, Yusuf Ziya (1963). “Ercüment Ekrem Talu”. Bir Varmış Bir Yokmuş: Portreler. İstanbul: Akbaba Yay. 143-149.
  • Oymak, Alparslan (2017). “Ercüment Ekrem Talu-Teravihten Sahura”. Turkish Studies. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 12/22 Yaz 2017, p. 587-595. ISSN 1308-2740. www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12322, ANKARA-TURKEY
  • Öngören, Ferit (1999). Cumhuriyet’in 75. Yılında Türk Mizahı ve Hicvi. İstanbul: İş Bankası Yay.
  • Özerdim, Sami N. (1957). “Ercüment Ekrem Talu”. Yeni Yayınlar Dergisi 3 (Mart): 73-77.
  • Şehsuvaroğlu, Halûk Y. (1956). “1956 Yılında Kaybettiklerimiz”. Cumhuriyet (29 Aralık): 1, 5.
  • Talu, Ercüment Ekrem (1926). Meşhedi’nin Hikâyeleri. İstanbul: Akbaba-Papağan Kütüphanesi.
  • Talu, Ercüment Ekrem (1927). Meşhedi’yle Devr-i Âlem. İstanbul: Sühulet Kütüphanesi Semih Lûtfi.
  • Talu, Ercüment Ekrem (1928). Meşhedi’nin Hikâyeleri. Y.y.y.: İkbal Kütüphanesi.
  • Talu, Ercüment Ekrem (1934). Meşhedi Aslan Peşinde. İstanbul: Semih Lûtfi Suhulet Kütüphanesi.
  • Talu, Ercüment Ekrem (1943). Meşhedi ile Devri Alem. İstanbul: Semih Lütfi Kitabevi.
  • Talu, Ercüment Ekrem (1944). Meşhedi Aslan Peşinde. İstanbul: Semih Lûtfi Erciyas Semih Lutfi Kitabevi.
  • Talu, Ercüment Ekrem (1950?) Meşhedi’nin Hikâyeleri. Y.y.y.: A. Cemal Erksan Şaka Neşriyatı.
  • Talu, Ercüment Ekrem(1955). Meşhedi’nin Hikâyeleri. İstanbul: Akbaba Mizah Yay.
  • Talu, Ercüment Ekrem (1974). Meşhedî ile Devriâlem. İstanbul: Atlas Kitabevi.
  • Talû, Ercüment Ekrem (1944). Meşhedi Aslan Peşinde. İstanbul: Semih Lütfi Kitabevi Semih Lütfi Erciyas.
  • Talu, Ercüment Ekrem (1955). Meşhedi’nin Hikâyeleri. İstanbul: Akbaba Mizah Yay.
  • Talu, Ercüment Ekrem (2005). Geçmiş Zaman Olur ki. Haz. Alaattin Karaca. Ankara: Hece Yay.
  • Tanyer, Tuğrul (2013). “Ankara Kitabevlerine Dair...”. Ankara Araştırmaları Dergisi 1(Haziran): 113-129.
  • Tarım, Rahim (1990). “Ercüment Ekrem Talu Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”. Marmara Üniversitesi Türklük Araştırmaları Dergisi 6: 245-309.
  • Uraz, Murat (1939). “Talu”. Türk Edip ve Şairleri. İstanbul: Tefeyyüz Kitabevi. 8.
  • Verel, Oktay (1957). “Edebi Anket-Röportaj: Ne Diyorlar? Ercüment Ekrem”. Haz.: Hilmi Yücebaş. Bütün Cepheleriyle Ercüment Ekrem. İstanbul: Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık ve Kâğıtçılık. 34-41.
  • Yazar, Mehmet Behçet (1999). “Ercüment Ekrem Talû”. Edebiyatçılar Âlemi. Edebiyatımızın Unutulan Simaları. Yay Haz.: Mustafa Everdi. Ankara: 21. Yüzyıl Yay. 79-82.
  • Yücebaş, Hilmi (1957). Bütün Cepheleriyle Ercüment Ekrem. İstanbul: Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık ve Kâğıtçılık.