“MEN TEŞEBBEHE Bİ KAVMİN” HADİSİNİ KÜRESEL GİYİM KÜLTÜRÜ AÇISINDAN YENİDEN OKUMAK

Müslüman bireyin gerek giyim-kuşam, tavır ve davranışlarında gerekse inanış ve ibadetlerinde Müslüman olmayan kimselere benzemesi çeşitli naslarla yasaklanmıştır. Konu ile ilgili Kur'an-ı Kerim'de ve hadislerde ayrıntılı sayısız uyarı bulunmaktadır. Ancak bunların içinde "Kim bir kavme benzemeye çalışırsa onlardandır." şeklinde tercüme edilebilen ve genel bir hüküm bildiren hadis, benzemeyi yasaklamak için en çok kullanılanlardan biridir. Oysa hadisin doğru anlaşılması, giyim kuşamın neredeyse tek tipleştiği günümüzde daha büyük bir önem taşımaktadır. Konu ile ilgili ayrıntı veren diğer hadislerin anlaşılması da kanaatimizce bu hadisin doğru anlaşılmasına bağlıdır. Makalede hadisin kaynaklardaki yeri ve sıhhati ile ilgili yorumlar nakledilmiş, daha sonra hadiste geçen "teşebbüh" kavramı ve "onlardandır" ifadesi üzerinde durulmuştur. Klasik hadis şerhlerinde söz konusu ibarelerin nasıl anlaşıldığına dair nakiller yapıldıktan sonra benzeme yasağının illeti ile ilgili bir bölümde yasağın sebebi ve Müslüman toplum için olası tehlikeli sonuçlarına işaret edilmiştir. Ancak yasağın özellikle giyim-kuşam alanındaki yansımaları büyük oranda örften etkilenmekte ve değişken olabilmektedir. Bu nedenle nas ile örfün sınırlarının kesin bir biçimde tespiti ve yasağın illetinin doğru kavranması önem arz etmektedir. Hadisi doğru anlamak için klasik yorumların yanı sıra benzeme yasağının illeti ile değişen dünya şartlarını bir arada değerlendirmek zorunludur. Makalede tüm bu yönler birlikte değerlendirilmiş ve ulaşılan sonuçlar sıralanmıştır

“MEN TEŞEBBEHE Bİ KAVMİN” HADİSİNİ KÜRESEL GİYİM KÜLTÜRÜ AÇISINDAN YENİDEN OKUMAK

The imitation (tashabbuh) of Muslims to Non-Muslims either in their choice of dress or their attitudes, behaviors and forms of worship is forbidden by Islam through various textual rulings (nass). There are numerous warnings concerning this issue in the Qur’an and Prophetic traditions (hadith). Among these warnings is the tradition “"Whoever resembles a people is one of them," which is one of the most well-known that indicates a general command prohibiting Muslims imitating NonMuslims. A proper understanding of the Prophetic tradition is of great importance in today’s world where dress has become monotype. In addition, a correct understanding of the other traditions can be made possible through the understanding of the meaning of this tradition. In this article, the sources that include this tradition along with the correctness (sihha) of the tradition have been presented followed by a discourse regarding the concept of “tashabbuh” (imitation) and the saying of “one of them.” The way in which these two inscriptions were understood in classic annotations of the hadith points to the reason for such a prohibition and the hazardous consequences in Muslim societies in the part of the reason of prohibition of imitation. Nevertheless, the examples of the prohibition especially in the field of dress are influenced by customs and are mostly changeable. Therefore, specifying the exact borders of textual ruling (nass) and custom, and truly understanding the reasons of the prohibition are of great importance. The evaluation of both the reasons for the prohibition and fluctuant world conditions along with the classic interpretations are indispensable to properly be able to comprehend the tradition (hadith). In the article, all these aspects of the subject have been studied and the attained results have been numerated

___

  • Abd b. Humeyd, b. Nasr el-Kissî. (1408). el-Müntehab min Müsnedi Abd b. Humeyd, thk. Mahmûd Muhammed Halil Saîdî, Subhi es-Sâmerrâî. Beyrut: Âlemu’l-Kütüb.
  • Abduh, Muhammed – Reşid Rıza, Muhammed. (1367). Tefsîru’l-Kur’âni’l-hakîm (Tefsiru’l-menâr). Kahire: Dâru’l-Menâr.
  • Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. (1416). Müsned, thk. Şuayb Arnavut. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
  • Ali el-Kârî, Ebu'l-Hasen Nureddin Ali b. Sultan Muhammed. (trs). Mirkatü'l-mefatih şerhi Mişkati'lmesabih. Riyad: el-Mektebetü’l-İslamiyye.
  • Ali Haydar Efendi. (trs). Dürerü'l-hükkâm şerhu Mecelleti'l-ahkâm. ta’rib Fehmî el-Hüseynî. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye.
  • Âyid, Ahmed ve dğr. (trs). el-Mu'cemü'l-Arabiyyi'l-esâsî, thr. Ahmed Muhtâr Ömer, Tunus: elMunazzamatü'l- Arabiyye li't-Terbiyye ve's-Sekâfe ve'l-Ulûm.
  • Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali. (1424). es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkadir Ahmed Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
  • Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. (trs). et-Târîhu’l-kebîr. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l- İlmiyye.
  • Dârakutnî, Ebü'l-Hasan Ali b. Ömer b. Ahmed. (1405). el-İlelü'l-varide fi'l-ehâdîsi'n-nebeviyye. thk. Mahfuzürrahman Selefi. Riyad: Daru Taybe.
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş'as b. İshâk el-Ezdî es-Sicistânî. (1418). es-Sünen. thk. İzzet Ubeyd De’âs-Âdil Seyyid. Beyrut: Dâru İbn Hazm.
  • Elbânî, Muhammed Nâsuriddîn. (1408). Sahîhu'l-Câmii's-sağîr ve ziyâdetuh: el-Fethu'l-kebîr. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî.
  • Erdoğan Mehmet. (1994) İslam Hukukunda Ahkâmın Değişmesi. İstanbul: İFAV.
  • Galâyînî Mustafa. (1411). Câmiu’d-durûsi’l-Arabiyye. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye.
  • Gazâlî Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. (trs). İhyâu ulûmi’d-dîn. Kahire; Dâru’ş-Şa’b.
  • Güngör Erol. (1996). Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik. İstanbul: Ötüken.
  • Herevî, Ebû İsmail Pîr-i Herat Hâce Abdullah b. Muhammed b. Ali el-Ensârî. (1998). Zemmü’lkelâm ve ehlihi. thk. Ebû Cabir Abdullah b. Muhammed b. Osman el-Ensârî. Medine: Mektebetü’l-Gurabâi’l-Eseriyye.
  • Heysemî, Ebü'l-Hasan Nureddin Ali b. Ebî Bekr b. Süleyman. (1414). Bugyetü’r-râid fî tahkîki mecmaü'z-zevâid ve menbaü'l-fevâid. thk. Abdullah Muhammed ed-Derviş. Beyrut: Dâru’lFikr.
  • Heysemî, Ebü'l-Hasan Nureddin Ali b. Ebî Bekr b. Süleyman. Ebü'l-Hasan Nureddin Ali. (1413). Mecmau’l-bahreyn fî zevâidi'l-mu'cemeyn. thk. Abdulkuddûs b. Muhammed Nezîr. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd.
  • Iclî, Ebü'l-Hasan Ahmed b. Abdullah b. Salih. (trs). Marifetü’s-Sikât. thk. Abdülalim Abdülazim Bestevi. Medine: Mektebetü'd-Dâr.
  • Irakî, Ebu’l-Fadl Zeynüddin Abdurrahim b. Huseyn. (1415). el-Muğnî an hamli’l-esfâr. Riyad: Mektebetü Taberiyye.
  • İbn Âbidîn. (1400). Neşru’l-arf fî binâi ba’dı’l-ahkâm ale’l-urf. (Mecmûatu’r-Rasâil içinde. II, 114- 147.). Lahor: Suheyl Akademi.
  • İbn Adiyy, Ebû Ahmed Abdullah b. Adi el-Cürcânî. (1409). el-Kâmil fî duafâi'r-ricâl, thk. Yahya Muhtar el-Ğazzâvî. Beyrut: Dârü'l-Fikr.
  • İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. İdris er-Râzî. (1372). el-Cerh ve’tta’dîl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrâhim. (1402). el- Musannef. thk. Muhtâr Ahmed en-Nedvî. Bombay: Dâru’s-Selefiyye.
  • İbn Fâris, Ebu'l-Hüseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ. (1418). Mu'cemu mekâyisi'l-luğa. thk. Şihabuddin Ebû Amr. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
  • İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalânî. (1421). Fethu’l-bârî li şerhi Sahîhi’l-buhârî, thk. Abdulkadir Şeybe el-Hamd.
  • İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyüddin Abdurrahman b. Muhammed. (1988). Mukaddime. trc. Zâkir Kâdirî Ugan. Ankara: MEB.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd ez-Zâhirî. (1419). Merâtibu’l-icmâ’. Beyrut: Dâru İbn Hazm.
  • İbn Hıbbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibban b. Ahmed et-Temîmî. (1460). Kitâbu’l-Mecrûhîn minel-muhaddisîn. thk. Hamdi Abdülmecîd es-Selefî. Riyad: Dâru’s-Sumey’î.
  • İbn Kayyim, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed el-Cevziyye. (1415). Zâdü’l-meâd fî hedyi hayri’l-ıbâd. thk. Şuayb Arnaût - Abdulkadir Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r- Risâle.
  • İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemaleddîn Muhammed b. Mükerrem. (1414). Lisanü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdır.
  • İbn Receb, Ebü'l-Ferac Zeynüddîn Abdurrahmân b. Ahmed Hanbelî. (1403). el-Hukmu’l-cedîra bi’lizâati min kavli Rasûlillâh “Buistu bi’s-seyfi…”. thk. Züheyr Şâvîş, By. el-Mektebu’l- İslâmî.
  • İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. (trs). İktizâu sırâtı’l-müstakîm muhâlefetu ashâbi’l-cehîm. thk. Nâsır Abdulhakîm el-Akl. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd.
  • İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferac Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed Bağdâdî. (1986). edDuafâ ve’l-metrûkîn. thk. Ebü'l-Fidâ Abdullah el-Kâdî. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye.
  • İbrâhim Mustafa ve dğr. (1989). el-Mu'cemü'l-vasît. İstanbul: Çağrı.
  • İsmail b. Abbâd, Ebu'l-Kâsım b. Abbas Talekânî Sâhib b. Abbâd, (1414). el-Muhît fi'l-luğa. thk. Muhammed Hasan Âl-i Yâsîn. Beyrut: Âlemü'l-Kütüb.
  • İzz İbn Abdüsselâm, İzzeddin Abdülazîz es-Sülemî eş-Şâfiî. (1421). el-Kavâidu’l-kübrâ (Kavâidu’lahkâm fî ıslâhı’l-enâm). thk. Nezîh Kemâl Hammâd- Osman Cuma Dâmiriyye. Dımeşk: Dâru’l-Kalem.
  • Kâdî İyâz, Ebu’l-Fadl Yahsûbî. (trs.). eş-Şifâ bi ta’rîfi hukûkı’l-mustafâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’lIlmiyye.
  • Karadâvî, Yusuf. (1405). el-Helâl ve’l-harâm fi’l-islâm. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî.
  • Karadâvî, Yusuf. (1998). Sünneti Anlamada Yöntem, çev. Bünyamin Erul, Kayseri: Rey.
  • Karâfî, Ebu'l-Abbâs Şehâbuddîn Ahmed b. İdris b. Abdürrahîm. (1424). el-Furûk/ Envârü'l-burûk fi envâi'l-furûk. thk. Ömer Hasen, el-Kıyyâm. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
  • Karâfî, Ebu'l-Abbâs Şehâbuddîn Ahmed b. İdris b. Abdürrahîm. Ebu'l-Abbâs. (1426). el-İhkâm fî temyîzi’l-fetâvâ ani’l-ahkâm ve tasarrufâti’l-kâdî ve’l-imâm. thk. Abdulfettah Ebû Ğudde. Beyrut.
  • Kastallânî, Ebu'l-Abbâs Şehâbuddîn Ahmed b. Muhammed. (1323). İrşâdü's-sârî li-şerhi Sahîhi'lbuhârî. Bulak: el-Matbaatu’l-Kübra el-Emîriyye.
  • Kevserî, M. Zâhid (2006). “Kim bir kavme benzerse, o da onlardandır” hadisi hakkında. çev. B. Tatlı, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 6 (2): 217-223.
  • Koçaşlı, İbrahim. (trs). Sünen-i Ebî Dâvud ve Tercemesi, İstanbul: Milli Gazete.
  • Lüveyhak, Cemil b. Habib. (1999). et-Teşebbühü’l-menhiyy anh fî’l-fıkhi’l-İslâmî. Cidde: Dârü’lEndelüs el-Hadra.
  • Ma’mer b. Râşid, Ebû Urve el-Basrî es-San’ânî. (1403). el-Câmi. thk. Habiburrahmân A'zamî, (Abdürrezzâk’ın el-Musannef’inin sonunda). Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî.
  • Meriç, Ümit. (1991). “Sosyolojik Açıdan Kılık-Kıyafet ve İslam’da Örtünme”, İslam’da KılıkKıyafet ve Örtünme içinde. İstanbul: İslami İlimler Araştırma Vakfı.
  • Mübârekfûrî, Ebü'l-Ulâ Muhammed Abdurrahmân b. Abdürrahîm. (trs). Tuhfetü’l-ahvezî şerhu Câmii’t-Tirmizî. tash. Abdülvehhâb Abdüllatîf. by Dâru’l-Fikr.
  • Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürraûf b. Tacilârifîn b. Ali. (1391). Feyzü'l-kadîr şerhi'lCâmii's-sağîr. Beyrut: Daru’l-Marife.
  • Okumuş, Ejder. (2012). Toplumsal Değişme ve Din, İstanbul: İnsan.
  • Ömer, Ahmet Muhtâr. (2008). Mucemu luğati’l-arabiyyeti’l-muâsıra. Kahire: Âlemu’l-Kütüb.
  • Reşid Rıza, Muhammed. (1970). Fetâva’l-İmâm Muhammed Reşid Rıza. thk. Selâhaddîn elMüneccid-Yusuf Kazma Hûrî. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Cedîd.
  • Saîd b. Mansûr, Ebû Osman el-Horasânî. (1985). Sünen-i Saîd b. Mansûr. thk. Habîburrahmân elA’zamî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
  • Sehârenpûrî, Halil b. Ahmed b. Mecid. (trs). el-Bezlü’l-mechûd fi halli ebî dâvûd. talik Muhammed Zekeriyyâ b. Yahya el-Kahdehlevî. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye.
  • Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl. (1417). Şerhu Kitâbu’s-Siyeri’lKebîr. thk. Ebû Abdullah Muhammed Hasen eş-Şâfiî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiye.
  • Sindî, Ebü'l-Hasen Nureddîn Muhammed b. Abdülhâdî. (1428). Hâşiyetu Müsnedi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. thk. Nuruddîn Tâlib. Katar: Vizâratü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye.
  • Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhim. (trs). el-Muvâfakât fî usûlü’ş-şerî’a. haz. Abdullah Draz. y.y.
  • Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed. (1405). el-Mu'cemü'l-evsat. thk. Târık b. Ivazullâh Muhammed - Abdülmuhsin İbrahim b. Huseynî. Kahire: Dâru’l-Harameyn.
  • Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed. Süleyman b. Ahmed. (1409). Müsned-i şâmiyyîn. thk. Hamdi Abdulmecîd es-Selefî. Beyrut: Müessetü’r-Risâle.
  • Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed b. Selâme. (1994). Şerhu Müşkili’l-âsâr. thk. Şuayb elArnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
  • Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî. (1978). Sünenü’t-tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Kahire: Mustafa el-Bâbî el-Halebî.
  • Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî. Muhammed b. İsa. (1413). eş-Şemâilu’l-Muhammediyye ve’l-Hasâilu’l-Mustafâviyye. thk. Seyyid b. Abbâs el-Celîmî. Mekke: el-Mektebetü’t-Ticâriyye.
  • Tokpınar, Mirza. (2005). “‘Men teşebbehe bi-kavmin fe-hüve minhüm’ Hadisi Üzerine Bir İnceleme”. Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD). III (2): 85-109.
  • Uysal, Muhittin. (2004). Peygamber Günlerinde Giyim Kuşam ve Süslenme. Konya: Yediveren.
  • Yardım, Ali. (2007). Hadis Kıvılcımları (Şihâbu’l-ahbâr tercümesi). İstanbul: Damla.
  • Zeylaî, Cemâleddîn Ebî Muhammed Abdullah b. Yusuf. (1418). Nasbu’r-Râye li Ehâdîsi’l-Hidâye. thk. Muhammed Avvâme. Cidde: Müessesetü’r-Reyyân.