“MEDİNE-İ AMASYA SÂKİNLERİNDEN KAPIKULU SİPAHİLERİ”:17. YÜZYILIN İLK YARISINDA AMASYA’DASOSYO-POLİTİK HAYATA BİR BAKIŞ

"Soylu şahsı, temsil ettiği; burjuvayı ise ürettiği belirler" Goethe "Klasik" ya da geleneksel dönemi itibariyle Osmanlı İmparatorluğu'nda şehir ve hükümdar arasında en azından zihinlerde oldukça sıkı bir ilişki vardır. Bu durum şer'iye sicillerinde Amasya'nın "mahrûse" kavramı ile tavsif edilmesinde de kendisini belli etmektedir. Hükümdarın ilâhî kaynaklı iktidarının görünür olduğu yer anlamına gelen "mahrûse"de ise bilhassa 17. yüzyılda yaşanan değişimler ile hükümdar ve şehir arasındaki ilişki değişmeye başlar. Şehirlerde bir takım yerel iktidar odakları ortaya çıkar ve bu odaklar, iltizam sistemi ve para ekonomisinin yaygınlaşması ile kendisine sosyo-ekonomik bir temel de edinir. İşte iltizâm "sektör"ünü Amasya'da hemen hemen tekellerine almış olan kapıkulu sipahileri, sosyo-politik ayrıcalıkları üzerinden söz konusu sosyo-ekonomik dinamiklere basarak sosyopolitik anlamda daha bir güç elde etmeye başlamışlardır. Hükümdar kapısından taşraya doğru yayılan sipahiler, mütesellimlik ve bilhassa vakıf mütevelliliği gibi vazifeler üzerinden muharip bir zümre olmanın ötesinde bürokratik bir sınıfa dönüşmüşlerdir. Şehirde birçok mülk edindikleri de görülen kapıkulu sipahileri, timâr elde etmişler, bunun yanında çiftliklerinde ticarî tarım da yapmaya başlamışlardır. Bu faaliyetlerini ise gayr-ı hukukî bazı tasarruflarla şehrin tamamına yaymaya çalıştıkları görülen sipahiler, mahrûsede, ayrı bir iktidar odağı haline gelerek şehir ve hükümdar arasındaki bağlantı da gedikler açılmasına sebep olmuşlardır. Elbette homojen bir zümre olmanın ötesinde bireysel ya da hizipsel çıkarları üzerinden hareket eden sipahiler, yerelleşmenin getirdiği saiklerle muhtemelen Amasya'yı sahiplenmişlerdir. İşte 17. yüzyılın ikinci yarısından sonra Amasya, artık "mahrûse" kavramından ziyade "medine" kavramı ile tavsif edilmeye başlanmış ve "ayânlar çağı" olan 18. yüzyılda ise artık "mahrûse" kavramı unutulmuş ve Amasya sadece "medine" kavramı ile anılır olmuştur. Kavramsal anlamda yaşanan bu değişim ise zihinlerde ve pratikte nasıl bir karşılığa sahiptir? Makalede kısmen cevaplanmaya çalışılan bu sorunun cevabını tam verebilmek için daha çok araştırmaya ihtiyaç vardır

“THE SULTAN’S HOUSEHOLD CAVALRY FROM MEDİNE-İ AMASYA”: AN OVERVIEW OF SOCIO-POLITICAL LIFE IN AMASYA IN THE FIRST HALF OF THE 17th CENTURY

east in the minds, in the “Classic” or the traditional period of the Ottoman Empire. This relationship is evidenced within the court records, which are defined as the concept of “mahrûse” of Amasya during that period. The relationship between the sultan and the city has begun to change along with the changes in the “mahrûse”, which refers to the place where the divine origin power of sultan is visible, especially in the 17th Century. Some small groups of come to power in the cities and they acquire a socio-economic basis with tenure system and the expansion of the money economy. In Amasya, household cavalry have the control of this tenure system; thus, they start to gain socioeconomic power by using these socio-economic dynamics over their socio-political privileges. The household cavalry that spread across the provinces from Sultan’s house have turned into a bureaucratic class from a group that has responsibilities such as being deputies or administrators of the foundations. They have acquired many properties and become mesne lords in the city, and also they have begun to make commercial agriculture in their farms. These troops have tried to spread their activities to the entire city by some non-judicial transactions, and they are responsible for the gaps occurred in the connection between the Sultan and city by becoming a new power in “mahrûse”. The household cavalry have probably appropriated Amasya due to the motives resulted by being settled, and acted by considering their individual or factional interests rather than being a homogeneous group for sure. Therefore, after the second half of 17th Century, Amasya has been defined with the concept of “medine” rather than with the concept of “mahrûse”. In the 18th Century which is the century of landed proprietors in Ottoman Empire, the concept of “mahrûse” has been forgotten and Amasya has been referred to the concept of “medine” only. What is the response of this change, experienced in the concepts, in the minds and practice? Trabzon was started to be described with the concept of “mahruse” rather than “medine” just around the same dates. It is necessary to understand this conceptual changes taking place in court records regarding Trabzon and Amasya. It is also possible to relate these changes with individual disposal of clerks. However, since concepts of “mahrûse” and “mahmiye” were completely disappeared from documents produced in cities, we may be faced with a more sophisticated manner. In fact, the concepts of “mahrûse” and “Medine-i Amasya Sâkinlerinden Kapıkulu Sipahileri”: 17. Yüzyılın İlk Yarısında… 3 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/1 Winter 2015 “mahmiye”, which constitute the conceptual dimension of ruler and ruling power over cities, lost power in favor of “medine” in the second half of the 17th century in Amasya in addition to Trabzon and they almost didn’t show up at the end of 17th century and in the 18th century; therefore, it is possible to point out that the perception of power and may be the ruling power itself have been changed. As a matter of fact, the city of Amasya in the second half of 17th century and in the 18th century should be analysed from the concept of historical perspective in order to discuss this issue in a more clear and concrete way. In addition, the possible connections that can be established between other cities in the Ottoman geography are quite important in terms of understanding the “victory” of “medine”, which is considered as a city in these days, in the 18th century. It would be also quite useful to understand the relationship between “medine” and notables in Ottoman Empire, who played important roles in the administration of cities, increased their influence and wealth by being civil servants until the 18th century. Because it is logical to think that positions and titles gained by notables had a contribution to the transformation of “mahrûse” into “medine”. It can lead us to important conclusions to follow whether their public institutions are established even with some differences in cities, where landed proprietors, who established their own publicities, say that Hamerbas’s bourgeois public institutions are substituted. Before 1730, “bölükbaşı” household cavalry, the people titled “beşe” and “çavuş” were involved in the city administration and collection of taxes in general in Trabzon; however, after 1730s, the people titled “zâde” were involved more in these duties. These families had voice in the administration of the city, and their testimony or opinions were taken in almost every case in the courts. In addition, these families obtained the best farmland and countryside fields in the city. In the 17th century, the situation was not that much different for Amasya. The activities of landed proprietor families in Amasya in the 18th century should be investigated within the scope of changes experienced from “mahruse” into “medine”. In fact, a member of an important landed proprietor family Canikli Hacı Ali has taken Amasya under his responsibility as a mansion in 1772. In addition, one of the important similarities with “era of notables” was dating substitution of bourgeois publicity in the 18th century by Habermas. Kemal Karpat considers notables of the 18th century as an aspect of modernization. According to him, the welfare of notables appears to be related to “land ownership, buying and selling of agricultural products and tax collection concession goes hand in hand with land ownership”. In this regard, “the main factors behind the rise of this group are Europe's growing demand for agricultural products, relatively free trade and government policy that allows accumulation of agricultural capital”. This period should be considered as “rich people” rather than people taking up positions as part of determination of notables. After all, notables of the 18th century were not only government officials, but also individuals gained their social positions by financial achievements. According to Karen Barkey, “notables gave modernity to their regions by improving the relationship between the private sector and different ethnicities in addition to investing in their 4 Turan AÇIK Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/1 Winter 2015 communities, labor force and low-income families depending on them.” As indicated by Karpat, the powerful position of notables in community caused them to be considered as authority-defying “rebels” against central government. In the period of Abdulhamid I, the authority of central government was within the borders of a few cities. The main issue was not disobedience to the central government, but acceptance of a new social order in which notables representing the upper classes. We think that it is possible to establish a connection between this new social order and “medine”. Thus, since the concept of “medine” comes to the forefront among other concepts like “mahmiye”, “mahrûse” representing the authority of Sultan’s power, it is possible to claim that there is another space of publicity other than the publicity of Sultan. Even power approaches occurring in “medine” may result in corporation of state perception. Thus, the concept of “medine” can be considered as a modern or perhaps modernizer concept compared to its counterparts, which are derivatives of the concepts of “mahmiye” and “mahrûse” used in the 16th and 17th centuries. At this point, even it may be quite speculative; we do have a question in mind: Is there any connection between the new meaning of “medine” and other concepts of derivatives of “medeniyet”, which is an Arabic word and used instead of another word “temeddun” takes place in the Ottoman literature that fully correspond to the concept of “civilization” in the 19th century? According to Tuncer Baykara, the concept of “medeniyet”, which was used by Sadık Rıfat Paşa for the first time in 1838, became popular suddenly due to its relation with the city. It reminds the relationship between civilization and being urbanized. At this point, we just want to remind you that: “Temeddun” is also a concept refers to city. In addition, the emphasis on process in the word of civilization is addressed better by “temeddun” compared to “medeniyet”. Then, why “temeddun” was not preferred? Because, the Sultan’s power is very apparent and legitimate in the city addressed by the word; “temeddun”. Thus, if the city is considered only based on being urbanized, then “temeddün” has the capacity of addressing the required meaning. However, the cities addressed by “medeniyet” and “temeddün” are quite different from each other and the concept of “medeniyet” is probably related to “medine”, which has gained a new meaning. In this new meaning, Sultan’s power seems to be quite small. In addition, we don’t really know if the opposition between secular nature of civilization and divine aspect of Sultan’s power has any effect on popularization of the concept of “medeniyet”; however, it is clear that more researches needed to give the answers of these questions. Therefore, researchers studying the concept of “medeniyet”, which has a great importance, should consider cities and their histories within the scope of being urbanized.

PDF

___

Amasya Şer‘iye Sicilleri, no: 1, 2, 3, 4.
Trabzon Şer‘iye Sicilleri, no: 1821-4, 1826, 1827.
İstanbul Kadı Sicilleri Galata Mahkemesi 5 Numaralı Sicil (H. 983-984/M. 1575-1576), C. 32, (haz. Mehmet Akman- kontrol eden: M. Akif Aydın, proje yön. M. Âkif Aydın, ed. Coşkun Yılmaz, İSAM Yayınları, İstanbul 2011.
İstanbul Kadı Sicilleri Üsküdar Mahkemesi 84 Numaralı Sicil (H. 999-1000/M. 1590-1591), C. 10, (haz. Rıfat Günalan, Arapça metin: Mehmet Akman-Mehmet Canatar, kontrol eden: Mehmet Canatar, proje yön. M. Âkif Aydın, ed. Coşkun Yılmaz), İSAM Yayınları, İstanbul 2010.
ABOU-EL-HAJ, Rifaat Ali, Modern Devletin Doğası: 16. Yüzyıldan 18. Yüzyıla Osmanlı İmparatorluğu, (çev. Oktay Özel-Canay Şahin), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2000.
AÇIK, Turan, Gelenek ve Modernlik Arasında Bir Osmanlı Şehri: 17. Yüzyılın İlk Yarısında Trabzon’da Siyaset, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Trabzon 2012.
AÇIK, Turan, “‘Bey’likten ‘Ağa’lığa: 17. Yüzyılın İlk Yarısında Trabzon’da Unvan Enflasyonu”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S. 16, (2014), s. 9-38.
AFYONCU, Erhan, “Sipahi”, D.İ.A., C. 37, İstanbul 2009, s. 256-258.
AKDAĞ, Mustafa, “Yeniçeri Ocak Nizamının Bozuluşu”, AÜ DTCF Dergisi, C. V/3, (1947), s. 291-313.
AKGÜNDÜZ, Ahmed, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahilleri: 1. Kitap Osmanlı Hukukuna Giriş ve Fatih Devri Kanunnâmeleri, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 2006, s. 327
Aşıkpaşazâde, Tevârih-i Âl-i Osman, (Osmanlı Tarihleri I’iniçinde), (haz. Nihal Atsız), Türkiye Yayınevi, İstanbul 1949.
AYGÜN, Necmettin, “XVIII. Yüzyılda Bir Osmanlı Valisi: Üçüncüoğlu Ömer Paşa ve Muhallefatı”, Uluslararası Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S. 7, (2009), s. 39-77.
BARKEY, Karen, Farklılıklar İmparatorluğu: Karşılaştırmalı Tarih Perspektifinden Osmanlılar, (çev. Ebru Kılıç), Versus Kitap, İstanbul 2011.
BAYKARA, Tuncer, Osmanlılar’da Medeniyet Kavramı ve Ondokuzuncu Yüzyıla Dair Araştırmalar, Akademi Kitabevi, İzmir 1999.
BİLGİN, Arif-Ümit Ekin, “Bir Kimliğin Dönüşümü: ‘Asker’likten ‘Asker-Esnaf’lığa”, Akademik İncelemeler, C. 2, S. 1, (2007), s. 215-229.
CANBAKAL, Hülya,17. Yüzyılda Ayntâb: Osmanlı Kentinde Toplum ve Siyaset, (çev. Zeynep Yelçe), İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
ÇAKSU, Ali, “On Sekizinci Yüzyıl Sonu İstanbul Yeniçeri Kahvehaneleri”, Osmanlı Laleleri, Osmanlı Kahvehaneleri: On Sekizinci Yüzyılda Hayat Tarzı ve Boş Vakit Eğlenceleri, (der. Dana Sajdi/çev. Aylin Onacak), Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2014, s. 151-173.
ELIADE, Mircea, Kutsal ve Dındışı, (çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Gece Yayınları, Ankara 1991.
ELIAS, Norbert, Uygarlık Süreci, C. II, (çev. Ender Ateşman), İletişim Yayınları, İstanbul 2007.
EMECEN, Feridun, “Doğu Karadeniz’de Âyânlık: Tirebolulu Kethüdazâde Mehmed Emin Ağa”, Belleten, C. LXV, S. 242, Ankara 2001.
ERDOĞDU, İbrahim,“Sancaktan Mukâta’aya Geçiş Sürecinde Harput Sancağında Ehl-i Örf Taifesi”, OTAM, S. 20, (2009), s. 117-147.
ERGENÇ, Özer, “Osmanlı Klasik Dönemindeki ‘Eşraf ve Ayan’ Üzerine Bazı Bilgiler”, Osmanlı Araştırmaları, S. III, (1982), s. 105-118.
ERGENÇ, Özer, “Osmanlı Şehrindeki Mahallenin İşlev ve Nitelikleri Üzerine”, Osmanlı Araştırmaları, S. IV, (1984), s. 69-78.
ERGENÇ, Özer, “XVII. ve XVIII. Yüzyıl Anadolusu’nda Toprak Tasarrufu ve Mülkiyeti Üzerine Değerlendirmeler”, Osmanlı Tarihi Yazıları: Şehir, Toplum, Devlet, (haz. Derya Önder), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstabul 2013, s. 215-245.
ERGENÇ, Özer, “XVIII. Yüzyıl Osmanlı Anadolusu’nda Tarım Üretiminde Yeni Boyutlar: Muzâra’a ve Murrâba’a Sözleşmeleri”, Osmanlı Tarihi Yazıları: Şehir, Toplum, Devlet, (haz. Derya Önder), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2013, s. 246-256.
ERYILMAZ, Fatma Sinem, “Âdem’den Süleyman’a”, Osmanlı Sarayında Tarih Yazımı, (ed. H. Erdem Çıpa-Emine Fetvacı/çev. Mete Tunçay), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2014, s. 120-154.
FINKEL, Caroline, Rüyadan İmparatorluğa: Osmanlı İmparatorluğu'nun Öyküsü, 1300-1923, Timaş Yayınları, İstanbul 2007.
GADAMER, Hans-George, Hakikat ve Yöntem, C. I, (çev. Hüsamettin Arslan-İsmail Yavuzcan), Paradigma Yayıncılık, İstanbul 2008.
GENCER, Bedri, “Osmanlı Siyasî Felsefe ve Rejimi: Kuruluşun 700. Yıldönümü Münasebetiyle Bir İcmal”, Akademik Araştırmalar Dergisi, S. 4-5, (2000), s. 103-151.
GENCER, Bedri, İslam’da Modernleşme 1839-1939, Lotus Yayınları, Ankara 2008.
GÖÇEK, Fatma Müge, Burjuvazinin Yükselişi İmparatorluğun Çöküşü: Osmanlı Batılılaşması ve Toplumsal Değişme, (çev. İbrahim Yıldız), Ayraç Yayınevi, Ankara 1999.
Göriceli Koçi Bey, Koçi Bey Risalesi, (haz. Yılmaz Kurt), Ecdad Yayınları, Ankara 1994.
HABERMAS, Jürgen, Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, (çev. Tanıl Bora-Mithat Sancar), İletişim Yayınları, İstanbul 2010.
HATTOX, Ralph S.,Kahve ve Kahvehaneler: Bir Toplumsal İçeceğin Yakındoğu’daki Kökenleri, (çev. Nureddin Elhüseyni), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1998.
HOBSBAWM, Eric, Sermaye Çağı 1848-1875, (çev. Mustafa Sina Şener), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara 2012.
ITZKOWITZ, Norman, “18. Yüzyıl Osmanlı Gerçekleri”, Osmanlı Dünyasında Kimlik ve Kimlik Oluşumu: Norman Itzkowitz Armağanı, (der. Baki Tezcan-Karl K. Barbir/Çev. Zeynep N. Yelçe), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2012, s. xxxix-xivi.
İNALCIK, Halil, “Military and Fiscal Transformation”, Archivum Ottomanicum, VI., (1980), s. 283-337.
İNALCIK, Halil, “Osmanlı Toplum Yapısının Evrimi” (çev. Mehmet Özden-Fahri Unan), Türkiye Günlüğü, S. 11, Yaz 1990, s. 30-41.
İNALCIK, Halil, “Çiftliklerin Doğuşu: Devlet, Toprak Sahipleri ve Kiracılar”, Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, (ed. Çağlar Keyder-Faruk Tabak/çev. Zeynep Altok), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1998, s. 17-35.
İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300-1600), (çev. Ruşen Sezer), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2004.
İNALCIK, Halil, Devlet-i ‘Aliyye, C. I, Türkiye İşbankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009.
İNALCIK, Halil, Devlet-i ‘Aliyye, C.II, Türkiye İşbankası Kültür Yayınları, İstanbul 2014.
İNAN, Kenan, “Trabzon’da Yönetici Yönetilen İlişkileri (1643-1656)”, Osmanlı Araştırmaları – The Journal Of Ottoman Studies, XXIII, Prof. Dr. Nejat GÖYÜNÇ’e Armağan-2, (2004), s. 23-60.
KAFADAR, Cemal, Yeniçeri-Esnaf Relations: Solidarity and Conflict, McGill University, Basılmamış Master Tezi, Montreal 1981.
KAFADAR, Cemal, “Tarih Yazıcılığında Kamu Alanı Kavramı Tartışmaları ve Osmanlı Tarihi Örneği”, Osmanlı Medeniyeti: Siyaset-İktisat-Sanat, (haz. Çoşkun Çakır), İstanbul: Klasik Yayınları, 2006, s. 65-86.
KAFADAR, Cemal, “Osmanlı Tarihinde Gerileme Meselesi”, Osmanlı Geriledi mi?, (haz. Mustafa Armağan), Etkileşim Yayınları, İstanbul 2006, s. 101-164.
KARPAT, Kemal, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Toprak Rejimi, Sosyal Yapı ve Çağdaşlaşma”, Ortadoğu’da Modernleşme, (ed. William R. Polk-Richard L. Chambers), İnsan Yayınları, İstanbul 1995, s. 101-130.
KARPAT, Kemal, Osmanlı Modernleşmesi: Toplum, Kuramsal Değişim ve Nüfus, (çev. Akile Zorlu Durukan-Kaan Durukan), İmge Kitabevi, Ankara 2002.
Kâtip Çelebi, Fezleke, (Tahlil ve Metin), C. I-II, (haz. Zeynep Aycibin), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2007.
KAVAKLI, Sibel, XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Amasya, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2011.
KEYDER, Çağlar, “Osmalı İmparatorluğu’nda Büyük Ölçekli Ticari Tarım Var mıydı?”, Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, (ed. Çağlar Keyder-Faruk Tabak/çev. Zeynep Altok), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1998, s. 1-14.
KILIÇ, Orhan, “Osmanlı Dönemi İdarî Uygulamalar Bağlamında Şehzadelerden Mutasarrıf Paşalara Amasya'nın Yönetimi”, I. Amasya Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, I. Kitap, (ed. Yavuz Bayram), Amasya Valiliği, Amasya 13-15 Haziran 2007, s. 41-64
Kınalızâde Ali Çelebi, Ahlâk-ı Alâî, (haz. Mustafa Koç), Klasik Yayınları, İstanbul 2007.
KOLÇAK, Özgür, XVII. Yüzyıl Askerî Gelişimi ve Osmanlılar: 1660-64 Osmanlı Avusturya Savaşları, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2012.
KUNT, İ. Metin, Sancaktan Eyalete: 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerasıve İl İdaresi, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1978.
KURTARAN, Uğur, “Osman Seferlerinde Organizasyon ve Lojistik/The Organization and Logistics of the Ottoman Flights”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140,Volume 7/4, Fall 2012, www.turkishstudies.net,Doi Number:http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4019 , pp. 2269-2286.
MARDİN, Şerif, “Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişkileri”, Türkiye’de Toplum ve Siyaset, (der. Mümtaz’er Türköne-Tuncay Önder), İletişim Yayınları, İstanbul 2008, s. 34-77.
McGOWAN, Bruce, “Âyanlar Çağı”,Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, C. 2, (ed. Halil İnalcık-Donald Quataert), Eren Yayınları, İstanbul 2004, s. 761-884.
Muhibbi Divanı, C. 2, (haz. Coşkun Ak), Trabzon Valiliği Yayınları, Trabzon 2006.
MURPHEY, Rhoads, Osmanlı’da Ordu ve Savaş 1500-1700, (çev. M. Tanju Akad), Homer Kitabevi, İstanbul 2007.
NEUMANN, Christoph K., “Devletin Adı Yok-Bir Amblemin Okunması”, Cogito Osmanlılar Özel Sayısı, S. 19, (1999), s. 269-280.
ÖZ, Mehmet, Osmanlı’da “Çözülme” ve Gelenekçi Yorumcuları, Dergâh Yayınları, İstanbul 2005.
ÖZ, Mehmet, “Amasya’nın Bir Kültürel-Siyasî Merkez Olarak Çevresiyle İlişkisi: Canik (Samsun) Örneği”, I. Amasya Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, I. Kitap, (Ed. Yavuz Bayram), Amasya Valiliği Yayınları, Amasya 2007, s. 65-76.
ÖZATA DİRLİKYAPAN, Jale, “İstanbul’da Edebiyatçıların Mekânları/Literati’s Places in Istanbul”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140,Volume 5/3, Summer 2010, www.turkishstudies.net,Doi Number:http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1138 , pp. 1092-1112.
ÖZKAYA, Yücel, Osmanlı İmparatorluğu’nda Âyânlık, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1994.
ÖZVAR, Erol, “Osmanlı Tarihini Dönemlendirme Meselesi ve Osmanlı Nasihat Literatürü”, Divan, S. 7, (1999), s. 135-151.
ÖZVAR, Erol, “XVII. Yüzyılda Osmanlı Taşra Maliyesinde Değişim: Rum Eyaletinde Hazine Defterdarlığından Tokat Voyvodalığına Geçiş”, XIII. Türk Tarih Kongresi, 4-8 Ekim 1999 Kongreye Sunulan Bildiriler, C. III, III. Kısım, Ankara, 2002, s. 1605-1634.
ÖZVAR, Erol, “XVII. Yüzyılda Osmanlı Taşra Maliyesinde Değişme: Diyarbakır’da Hazine Defterdarlığından Voyvodalığa Geçiş”, IX. International Congress Of Economic And Social History Of Turkey (Dubrovnik, 20-23 August 2002), Ankara 2005, s. 93-115.
PAMUK, Şevket, “Fiyat Devriminin Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Yansımalarına Yeniden Bakış”, Osmanlı Ekonomisi ve Kurumları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2007, s. 77-101.
PİERCE, Leslie P.,Harem-i Hümayun: Osmanlı İmparatorluğu’nda Hükümranlık ve Kadınlar, (çev. Ayşe Berktay), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2002.
PİERCE, Leslie, Ahlak Oyunları: 1540-1541 Osmanlı’da Ayntab Mahkemesi ve Toplumsal Cinsiyet, (çev. Ülkün Tansel), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2003.
RAYMOND, Andre, “Soldiers in Trade: The Case of Ottoman Cairo”, British Journal of Middle Eastern Studies, Vol. 18, No. 1 (1991), s. 16-37.
ŞAHİN, İlhan -Feridun Emecen, “Amasya”, D.İ.A., C. 3, İstanbul, 1991, s. 1-4.
ŞAKUL, Kahraman, “Bir Çalıştayın Ardından-17. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu: Kriz ve Dönüşüm (İstanbul, 31 Mayıs-2 Haziran 2012)”, Toplumsal Tarih, S. 223, (2012), s. 22-37
ŞİMŞİRGİL, Ahmet, “XVI. Yüzyılda Amasya Şehri”, Tarih İncelemeleri Dergisi, S. 11, (1996), s. 77-109.
TEZCAN, Baki, The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern World, Cambridge University Press, New York 2010.
TEZCAN, Baki, “Tarih Üzerinden Siyaset: Erken Modern Osmanlı Tarih Yazımı”, Erken Modern Osmanlılar: İmparatorluğun Yeniden Yazımı, (ed. Virgina H. Aksan-Daniel Goffman), İstanbul: Timaş Yayınları, 2011, s. 223-266.
TURNA, Nalan, “Yeniçeri-Esnaf İlişkisi: Bir Analiz”, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Esnaf ve Ticaret, (der. Fatmagül Demirel), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2012, s. 21-42.
SEZER, Hamiyet, “Tepedelenli Ali Paşa’nın Çiftlikleri Üzerine Bir Araştırma”, Belleten, C. LXII, S. 233, (Nisan 1998), Ankara 1998, s. 75–105
Tursun Bey, Târîh-i Ebü’l-Feth, (Haz. Mertol Tulum), İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul 1977.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapukulu Ocakları, C. II, TTK Yayınları, Ankara 1988.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C. III/I, T.T.K. Yayınları, Ankara 1988.
ÜNÜVAR, Kerem, “Osmanlı’da Bir Kamusal Mekân: Kahvehaneler,” Doğu-Batı, S. 5, (1998- 1999), s. 205-217.
VEINSTEIN, Gilles, “Çiftlik Tartışması Üzerine”, Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, (ed. Çağlar Keyder-Faruk Tabak/çev. Zeynep Altok), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1998, s. 36-56.
YASAR, Hüseyin Hüsâmeddin, Amasya Tarihi, C. III-IV, (yay. haz. Mesut Aydın-Güler Aydın), Amasya Belediyesi Kültür Yayınları, Amasya 2007.
YAŞAR, Ahmed (ed.), Osmanlı Kahvehaneleri: Mekân, Sosyalleşme, İktidar, Kitap Yayınevi, İstanbul 2010.
YAŞAROĞLU, Hasan, “Osmanlı’da Bir Darbe ve Tahlili: Genç Osman Örneği/A Coup in Ottoman Empire and its Analysis: Genç Osman Example”, TURKISH STUDIES - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140,Volume 8/7, Summer 2013, www.turkishstudies.net,Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5369, p. 705-732.
YILMAZ, Fikret, “Boş Vaktiniz Var mı? Veya 16. Yüzyılda Anadolu’da Şarap, Eğlence ve Suç”, Tarih ve Toplum, S. 1, (2005), s. 11-49.
YÜCEL, Yaşar, “Osmanlı İmparatorluğunda Desantralizasyona Dair Genel Gözlemler”, Belleten, C. XXXVIII, S. 42, (1974), s. 658-659.
YÜCEL, Yaşar, Osmanlı Devlet Teşkilâtına Dair Kaynaklar, Kitâb-i Müstetâb, Kitabu Mesâlihi’l Müslimîn ve Menâfi‘i’l Mü’minîn, Hırzü’l-Mülûk, T.T.K. Yayınları, Ankara 1998