MECÎDÎ'NİN MİRACİYE'Sİ

Türkler Müslüman olduktan sonra el sanatlarından musikiye, mimariden hüsnühatta kadar hemen her kültür ögesini İslam anlayışıyla şekillendirmişlerdir. Bu, edebî eserlerde, özellikle de klâsik Türk edebiyatı metinlerinde yoğun bir biçimde görülür. Allah ve peygamber sevgisini yüreklerinde derinden hisseden klâsik Türk edebiyatı edipleri bu konuyu işleyen muhtelif şekil ve türlerde edebî eserler vücuda getirmişlerdir. Umumî kabule göre Hz. Muhammed hicretten bir, bir buçuk yıl önce Recep ayının yirmi yedinci gecesi Mescid-i Haram'dan Mescid-i Aksâ'ya oradan da göklere Arş-ı âlâ'ya çıkmış, böylece miraç mucizesi gerçekleşmiştir. Bu konuyu işleyen çoğunlukla kaside nazım şekli ile yazılan edebî eserlere miraciye diğer adıyla miraçnâme denmektedir. Özellikle İran ve Türk edebiyatında pek çok şair tarafından örnekleri ortaya konulan bu türün, eldeki bilgilere göre Anadolu sahasındaki ilk ürünü Âşık Paşa tarafından verilmiş, ondan sonra pek çok şair tarafından miraciye kaleme alınmıştır. Bu çalışmaya konu olan metin de Mecîdî tarafından aruz ölçüsü kullanılarak mesnevi nazım biçimi ile oluşturulmuş bir miraciyedir. Eser 289 beyitten müteşekkildir. Eserin bilinen tek nüshası vardır ve söz konusu nüsha İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi TY 4009 numarada kayıtlıdır. Miraciye'nin içinde bulunduğu mecmuanın istinsah tarihi 1170/1756'dır. Bu çalışma ile miraç mucizesi, miraciye/miraçnâme türü ve eserin şairi olan Mecîdî üzerinde durulmuş; söz konusu Miraciye'nin şekil ve muhteva özellikleri ele alınmış, metnin özeti ve ardından eserin tenkitli metni verilmiştir

PDF

___

Ahteri Mustafa Efendi (1293), Ahterî-i Kebîr, İstanbul: Matbaa-i Âmire.

AKAR, Metin (1981), “Nâyî Osman Dede ve Mi‘râciye’si”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 1, s. 1-16.

AKAR, Metin (1987), Türk Edebiyatında Manzum Mi‘râc-nâmeler, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

AKAR, Metin (1992), “Erzurumlu Şair Muhammed Lütfî’nin Mi‘râcü’n-Nebî’si ve Mi'râcnâmelerimiz Arasındaki Yeri”, Türk Kültürü Dergisi, C. 30, S. 352, s. 498-504.

AKBAŞ, Sıddıka (2006), Süleyman Nahîfî’nin Mi‘râciyyesi (Metin-Muhtevâ-Tahlil), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

AKDOĞAN, Yaşar (1989), “Mi‘râc, Mi‘râc-nâme ve Ahmedî’nin Bilinmeyen Mi‘râc-nâmesi”, Osmanlı Araştırmaları, IX, İstanbul, s. 264-310.

AYAN, Hüseyin (1986), “Abdülbâkî Ârif Efendi’nin Mi‘râciyyesi”, Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, S. 2, s. 1-11.

AYVERDİ, İlhan (2008), Kubbealtı Lügatı Misalli Büyük Türkçe Sözlük, I-III, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.

Bağdatlı İsmail Paşa (1945), İzâhu’l-Meknûn fi’z-Zeyl alâ Keşfi’z-Zünûn, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

Bağdatlı İsmail Paşa (1951), Hediyyetü’l-Arifîn Esmâü’l-Müellifîn ve Asâru’l-Musannıfîn, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

BİLGİN, Orhan (1999), “Aşkî Mustafa Efendi ve Mi‘râc-nâmesi”, Prof. Dr. Nihad M.Çetin’e Armağan, s. 97-116.

BİLKAN, Ali Fuat (2008), “Nâbî’nin Mi‘râc-nâme’si”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 1, s. 1-8.

BİLMEN, Ömer Nasuhi (1955), Muvazzah İlm-i Kelâm, İstanbul.

Bursalı Mehmed Tahir (1333), Osmanlı Müellifleri, I, İstanbul: Matbaa-i Âmire.

CAN, Altan (2015), “Muhammed’in Siret’ün-Nebî’sindeki Mi‘râç Mucizesi Bölümü Üzerine”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, S. 10/4, s. 257-318.

CANIM, Rıdvan (2010), Divan Edebiyatında Türler, Ankara: Grafiker Yayınları.

ÇAĞBAYIR, Yaşar (2007), Ötüken Türkçe Sözlük, I-V, İstanbul: Ötüken Neşriyat.

ÇİÇEK, Yakup (1999), “Kur’an’da İsra ve Mi‘rac”, Mi‘rac Sempozyumu Sempozyum Bildirileri 17 Aralık 1995 Eskişehir, İstanbul: Seha Neşriyat, s. 25-74.

DEVELİ, Hayati (1998), “Eski Türkiye Türkçesine Ait Manzum Bir Miracnâme”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, XXVIII, s. 81-228.

DUMAN, Musa (1997), “İbrahim Bey’in Mi‘râc-nâmesi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, XXVII, s. 169-238.

EKİNCİ, Ramazan (2013), “Erzurumlu Osman Sirâceddin’in Hayâl-i Bâl Adlı Mi‘râciyesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 26, s. 656-687.

El-ZAHEYLÎ, Muhammed (2000), “İsrâ”, Mevsû‘a Arabiyye=Arap Ansiklopedisi, Şam.

ERASLAN, Kemal (1979), “Hakîm Ata ve Mi‘râc-nâme’si” Atatürk Üniversitesi Araştırma Dergisi Ahmet Caferoğlu Özel Sayısı, S. 10, s. 243-304.

ERBAŞ, Muammer (2006), “Bir Osmanlı Müfessiri: Abdülmecid b. eş-Şeyh Nasûh b. İsrâîl (ö. 973/1565) ve Eserleri” Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 24, İzmir, s. 161-186.

ERDOĞAN, Kenan (1999), “Klasik Mi‘râciyyelerden Farklı Bir Mi‘râciyye: Said Paşa ve Mi‘râciyyesi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 12, s. 163- 185.

ESİR, Hasan Ali (2009), “Anadolu Sahası Mesnevilerinde Miraç Mevzuu”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Hüseyin Ayan Özel Sayısı, S. 39, s. 683-708.

FİRUZABADÎ, Mecdüddin Muhammed İbn Yakup (1987), El-Kâmus el-Muhît, Beyrut.

GÜLÜM, Emrah (2014), “Türk Edebiyatı’nda Mi‘râcnâmeler Üzerine Hazırlanmış Çalışmalar Hakkında Bibliyografya Denemesi” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 7, S. 35, s. 105-111.

GÜNDÜZ, Şinasi vd. (1996), Dinlerde Yükseliş Motifleri ve İslam’da Miraç, Ankara: Vadi Yayınları.

GÜZELIŞIK, Gülten Feşel (1996), Şeyyad Hamza Mi‘râc-nâme, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

HACIHALİLOĞLU, Enver (2006), Bir Eski Anadolu Metni (Mirac-ı Nebi) Üzerinde Gramer İncelemesi (Giriş-İnceleme-Metin-Sözlük-Tıpkıbasım), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

HAYTA, Ufuk ve Abdülhamid Birışık (2007), “Hayatı ve Eserleriyle Abdülmecîd b. Şeyh Nasûh Tosyevi ve Cevahirü’l-Kur’ân ve Zevâhirü’l-Furkan Adlı Tefsi Risalesinin ilmi Değeri” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 16, S. 2, Bursa, s. 343-367.

KAYA, Hasan (2014), “Ömer Hâfız-ı Yenişehr-i Fenârî’nin Mi‘râciyesi”, Turkish StudiesInternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, S. 9/6, s. 677-718.

KEHHALE, Ömer Rıza (1957), Mu‘cemü’l-Müellifîn: Teracimu Musannifi'l-Kütübi'l-Arabiyye, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türasi’l-Arabî.

KÖKSAL, M. Âsım (1954), Mi‘râc Gecesi, Ankara: Diyanet İşleri Reisliği Yayınları.

KURNAZ, Cemal (2001), “Kastamonulu Muslihüddin Vahyî ve Mi‘râcü’l-Beyân’ı”, Birinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri, 21-23 Mayıs 2000, Kastamonu: Kastamonu Valiliği Yayınları.

MECÎDÎ (Yazma Eser), Hâzâ Mi‘râciyye-i Risâlet-penâh ‘Aleyhi’s-Selâm, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY 4009, 49b-55b varaklar.

MUSTAFA, İbrahim vd. (1972), El-Mu‘cemü’l-Vasît, Kahire.

MUTÇALI, Serdar (1995), Arapça-Türkçe Sözlük, İstanbul: Dağarcık Yayınları.

ÖNGÖREN, Reşat (2003), Tarihte Bir Aydın Tarikatı Zeynîler, İstanbul.

ÖZDEMİR, Sema (1996), Aksaraylı İsa’nın Miraciyesi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

PALA, İskender (1995), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları.

POYRAZ, İrfan (2007), İsmail Hakkı Bursevi, Mi‘raciye, İstanbul: Sır Yayıncılık.

Raşid (1281), Tevarih-i Enbiya fi İrşâdi’l-Ezkiya, İstanbul: Matbaa-i Âmire.

Sırrî Abdülbaki Dede (1317), Manzume-i Mi‘râc, Nâşiri: Tahirü’l-Mevlevî, İstanbul: Asır Matbaası.

ŞENER, H. İbrahim ve Alim Yıldız (2003), Türk İslam Edebiyatı, İstanbul: Rağbet Yayınları.

TATÇI, Mustafa ve Cemal Kurnaz (2013), Muslihüddin Vahyî / Mi’râcü’l-Beyân / Mi’râc’ın Tasavvufi Boyutu, İstanbul: Kırkambar Yayınları.

TÜRKOĞLU, Serkan (2013), “Mehmed Fevzî Efendi ve Kudisyyü’s-Sirâc Fî Nazmi’l-Mi’râc Adlı Eseri”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, S. 8/13, s. 1617-1644.

UZUN, Mustafa (1995), “Edebiyatımızda ve Musikimizde Miraciyeler”, Mi‘rac Sempozyumu 17 Aralık 1995 Eskişehir, İstanbul: Seha Neşriyat, s. 97-111.

UZUN, Mustafa (2005), “Mi‘raciyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXX, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 135-140.

YAVUZ, Kemal (1999), “Anadolu’da Başlayan Türk Edebiyatında Görülen İlk Miraçnâmeler: Âşık Paşa ve Miraçnâmesi”, İlmî Araştırmalar Dergisi, S. 8, s. 247-266.

YAVUZ, Salih Sabri (2005), “Mi‘rac”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXX, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 132-135.

YEKBAŞ, Hakan (2012), “Sarı Hatipzâdelerden Numan Sâbit Efendi ve Bilinmeyen Mi‘râciyesi”, Kültür Tarihimizde Sivaslı Bir Aile: Sarıhatipzadeler, (edt. Alim Yıldız), Sivas: Buruciye Yayınları.

YILDIRIM, İsmail (2014), “Kerkükî Abdüssettâr Efendi ve Mi‘râciyye’si”, Turkish StudieInternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, S. 9/6, s. 1163-1180.

YILDIZ, Alim (2011), “Lâmiî Çelebi’nin Mi‘râciyeleri”, Bursalı Lâmiî Çelebi ve Dönemi, (edt. Bilal Kemikli ve Süleyman Eroğlu), Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları.