LİSE SON SINIF ÖĞRENCİLERİN MESLEK SEÇİMİNDE AİLENİN ROLÜ

Bu çalışma, veli ve öğrencilerin görüşlerine dayalı olarak lise son sınıf öğrencilerinin meslek seçiminde ailenin rolünü belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu araştırma nitel araştırma yöntemine göre hazırlanmıştır. Araştırma olgubilim deseninde hazırlanmıştır. Araştırmada araştırmacılar tarafından hazırlanan sorulardan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Antalya İli merkez Kepez, Muratpaşa, Konyaaltı ilçelerindeki toplam altı lisede öğrenim gören 52 lise son sınıf öğrencisi ve 46 lise son sınıf öğrenci velisinden oluşmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; lise son sınıf öğrencilerinin meslek seçiminde öncelik verdikleri kriterler; “doyurucu maddi kazanç sağlama,” “prestij toplumsal saygınlık”, “ailesinin beklentilerini karşılamak”, “ilgi ve yeteneklerine uygun meslek edinmek”, “işsiz kalmamak”, “çalışma koşullarının cazip olması” şeklinde sıralanmıştır. Velilerin öğrencilerin meslek seçimindeki öncelikleri ise “kendi tercihleri, maddi kazanç, prestij ve saygınlık” yer almaktadır. Öğrencilerin çoğu, ailelerinin meslek seçimindeki rolünü çok büyük bulmaktadır, lise son sınıf öğrencilerinin ailelerinin meslek seçimlerinde demokratik, otokratik, serbest bırakıcı, rehberlikçi, yardımcı bir tutum izlediklerini belirtmişlerdir. Öğrencilerin ailelerinin meslek seçimindeki tutumlarına karşılık kendi tercihlerini hayata geçirme konusunda çatışmacı bir tutum izledikleri saptanmıştır. Meslek seçiminde ailelere çocuklarını tanıma ve yöneltme konusunda eğitim verilebilir. Okul ve aile meslek seçimi konusunda iş birliği içinde çalışmalıdır.

THE ROLE OF FAMILY IN SELECTION OF OCCUPATION FOR STUDENTS IN HIGH SCHOOLS

This study aims to determine the role of the family in the choice of high school senior students based on the opinions of the students’ parents and students. This research has been prepared according to qualitative research method. The research is prepared in the phenomenology pattern. The semi-structured interview form consisting of the questions prepared by the researchers was used as data collection tool. Data were analyzed by content analysis method. The study group consisted of 52 high school senior students and 46 high school senior parents in six high schools in Kepez, Muratpaşa, Konyaaltı in Antalya. According to the results of the study; high school senior students' priorities in the choice of profession; “satisfying financial gain”, “prestige”,” social dignity”, “ meeting the expectations of the family”, “acquiring a profession suitable for their interests and abilities”, “not being unemployed”, “working conditions attractive”. Parents' priorities in choosing the profession are “their preferences”, “financial gain”, “prestige” and “dignity”. Most of the students find their families' role in the career choice very much. The high school senior students stated that their families have a democratic, autocratic, free attitude, guiding and helpful attitude. It was determined that the students had a confrontational attitude to implement their own preferences in response to their parents' attitudes in the choice of profession. In choosing a profession, families can be educated in recognizing and directing their children. The school and the family should work in collaboration on career choice.

PDF

___

Abişeva, Ş. (1997). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Bazı Etmenler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
Akbayır, K. (2003). Öğretmenlik Mesleğine Yönelmede Ailenin ve Branş Seçiminde Cinsiyetin Rolü.Milli Eğitim Dergisi, http://www.fedu.metu.edu.tr/ufbmek-5/b_kitabı/PDF/Öğretmen Yetiştirme/Bildiri/t271d.pd.
Aydın, M. (2014). Eğitim Yönetimi. 10. Baskı. Ankara: Gazi Kitabevi.
Aytaç, S. (1997). Çalışma Yaşamında Kariyer. İstanbul: Epsilon.
Aytekin, A. (2005). Meslek Seçimini Etkileyen Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Faktörler (Isparta Örneği) Etiketler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
Bacanlı, F. (2008, Nisan). Türk Ergenlerinin Kariyer Karar Verme Güçlükleri. Counselingand International Perspective: Global Demandsand Local Needs. Bahçeşehir Üniversitesi, Nisan 25-27, İstanbul.
Bahar, H. H. (2002). Eğitim Fakültesi, Tıp Fakültesi ve İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencilerinin Bazı Sosyo-Ekonomik Özellikleri İle Fakülte Tercihleri Arasındaki İlişki, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (1), 125-144.
Bakırcıoğlu, R. (2005). İlköğretim Ortaöğretim ve Yükseköğretimde Rehberlik ve Psikolojik Danışma, Ankara:Anı Yayınları.
Bal, P. N. (1998). Ergenlik Döneminde Mesleki Karar Verme Olgunluğunun İncelenmesi ve “Mesleki Karar Verme Eğitim Programının Etkililiğinin Araştırılması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Bekleyiş, F. (2007). Öğrencilerin Mesleki İlgi Alanlarının ve Ailenin Meslek Seçimine Etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
Bundy, P. And Norris, D. (1992). What Accounting Students Consider Important In Thr Job Selection Process. Journal of Applied Business Research. 8-2.
Canstantine, M. G., Wallece, B. C. and Kindaichi, M. M. (2005). Examining Contextual Factors In The Career Decision Statud Of African American Adolescent. Journal Of Career Assestment, 13, 307-319.
Chope, R. C. (2006). FamilyMatters: The Influence Of The Family In Career Decision Making. Austin, TX: Pro-Ed.
Clutter, C. (2010). The Effects Of Parental Influence On Their Children’s Career Choices. (Yüksek Lisans Tezi). Kansas StateUniversity, Manhattan.
Cüceloğlu, D. (2005). Başarıya Götüren Aile. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Çakır, M. A. (2003). Bir Kariyer Grup Rehberliği Programının Lise Öğrencilerinin Meslek Kararsızlık Düzeylerine Etkisi. (Yayınlanmış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Doğan, H. (2005). Bilgi Verici Danışmanlık Programının Üniversiteye Giriş Sınavı ve Üniversite Eğitimine İlişkin Yanlış İnançlara Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Doğan, H. (2010). Kariyer Karar Verme Grup Rehberliği Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Kariyer Karar Verme Güçlüklerine Etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), G. Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Erden, M. (1995). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Derslerine Yönelik Tutumları, Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 99-104.
Ergun, M. (1994). Eğitim Sosyolojisi, Ankara: Ocak.
Erjem, Y. (2000). Öğretmenlik Mesleğine Yönelmede Ailenin İşlevi, Ç. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(19), 70-79, Adana.
Gati, I. (1998). Using Career-Related Aspects To Elicit Preferences And. Characterize Occupations For A Better Person-Environment. Journal of VocationalBehavior, 52, 343-356.
Germeijs, V., Verschueren, K. andSoenens, B. (2006). Indecisiveness And High School Students’ Career Decision-Making Process: Longitudinal Associations And The Mediational Role Of Anxiety. Journal of CounselingPsychology, 53(4), 397-410.
Gordon, T. (2016). Etkili Anne Baba Eğitimi. (N. Özkan ve D. Tekin Çev.), 12. Baskı, Ankara: Profil Yayıncılık.
İpek, C. (2003). Örgütsel Çatışma ve Çatışma Yönetiminde Uygulanabilecek Örgüt Geliştirme Araçları. Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar, C. Elma ve K. Demir (Ed.), Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar içinde (ss. 219-242). Ankara: Anı Yayıncılık.
Jacobsen, M. H. (1999). Hand-me-downdreams: How familiesinfluenceourcareerpathsand how we can reclaimthem. New York, NY: HarmonyBooks.
Johnson, L. S. (2000). TheRelevance Of School To Career: A Study In Student Awareness. Journal of Career Development, 26 (4), 263-276.
Julien, H. E. (1999). BarriersToAdolescents' Information SeekingForCareerDecisionMaking. Journal of theAmericanSocietyfor Information Science, 50, 38-48.
Kalafat, Z. (1998). Lise Öğrencilerinde Mesleki Geleceğe Bakış (Lise Öğrencilerinin Mesleki Gelecek Değerlendirmelerinin ve Mesleki Olgunluk Düzeylerinin Karşılaştırmalı İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Karagözoğlu, G. (1992). Yükseköğretime Geçişte Öğretmenlik Mesleğine Yönelim (iç), s.485-486, Öğretmen Yetiştirmede Koordinasyon Toplantısı, Ankara: T.C. MEB Yayını.
Karakuş, A., Karadağ, N., Birgili, F., Işıkay, Ç., Çadır, G. ve Çeker, D. (2005). Lise Son Sınıf Kız Öğrencilerinin Hemşirelik Mesleğine Bakış Açıları İle Mesleği Tercih Etme Durumları. Hemşirelik Forumu Dergisi, 5 (1), 17-20.
Kleiman, T., Gati, I., Peterson, G. W., Sampson, J. P., Reardon, R. C. ve Lenz, J. G. (2004). DysfunctionalThinkingAndDifficultiesInCareerDecisionMaking. Journal of CareerAssessment, 12, 312-331.
Kuzgun. Y. (1988). Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: ÖSYM Eğitim Yayınları.
Kuzgun, Y. (1991). Rehberlik ve Psikolojik Danışma (İkinci Baskı). Ankara: ÖSYM Yayınları. Kuzgun, Y. (2000). Meslek Danışmanlığı. Ankara: Doğuş Matbaacılık.
Landis, J. R. andKoch, G. G. (1977). TheMeasurement Of ObserverAgreementForCategorical Data. Biometrics, 33, 159-174.
Leigh, J. (1998). TheSocialBenefits Of Education: A ReviewArticle. Economics of EducationReview, 17, 363-368.
Milli Eğitim Temel Kanunu (1739 S.K.). 1973. Resmi Gazete. 14574, Haziran.
Mills, G. E (2003). Action Research: A Guide ForTheTeacherResearcher (2nd ed.), New Jersey: Merrill PrenticeHall.
Nalbantoğlu Yılmaz, F. (2017). Lise Öğrencilerinin Meslek Seçimlerini Etkileyen Faktörlerin İkili Karşılaştırmalar Yöntemiyle İncelenmesi, Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 8 (2), 224-236.
Ohlsen, M. M. (1974). Guidanceservices in the modern school(2nd edition). New York: HarcourtBraceJovanovich, Inc. s.2.
Oskay, G. (1981) Değer Yargıları Yönünden Ana-Baba-Ergerı Çatışması. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Owens, R. G. (1998). OrganizationalBehaviour in Education. 6. Edition, USA: Allynand Bacon.
Razon, N. Meslek Seçiminde Aileye, Okula, Bireye ve Topluma Düşen Görevler. Eğitim ve Bilim, [S.l.], v. 8, n. 44, jul. 1983. ISSN 1300-1337. Erişim Adresi: http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5762. Erişim Tarihi: 21 Apr. 2019
Reay, D. (2001). FindingorLosing Yourself? Working Class RelationshipsToEducation.Journal of EducaitonPolicy, 16, 333-346.
Rojewsk, J. ve Hill, R. (1998). Influence Of GenderAndAcademic Risk Behavior On CareerDecisionMakingAndOccupationalChoiceInEarlyAdolescence.Journal of EducationforStudentsPlaced at Risk, 3, 265–288.
Sarıkaya, T. ve Khorshid, L. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi: Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Bahar 7 (2), 393-423. Schoon, I. ve Parsons, S. (2002). TeenageAspirationsForFutureCareersAndOccupationalOutcomes. Journal of VocationalBehavior, 60, 262-288.
Tuzcuoğlu, S. (2000). Benlik ve Mesleki Benlik Kavramlarının Öğrenim Yılları ile ilişkisi.M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi (12), 267-280.
Usluer, E. (1998). Meslek İnceleme Kılavuzu. Ankara: MEB Talim ve Terbiye kurulu Başkanlığı Yayınları.
Uysal, Ş. (1970). Lise Öğrencilerinin Meslek Seçimleri. (Doktora Tezi). A. Ü. E. Fakültesi, Ankara.
Ünal, G. (2017). Ailenin Meslek Seçimine Etkisi. Beyin Dergisi, Ocak Sayısı.
Ünalan, Ş. (2005). Hayatta Önemli Bir Dönüm Noktası: Meslek Seçimi. http://www.ilkadımdergisi.com Whiston, S. C. ve Keller, B. K. (2004). TheInfluences Of TheFamily Of Origin On Career Development: A ReviewAnd Analysis. TheCounselingPsychologist, 32, 493-568.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (6. Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, S. (2001). Kişilik ve Meslek Seçimi Arasındaki İlişki ve Bir Uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
Young, R. A. andFriesen, J. D. (1992). TheIntentions Of ParentsInInfluencingTheCareer Development Of TheirChildren. TheCareer Development Quarterly, 40, 198-207.