KÜTAHYA MANİLERİNDE GEÇEN YERLEŞİM ADLARI ÜZERİNE

Mâniler; Anadolu insanını duygularını, değer yargılarını, beklentilerini geleneğini, serzenişlerini en sade biçimiyle anlattığı türlerden biridir. Bu araştırmada Kütahya mânileri üzerine yapılan çalışmalardan hareketle, yerleşim yeri adları üzerine bir inceleme yapılmıştır. Araştırmada toplam 99 mâni, şekil, içerik, ağız özellikleri açısından incelenmiştir. Mâni konusunda yapılmış olan akademik çalışmalardan da faydalanılarak aynı kalıp üzerine söylenen maniler üzerine de durulmuştur. Mâni söyleyicisi yaşadığı bölgenin özelliklerini, tarihi unsurlarını, sosyal hayatını, kültürel değerlerini ve yaşadığı yerin adını metinde yansıtır. İcra ortamının yakınlığı sebebiyle ortak kalıplar şeklinde oluşan mânilerin birbirlerine yakın yerleşim yerlerinde aynen tekrarlandığı söylenebilir. Halk Edebiyatı metinlerinin en önemli özelliklerinden birisinin çeşitlenme özelliği olduğu göz önüne alınacak olursa bu benzerliğin doğal olduğu söylenebilir. Anonim Halk Edebiyatı türleri içerisinde en eski türlerden olan mâniler söyleyişi kolay olduğu için her ortamda ve konuda söylenebilir. Kütahya yöresi manilerinde değişik yerleşim adlarının isimleri geçmektedir. Özellikle Kütahya olmak üzere Kütahya'nın ilçeleri Altıntaş, Domaniç, Gediz, Simav, Tavşanlı, Emet, Hisarcık(Asarcık), İlçelere bağlı belde ve köy adları; Kayaarası, Kuşulu(Guşulu), Akçaalan, Yolaklı, Dumlupınar gibi yerleşim yerlerinin yanında Edirne, Ankara, Bursa, İstanbul, İzmir gibi tarihi ve kültürel yerleşim yerlerinden de bahsedilmektedir. Yerleşim adları en fazla birinci dizede yer almaktadır. 99 mâninin 52 tanesinde birinci mısrada, 23 tane üçüncü mısrada, 2 ve 4.dizelerde ise 12'şer defa yerleşim adları geçmektedir.

RELATED TO NAMES OF THE SETTLEMENTS IN KUTAHYA ‘MANİS

Mani (a traditional Turkish quatrain form) is one of the simplest narrative genres of Anatolian people ‘s feelings, standards of judgment, expectations, customs, reproaches. In this study, names of settlements have been examined starting from the works on Manis of Kutahya. In this research,99 Manis in total have been examined in terms of shape, content and ways of speaking. Manis which are said in the same pattern were also focused by benefiting from academic reseaches on Mani. Mani sayers reflect the characteristics of his/her own region, historical factors, social life, cultural values and the name of his/her own living place. Because of the closeness of performing environment, Manis which are formed in the same pattern have been repeated identically in settlements that are close to each other. If we consider that one of the most important features of folk literatue texts is diversicıfıcation, it can be said that this similarity is natural. “Manis which is one of the oldest in anonymous folk literature can be said in every setting and topic because of their easy sayings. Different settlement names are said in Kütahya region manis. Especially names of Kütahya and its countries(Altıntas, Domanic, Gediz, Simav, Tavsanli, Emet, Hisarcik(Asarcık)and its towns and villages, Kaynarca, Kususlu, Yolaklı, which is settlement and Edirne, Ankara, Bursa, İstanbul, İzmir which are hictoric and cultural settlemnts are said in manis. Names of settlements take part in the first verse mostly. From among 99 Manis, names of settlements are found in first verse in 52 Manis, in third verse in 23 Manis and, in the second and fourth verse in 12 Manis.

PDF

___

Aday, Selma (2014). Domaniç İlçesi Folkloru, DPU Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
Aslıhak, Tülay- Davulcu Mahmut vd. (2010). Kütahya Halk Kültürü Araştırmaları. Kütahya Valiliği.
Coşgun, Fevzi, (1997). Tavşanlı’da Zaman, Nurol Matbaacılık, Tavşanlı
Çanlı, Zeynep (2007). Kütahya Şeyhler Beldesi Folklor Örnekleri. DPU Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
Dinç, Mustafa (2014). Kütahya Altıntaş Folkloru, DPU Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
Doğlarlıoğlu, Selma (2013). Emet İlçe Folkloru, DPU Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya
Domaç, Yasemin (2013). Aydoğdu Folkloru, DPU Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
Erbay, Nuri, (2007). Kütahya Merkez İlçesi Çamlıca Köyü Folklor Örnekleri, DPU Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
Gönen, Sinan, (2004). “Konya Mânilerinde Geçen Yerleşim Birimlerinin Adlarına Bir Bakış” SÜ Türkiyat Araştırmaları Dergisi S.16, Konya, ss.95-106.
Gülbeyaz, Kürşat (1998). Tokat Merkez Köyleri Mânilerinin Derlenmesi ve İncelenmesi, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Gündüz, Fatma (2008). Hisarcık Folkloru, DPU Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Lisans Tezi, Kütahya.
Günhan, Ali (2009). Kütahya ve Yöresi Folklorundan Damlalar, Kütahya.
Kaya, Doğan (2004). Anonim Halk Şiiri, Akçağ Yayınları, Ankara.
Kınalıbaş, Mehtap (2012). Kütahya Mânileri Üzerine Bir İnceleme, DPU Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
Kilitçi, Hasan (2002). Hisarcık Folklorundan Örnekler, DPU Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Lisans Tezi, Kütahya.
Kocadağ, İzzet (2010). “Kütahya’da Derlenmiş Mâniler Üzerine Bir Değerlendirme” Kütahya Halk Kültürü Araştırmaları, Kütahya Valiliği Yayınları.
Menteş, Deniz (1998) Akçaalan Folkloru, DPU Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Lisans Tezi, Kütahya.
Özkan, Şükran (1998). Şaphane Folkloru, DPU Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Lisans Tezi, Kütahya.
Öztürk, Ahmet (2010). Tavşanlı Yörgüç Köyü Araştırmaları. Ankara: Anıt Matba.
Öztürk, Ahmet (2011). Mazinin Sesini Duymak, Tavşanlı Halk Kültürü Araştırmaları Yayınları, Ankara.
Pala, Cihat- Erdoğdu, Ertuğrul, (2007). Doğası Tarihi ve Folkloruyla Simav, Simav Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği Yayınları, İzmir.
Sunal, Arif (2001). Simav Folkloru, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Şahin, Fulya (2008). Kütahya Allıören Folkloru Örnekleri, DPU Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
Yolcu, Mehmet Ali (2011). Balıkesir’den Derlenen Mâniler Üzerine Bir Araştırma, Balıkesir Üniversitsi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Balıkesir.