KUR’ÂN’I ANLAMANIN İLKELERİ: ABDURRAHMAN HABENNEKE EL-MEYDÂNÎ ÖRNEĞİ

Kur’ân-ı Kerîm’in kendisini nitelediği ifadelerden biri de onun “Kitap” olmasıdır. İlk emri “Yaratan Rabbinin adıyla oku!” (Alâk, 96/1) olan Kur’ân, hükümleri ve kendine özgü üslûbu gibi özellikleriyle yüce bir sözdür (kavl-i sekîl). Her disiplinde olduğu gibi Kur’ân tefsirinin de hususî yöntemi ve usûlü vardır. Kur’ân’ı anlamak, bir dili ve o dille yazılıp söylenenleri mantûk ve mefhumuyla anlayabilmektir. Asr-ı saadetten günümüze kadar yazılan dirayet, rivayet tefsirleri ile içtimâî, edebî, fıkhî, ilmî vb. ekollerde de maksat farklı yöntem ve yaklaşımlarla Kur’ân’ı anlamaktır. Kur’ân’ı doğru anlamaya yarayan, bunun yöntem ve usûlünü anlatan ulûmü’l-Kur’ân ve bununla ilgili kâideler hicrî II. ve III. asırlarda bazı tefsir mukaddimelerinde bulunmaktaydı. İbnu'l-Cevzî (ö.597/1201) ile başlayıp et-Tûfî (ö.716/1316) ve İbn Teymiyye (ö. 728/1327) ile devam eden bu alana dair müstakil eserler kaleme alma eğilimi son dönemde Abdurrahman Habenneke el-Meydânî (ö. 2004) ile ivme kazanmıştır. Meydânî’nin gayesi Kur’ân’ın en doğru şekilde anlaşılıp yorumlanmasıdır. Bu gayeyi gerçekleştirmek için tespit ettiği kırk kâideyi tefsirine mukaddime sadedinde yazdığı “Kavâ‘idu’t-Tedebburi’l-Emsel li- Kitâbillâhi Azze ve Celle” adlı eserinde toplamıştır. Küllî kâide olmayan fakat Kur’ân’ın anlaşılmasına yarayan bu ilkeleri de “Me‘âricu’t-Tefekkur ve Dekâiku’t-Tedebbur Tefsîrun Tedebburiyyun li’l-Kur’âni’l-Kerîm bi Hasebi Tertîbi’n-Nuzûli Vifka Menheci Kitâbi Kavâ‘idi’t-Tedebburi’l-Emsel li Kitâbillâhi Azze ve Celle” adlı tefsirine uygulamaya çalışmıştır. Sayılarını artırmanın mümkün olduğu söz konusu ilkelerin benzerlerini başka eserlerde de görmek mümkündür. Bu nedenlerden ötürü makalemizde Kur’ân’ın tefsiri ve yorumuyla ilgili Meydanî’nin ilkelerini ele almaya karar verdik.

THE PRINCIPLES OF UNDERSTANDING THE QUR'AN: EXAMPLE OF ABDURRAHMAN HABENNEKA AL-MEYDÂNÎ

One of the expressions of the Qur'an that characterized itself is being ''Book''. The Qur'an, which the first commandment is "Read with the name of the Creator," (Alaq, 96/1), is also a heavy word with its features such as its precepts and its own style (kavl-i sekîl). Just as in every discipline, the Qur'anic commentary has a special method and system. To understand the Qur'an is to understand a language and the words written and spoken with it in terms of logic and notion. Acumen and commentary rumors from the Prophet Muhammad's time to our day are understanding the Qur'an with different methods and approaches. Describing the methods and procedures used to understand the Qur’an properly, ulûmü’l-Kur’ân, hijri and related bases in the II. and III. centuries, there were some introduction commentary. Beggining with Ibn al-Jawzi (d. 597/1201) and continued with et-Tufî (d. 716/1316) and Ibn Taymiyyah (d. 728/1327) the tendency to write individual works in this area has gained momentum with Abdurrahman Habenneka al-Meydânî (d. 2004) The goal of Meydanî is to understand and interpret the Qur'an in the most accurate way. To this intention, he collected the forty bases he determined in his book “Kavâ‘idu’t-Tedebburi’l-Emsel li-Kitâbillâhi Azze ve Celle”, which he wrote in his commentary. He tried to apply these principles which is not a comprehensive but it is intended to be understood the Qur'an to the his commentary that is called Me‘âricu’t- Tefekkur ve Dekâiku’t-Tedebbur Tefsîrun Tedebburiyyun li’l-Kur’âni’l- Kerîm bi Hasebi Tertîbi’n-Nuzûli Vifka Menheci Kitabi Kavâ‘idi’t- Tedebburi’l-Emsel li Kitâbillâhi Azze ve Celle. It is possible to see the similarities of these principles in other works as well. Because of this reasons we decided to handle Meydanî’s principles that related to comment and interpretation of Qur'an in our article.

PDF

___

Altuntaş, Mehmet. (2016). “Câhiliye Dönemi Evlilikleri Ve Muallaka Şiirlerinde Anlatılan Hayatın Kur’ân Açısından Değerlendirilmesi, TURKISH STUDIES, Volume 11/5 Winter, p. 45-68, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10. 7827/TurkishStudies.9354, Ankara-Turkey.
Altuntaş, Mehmet. (2017). “İşârî Tefsir ve Cemal Halvetî’nin Fatiha ile Fîl-Nâs Sûrelerine İlişkin İşârî Yorumları” Uluslararası Amasyalı Âlimler Sempozyumu, 21-23 Nisan 2017, ss. 223- 234.
Bilmen, Ö. Nasûhi. (1992). Hukûk-ı İslâmiyye ve Istılâhat-ı Fıkhıyye Kâmûsu. İstanbul: Bilmen Basım yayın.
Bulut, Ali. (2009). Filolojik Tefsirle Rivâyet Tefsirlerinin Buluşma Noktası: Zeccâc’ın Me‘âni’l- Kur’ân’ı, (Tarihten Günümüze Kur’ân İlimleri ve Tefsir Usûlü). İstanbul: İlim Yayma Vakfı Kur’ân ve Tefsir Akademisi.
Bursevî, İsmail Hakkı b. Mustafa. (ts.). Rûhu’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. (m. 1987, h. 1407). es-Sıhâh Tâcu’l-Luga ve’s-Sıhâhu’l- Arabiyye. Tahk.: Ahmed Abdülğafûr Attâr. Beyrut: Dâru’l-İ‘lm li’l-Melayîn.
Cündioğlu, Dücane. (2011). Anlamın Buharlaşması ve Kur’ân. İstanbul: Kapı yay.
Curcânî, Ebü’l Hasen Ali b. Muhammed b. Ali es-Seyyid eş-Şerîf el-Hanefî. (2007). et-Ta‘rifât, tahk.: Muhammed Abdurrahman el-Maraşlî. Beyrut: Dâr en-Nefâs.
Çetin, Abdurrahman. (2000). “Kur’ân’ı Anlamanın Önemi ve Bu Konudaki Çalışmalar” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. c. IX, sy. 9, 193-211.
Demirci, Muhsin. (2007). Tefsir Usûlü. İstanbul: İFAV.
Erten, Mevlüt. (2014). “Kur’ân’da murakabe ve münâfıklar”, TURKISH STUDIES - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-Volume 9/11 Fall, p. 207-231, Ankara-Turkey.
Elnure, Azizova. (2012). “Zülmecâz”, md. DİA, İstanbul, XLIV, 570-571.
Gazzâlî, (1994). el-Mustasfâ min İ‘lmi’l-Usûl, Bulak, (1322), (Yunus Apaydın Çev.), İslâm Hukukunda Deliller ve Yorum Metodolojisi, Kayseri.
İbn Haldûn. (1996). Mukaddime, (Zakir Kadiri Ugan Çev.), İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı yayınları.
İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükrim b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Ruveyfî, (h. 1424). Lisânu’l-‘Arab. Beyrut: Dâru Sâdır.
İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemâlüddîn, Abdurrahman. (1987). Funûnu'l-Efnân fî ‘Uyûni Ulûmi'l- Kur'ân. Beyrut-Lübnan: Dâru’l-Beşâir.
İbrahim, Muhammed et-Tayyip. (2009). İ’rabu’l-Kur’âni’l-Kerîm el-Müyesser. Beyrut- Lübnan: Dâra’n-Nefâis.
el-Kâfiyecî, Muhyiddîn Muhammed b. Süleyman. (1998). et-Teysîr fî Kavâ‘idi İ‘lmi’t-Tefsîr, Tahk.: Mustafa Muhammed Hüseyin ez-Zehebî. Kâhire: Mektebetu’l-Kudsî.
Kanik, İsa. (2017). “Kur’ân-ı Kerîm’i Tefsir Etmenin Kuralları Bağlamında Meydânî ve Tefsir Metodu”. Yayımlanmamış doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
Karagöz, İsmail v.dğr. (2010). Dînî Kavramlar Sözlüğü. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı yayınları.
Karagöz, Mustafa. (2010). Dilbilimsel Tefsir ve Kur’ân’ı Anlamaya Katkısı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
Karaman, Hayrettin, v.dğr., (2007). Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı yayınları.
Karslı, İ. Hilmi. (2013). “Kur’ân’ı Kutsarken Ona Yabancılaşmak”, Diyanet Aylık Dergi, sy. 276, Aralık, s. 57.
Kattân, Mennâ‘ b. Halil. (2000). Mebâhis fi Ulûmi’l-Kur’an. Mektebetü’l-Meârif li’n-Neşr ve’t- Tevzî‘.
Meydânî, A. Habenneke. (2009). Kavâ‘idu’t-Tedebbburi’l-Emsel li Kitâbilllâhi Azze ve Celle. Dımeşk: Dâru’l-Kalem.
Meydânî, A. Habenneke. (2000). Me‘âricu’t-Tefekkur ve Dekâiku’t-Tedebbur Tefsîrun Tedebburiyyun li’l- Kur’âni’l-Kerîm bi Hasebi Tertîbi’n-Nuzûli Vifka Menheci Kitabi Kavâ‘idi’t-Tedebburi’l- Emsel li Kitâbillâhi Azze ve Celle, Dımeşk: Dâru’l-Kalem.
Meydânî, A. Habenneke. (1996). el-Belâgatu’l-Arabiyyetu Ususuhâ Ve U‘lûmuhâ Ve Funûnuhâ Ve Suverun Min Tatbîkâtıhâ. Dımeşk: Dâru’l-Kalem.
Meydânî, A. Habenneke. (1993). Davâbıtü'l-Ma’rife ve Usûlü'l-Istidlâli ve'l-Munâzara Sıyâğatün li'l-Mantıkı ve Usûli'l-Bahsi Mutemeşşiyetün Maa'l-Fikri'l-İslâmî. Dımeşk: Dâru'l-Kalem.
Özel, Mustafa. (2001). “Tefsir Usulü İle İlgili Bir Eser”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. XIII-XIV, 309-312.
Râfi‘î, M. Sâdık. (ts.). Târîhu Âdâbi’l-A‘rab. Mansûra-Kâhire: Mektebetu’l-Îman.
er-Râzî, Fahruddîn, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer b. el-Hasan b. el-Huseyn et-Teymî. (h.1420). Mefâtîhu’l-Ğayb. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
es-Salih, Subhî. (ts.). Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’ân. İstanbul: Dersaâdet.
es-Sâmerrâî, F. Sâlih. (h.1434/ m. 2013). A‘lâ Tarîki’t-Tefsîril-Beyânî. Amman: Dâru’l-Fikr.
es-Sebt, Hâlid b. Usmân. (h.1415). Kavâ‘ıdu’t-Tefsîr: Cem’ ve Dirâse. Medîne: Dârü İbn Affân.
es-Suyûtî. (2007). el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî.
Şimşek, M. Sait. (2008). Günümüz Tefsir Problemleri, Konya: Kitap Dünyası yay.
Turgut, Ali, (1991). Tefsir Usûlü ve Kaynakları. İstanbul: İFAV.
Tülücü, Süleyman. (2005). “Muallakât”, DİA, XXX, İstanbul, 310-312.
Yazır, E. M. Hamdi. (ts.). Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Azim Dağıtım.
Yılmaz, M. Fâik. (2009). Âyetler ve Sûreler Arasındaki Münâsebet. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı yayınları.
Zurkânî, Muhammed b. Abdulazîm. (h.1426/ m. 2005). Menâhilu’l-Irfân fi Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut- Lübnan: Dâru’l-Ma‘rife.